Categorie: Medicinaal gebruik – Medical uses

Dat maakt mijn dag goed! – This makes my day!

Geplaatst op door AnneTanne

(to English text)

Groot Glaskruid

Elke jaar ontdek ik wel ergens in mijn tuin een plantje of een beestje met een rodelijststatus ‘zeldzaam’, maar dit jaar had ik nog geen geluk.

Parietaria officinalis | Groot Glaskruid - Pellitory-of-th-wall
Parietaria officinalis | Groot Glaskruid - Pellitory-of-th-wall

Maar gisteren maakte manlief mijn plotseling opmerkzaam op een plant die half onder de meidoornhaag groeide, en vroeg of ik wist wat dat was en of ik dat daar gezet had. Op beide vragen moest ik negatief antwoorden.
Maar ik vind het nog altijd heel plezierig om met mijn flora zo’n plantje uit te sleutelen, Lees verder “Dat maakt mijn dag goed! – This makes my day!” →

Geum urbanum – Geel nagelkruid

Geplaatst op door AnneTanne

Geum urbanum, geel nagelkruid - zaadhoofdjeDe leden van de rozenfamilie (Rosaceae) hebben wel heel diverse manieren om hun zaden te verpakken.

Sommigen vertrouwen op een smakelijk omhulsel, zoals de rozen zelf, maar denk ook maar aan appelen en kersen, frambozen en aalbessen, pruimen en mispels.
Bij anderen vind je geen sappige vrucht, maar wel een schijnvrucht, zoals bij de aardbei.

En bij weer andere geslachten is helemaal niks sappigs meer te bekennen.
Eén van die ’taaie’ rakkers is het geel nagelkruid (Geum urbanum).

‘Nagelkruid’ verwijst naar de geur van de wortel, die vroeger – gedroogd en gemalen – wel eens werd gebruikt ter vervanging van kruidnagel (Eugenia caryophyllus), en dus niet naar de vorm van de zaden, waar je met enige fantasie een hoefnagel (met een omgebogen punt) in zou kunnen zien. Lees verder “Geum urbanum – Geel nagelkruid” →

Gelderse roos – Medicinaal gebruik

Geplaatst op door AnneTanne

Viburnum opulus - Gelderse roos, bessenVan de Gelderse roos wordt met name de schors medicinaal toegepast, en de Engelse benaming daarvan, Cramp bark, verraadt al enigszins het gebruik.

Inhoudstoffen en eigenschappen

De belangrijkste inhoudstoffen van de Viburnum opulus zijn viburnine, valeriaanzuur, organische zuren, harsen en looistoffen.
Het kruid, dat gebruikt wordt onder vorm van een tinctuur, een decoct, of als vloeibaar extract, heeft als belangrijkste eigenschappen zijn spierrelaxerende, kalmerende en samentrekkende werking.

Toepassing

De werking van de Gelderse roos gelijkt erg op die van de verwante Viburnum prunifolium (Amerikaanse sneeuwbal), maar is meer algemeen spierrelaxerend. De Amerikaanse sneeuwbal, die overigens in België enkel nog op voorschrift en in voorgedoseerde vorm mag worden toegepast, zou meer effectief zijn op de vrouwelijke organen in het klein bekken.
Toch is ook de Gelderse roos vooral bekend als een kruid dat wordt toegepast bij allerhande vrouwenkwalen: Het ontspant de spieren van de baarmoeder, en wordt daarom wel eens toegepast bij dreigend miskraam (steeds onder medische begeleiding!), maar ook bij menstruele krampen (dysmenorrhee, pijnlijke maandstonden). De samentrekkende eigenschappen van de schors van de Gelderse roos vinden hun toepassingen bij te overvloedige maandstonden (hypermenorrhee) en bij bloedingen in het post-partum (na de bevalling) of in de menopauze (natuurlijk enkel wanneer een cancereuze oorzaak van de bloedingen is uitgesloten).
Maar ook bij ‘krampachtige’ problemen in het maagdarmstelsel kan Gelderse roos nuttig zijn, zoals bij maagkrampen, spastisch colon, darmkolieken, obstipatie… vooral wanneer stress hierbij mede ten grondslag ligt.
Het kruid is ook hypotensief en bloedvatverwijdend en kan worden toegepast bij hoge bloeddruk, bij bepaalde vormen van migraine.
De inhoudstof viburnine is cardiotonisch (‘hartversterkend’).
De ontkrampende werking op de luchtwegen kan het tot een ondersteunend kruid maken bij de behandeling van astma.

