Smeerwortel – recepten

Om redenen die vanuit de beschrijving van de plant wel duidelijk zullen zijn (zie bijwerkingen, waarschuwing, worden hier geen recepten gegeven voor inwendig gebruik, doch enkel een paar medicinale recepten die uitwendig worden toegepast.

(Naar beschrijving Smeerwortel)

Geïnfuseerde olie van verse Smeerwortel (Smeerwortel-maceraat 1)

  • 100 g verse wortels van smeerwortel
  • 100 ml koudgeperste plantaardige olie (zonnebloem-, amandel-, saffloerolie)

Schil de verse smeerwortel heel erg dun, en snij/hak ze in hele kleine stukjes.
Je merkt dat ‘smeer’wortel zijn naam niet gestolen heeft, dit is een vreselijk smerig werkje…

Doe het kruid in een pot, en overgiet met de olie. Idealiter laat je dit geheel nu gedurende een week trekken, waarbij je dagelijks het geheel een keer omroert, bij
temperatuur van ongeveer 45°-50° C, doch zonder professionele apparatuur is dat meestal niet mogelijk.
In plaats hiervan kan je de olie ook dagelijks een uurtje verwarmen, maar liever niet warmer dan rond de 60°.
Omdat we uitgaan van vers kruid kan het feit dat de warmte niet constant is, eventueel aanleiding geven tot gisting….

Mocht het zover komen (en dat zie je doordat er voortdurend luchtbelletjes beginnen op te stijgen), dan kan je dat proces nog stoppen door de pot met olie te verhitten tot zo’n 65°. Je roert er dan continu in tot al het gebubbel stopt. Als je er vroeg bij was, kan je daarna het maceratie-proces nog gewoon verder zetten.

Na een week zeef je de olie, en vervolgens laat je de olie bezinken:
Een deel van het in de wortel aanwezige water is op dit ogenblik nog in de olie aanwezig, en die kan aanleiding geven tot bederf. Als je de olie minimaal 12 uur ongestoord laat staan, zakt het water plus nog aanwezige plantaardige resten naar de bodem, en dan kan je de olie decanteren: Giet de olie heel voorzichtig over in droge flesjes, en zorg ervoor dat het bezinksel in de oorspronkelijke recipiënt achterblijft.

Je kan de olie eventueel verder verwerken tot zalven of crèmes. Een maceraat uitgaande van vers kruid kan een jaar bewaard worden.

Geïnfuseerde olie van gedroogde Smeerwortel (Smeerwortel-maceraat 2)

  • 50 g Gedroogde smeerwortel
  • 150 ml koudgeperste plantaardige olie

(Om smeerwortel te drogen snij je de wortels overlangs in hele dunne repen, of dwars in dunne
schijfjes)

Maak de kleine stukjes gedroogd kruid nog verder klein, bijvoorbeeld in een voor dat doel gekochte koffiemolen of in een keukenrobot met inzetstuk voor het hakken van relatief kleine hoeveelheden noten en dergelijke.

Overgiet de smeerwortel met de olie, en roer heel zorgvuldig, tot het kruid volkomen is opgenomen in de olie.

Zet de olie op een warme plek. Idealiter zou je de olie een week aan een stuk op een temperatuur van ongeveer 45° moeten houden, maar hierbij geldt opnieuw dat dat voor een ‘amateur’ nauwelijks haalbaar is. Je kiest er dus beter voor om de olie dagelijks gedurende een uur tot 50 à 60° C te verwarmen. In tegenstelling tot de bereiding met vers kruid, bestaat hier geen gevaar voor fermentatie omdat er zich geen water in de bereiding bevindt.
De olie moet wel dagelijks uiterst grondig worden doorgeroerd, om te vermijden dat het kruid op de bodem gaat samenklonteren.

Na een week kan de olie uitgeperst worden. Ook dit is een verschil met de verse bereiding, waarbij je kan volstaan met filteren: vers, en dus waterhoudend kruid zal de olie immers eerder afstoten, terwijl gedroogd kruid de olie echt heeft geabsorbeerd.
Omdat je waarschijnlijk evenmin als ikzelf een tinctuurpers ter beschikking hebt zal je ook moeten improviseren, en een constructie bedenken waarbij je langzaamaan het persende gewicht kan verhogen.
Na het persen laat je de olie nog één nacht staan, om hem vervolgens te decanteren en af te vullen in schone, droge flessen.

Een maceraat uitgaand van gedroogd kruid kan ruim twee jaar bewaard worden.

Smeerwortel/Sin-Janskruid-zalf

  • 50 ml Sint-Jansolie
  • 50 ml Smeerwortelmaceraat (zie hoger)
  • 15 g bijenwas, in stukjes…

Giet de beide oliën tesamen in een kommetje, en verwarm au bain marie tot 65° C (thermometer!).
Voeg de stukjes bijenwas toe, en roer goed tot de was volledig gesmolten is.
Giet vervolgens de warme bereiding in kleine zalfpotjes die je al hebt klaarstaan. Laat opstijven.
Veeg de gebruikte pan/kom snsnel uit met keukenrol of een doek, om te vermijden dat de zalfresten opstijven in de pan.

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

13 thoughts on “Smeerwortel – recepten

  1. Beste Anne Tanne,

    Ik heb een boekje thuis waarin een heerlijk-klinkend recept staat.
    Smeerwortelbladeren moeten door een beslagje en dan gebakken worden.
    Het zou smaken op tonijn!?

    Ik zou het graag eens proberen, maar nu lees ik in mijn kruidenboeken en op uw site, dat inwendig gebruik afgeraden wordt.
    Denkt u dat eenmalig, of jaarlijks gebruik van dit recept kwaad kan? Ook als je niet echt een sterke lever hebt?

    Ik ben benieuwd.
    Een leuke Pasen,

    Jeltje

    1. Jeltje,
      Zelf zou ik het in elk geval niet doen, zeker niet als ik zou weten dat ik een lever heb die het al zwaar heeft.
      Het is natuurlijk niet zo, dat éénmalig inwendig gebruik van smeerwortel meteen problemen zal geven, maar je kent wellicht het verhaal van dat ene allerlaatste strootje dat de rug van de ezel doet breken?

      En er zijn massa’s heerlijk smakende recepten te vinden met kruiden waarvoor niet dit soort waarschuwingen bestaan!

  2. Anne Tanne, ik heb 14 dagen geleden smeerwortel bladeren in stukjes gesneden en overgoten met olijfolie (bedoeling is de olie te gebruiken in een zalf) maar nu kwam er schimmel bovenop te staan – ik heb het goedje weg gegoten en op nieuw begonnen , maar wat doe ik verkeerd denk je?
    Groetjes – Rita

  3. Is het een infusie van verse of gedroogde smeerwortel?
    Met verse smeerwortel is de kans op bederf vrij groot, omwille van het toch behoorlijke aandeel water in het kruid.

  4. Hallo,
    is gebruik van smeerwortelzalf/olie nog gebonden aan leeftijd?
    Kunnen kinderen van een jaar of 4 deze ook gebruiken?
    alvast bedankt!

  5. dag, ik ben een eerste keer aan de slag gegaan met het maken van een maceraat van smeerwortel.
    Maar de olie is aan het koken gegaan. Is de smeerolie daarna nog bruikbaar/werkzaam?

    Mijn werkwijze was: verhitting in de oven op de laagste stand.

  6. Hoi Anne. Ik heb de wortels bij warme olie gedaan, paar keer, niet gekookt. De olie was mooi. Nu drie weken later wil.ik zalf maken en zie ik schimmels us. Moet weg gooien?
    Bedankt en groetjes, Mari

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.