Voorzorgen, waarschuwingen

Giftigheid: In normale dosering is de schors van de Gelderse roos niet giftig.
De bessen geven, indien rauw gegeten, aanleiding tot braken en diarree, maar zijn gekookt ongevaarlijk.
Contra-indicaties: Het kruid is niet aangewezen bij mensen met een lage bloeddruk. Het gebruik is afgeraden tijdens borstvoeding, en mag tijdens de zwangerschap enkel worden toegestaan mits deskundige begeleiding.

Brunel – Self-heal

Geplaatst op door AnneTanne

Prunella vulgaris - Gewone brunelDe Engelse naam van de brunel, self-heal, doet vermoeden dat dit plantje een belangrijk geneeskruid is (geweest).
Maar toch vind je tegenwoordig nog nauwelijks iets terug over het medicinaal gebruik van de brunel.
Volgens Mien Verdingh (in ‘Kris Kras Kruid‘) had het plantje ook nauwelijks medicinale toepassingen in de oudheid en de middeleeuwen, en dook het in de fytotherapie pas op vanaf de 16de eeuw. Mien Verdingh zegt nog, dat één van de volksnamen van brunel ‘godsheil’ zou zijn, en dat dat sloeg op de medicinale kracht. Op de website van het Meertens instituut vind ik echter geen enkele volksnaam terug die in deze richting gaat…

De brunel is een samentrekkend kruid, dat in Europa vooral als wondkruid zou zijn toegepast – al worden in de ‘Atrium Kruidenencyclopedie‘ ook bloedingen en overvloedige menstruatie als indicatie genoemd.

Look-zonder-Look, medicinaal gebruik

Geplaatst op door AnneTanne

Alliaria petiolata - Look-zonder-lookRuim een jaar geleden had ik het al even over Look-zonder-look, en ik schreef toen:

Look-zonder-look zal volgens de meeste herboristen niet echt als een kruid worden beschouwd, omdat het medicinaal nauwelijks enige betekenis heeft.

Maar onlangs las ik in ‘Het plantenjaar‘ van Jaap Mennema, dat Look-zonder-look in oude flora’s ook wel ‘Alliaria officinalis’ wordt genoemd. En Google lijkt hem gelijk te geven: ‘Alliaria petiolata’ levert 83.000 hits op, maar ‘Alliaria officinalis’ zelfs een paar duizend meer.
En ‘officinalis’ betekent eigenlijk ‘uit de apotheek, van de apotheek’ (het labo van een apotheek wordt nog steeds de officina genoemd), en als je dat woord in de soortnaam van een plant tegenkomt, kan je eigenlijk zeker zijn dat de plant in het verleden regelmatig medicinaal werd toegepast.

Lees verder “Look-zonder-Look, medicinaal gebruik” →

In bloei op 1 mei

Geplaatst op door AnneTanne

Ajuga reptans - Kruipend zenegroenHet zou kunnen dat dit lijstje niet helemaal up-to-date is: zondagochtend heeft manlief mij naar Zaventem gebracht, waar ik het vliegtuig heb genomen naar Istanbul.
Vanaf gisteren tot en met zaterdag zit ik hier voor een congres, maar de voorbije dagen was ik hier lekker als toerist.
Dit lijstje is dus gebaseerd op wat er eind vorige week al bloeide, en de bloemen die in knop stonden in intussen misschien open zijn gegaan, heb ik tussen haakjes staan.
Vanaf deze maand heb ik het voorbeeld gevolgd van Yo, en de bloemen alfabetisch gerangschikt op hun botanische naam.
Lees verder “In bloei op 1 mei” →

Marjolein, een anafrodisiacum

Geplaatst op door AnneTanne

marjolein.jpgOp het postje van Yo over afrodisiaca kwam de vraag of er ook geen kruiden zijn die het tegendeel kunnen bewerkstelligen. Eén en ander kan ook wel eens te veel van het goede worden niet waar?

Ik wilde daar reageren, maar WordPress had geen zin mijn reactie te accepteren, daarom laat ik het hier even horen…

In mijn kruidenmandje schreef ik het al:

Marjolein vermindert het de behoefte aan seksualiteit. Deze anafrodisiake kwaliteit wordt soms aangewend door wie, gewild of ongewild, single is.
Dat Marjolein tegelijkertijd ook als een liefdeskruid wordt beschouwd, en o.a. volgens Scott Cunningham bij geen enkele liefdesbezwering zou mogen ontbreken, hoeft hiermee niet in tegenspraak te zijn: Marjolein staat weliswaar niet voor het seksuele aspect van partnerliefde, doch wel voor intimiteit, kameraadschap, warmte, troost en wederzijdse zorg (dit vind je ook terug in het eerder genoemde oud-Romeinse gebruik waarbij men elkaar Marjolein schonk als teken van vriendschap).

Lees verder “Marjolein, een anafrodisiacum” →

Hamamelis – wat doe je ermee en hoe wordt die bestoven?

Geplaatst op door AnneTanne

Hamamelis x intermedia ‘Jelena’ - Foto: AnneTanne - Creative Commons LicenseHet is alweer drie maanden geleden, dat ik beloofde dat ik – wanneer de toverhazelaar bloeide – wat meer zou vertellen over de Hamamelis.

Toen vertelde ik al, dat de medicinaal gebruikte toverhazelaar een andere soort is, dan die je nu overal ziet bloeien. De Virginische toverhazelaar is al lang uitgebloeid, maar ik neem nu toch de gelegenheid te baat om er wat meer over te vertellen.

Medicinaal gebruik

De Noord-Amerikaanse indianen maakten al gebruik van de geneeskrachtige eigenschappen van de struik, die vooral verband houden met het hoge gehalte aan looistoffen in de bladeren en de schors. Van oudsher werden schors en bladeren onder vorm van een pleister toegepast bij pijnlijke kneuzingen en zwellingen.
Lees verder “Hamamelis – wat doe je ermee en hoe wordt die bestoven?” →

Diamanten Druppels op Vrouwenmantel

Geplaatst op door AnneTanne

Vrouwenmantel - dauw. Foto: AnneTanne. Creative Commons License

Na de drukte van de eindejaarsperiode wordt het tijd om de draad van mijn vrouwenmantel-reeks weer op te pakken. Na de uitleg over de apomictische voortplanting van enkele weken geleden, vertel ik vandaag waar die prachtige dauwdruppels op de plant vandaan komen.

In een paar volgende artikeltjes heb ik het dan over historische en folkloristische gebruik van de plant, en natuurlijk ook over de hedendaagse toepassingen.

‘Guttatie’ of druppelvorming

Eén van de dingen die Alchemilla tot zo’n aantrekkelijke tuinplant maken, is zeker de manier waarop dauw- en regendruppels op de bladeren blijven liggen. (En dat de mens daardoor al véél langer dan vandaag gefascineerd werd, komt later nog ter sprake..)
’s Morgens vroeg als er dauw hangt, of na een flinke regenbui, liggen de druppels als kristallen parels op de bladeren. Maar niet al die druppels zijn zomaar dauw of regen… Ze zijn een uiting van een fenomeen dat bij heel veel planten voorkomt – namelijk dat overtollig water onder de vorm van druppeltjes wordt afgescheiden – maar er is nauwelijks een plant waarbij het effect zo mooi is als bij de vrouwenmantel.

Lees verder “Diamanten Druppels op Vrouwenmantel” →

Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana IV – Gebruik en gezondheidsaspecten

Geplaatst op door AnneTanne

Stevia - Copyright: Hilde Degraen

Hoe zoet is Stevia?

Ja, zoet is Stevia inderdaad, en de zoetkracht van de plant overstijgt die van suiker met een factor 300.

Maar zoals Joost al terecht aangaf in zijn commentaar op mijn artikel over de situatie betreffende Stevia in Europa, zoetkracht zegt niet alles over de smaak van de plant.

Lees verder “Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana IV – Gebruik en gezondheidsaspecten” →