Van de Gelderse roos wordt met name de schors medicinaal toegepast, en de Engelse benaming daarvan, Cramp bark, verraadt al enigszins het gebruik.
Inhoudstoffen en eigenschappen
De belangrijkste inhoudstoffen van de Viburnum opulus zijn viburnine, valeriaanzuur, organische zuren, harsen en looistoffen.
Het kruid, dat gebruikt wordt onder vorm van een tinctuur, een decoct, of als vloeibaar extract, heeft als belangrijkste eigenschappen zijn spierrelaxerende, kalmerende en samentrekkende werking.
Toepassing
De werking van de Gelderse roos gelijkt erg op die van de verwante Viburnum prunifolium (Amerikaanse sneeuwbal), maar is meer algemeen spierrelaxerend. De Amerikaanse sneeuwbal, die overigens in België enkel nog op voorschrift en in voorgedoseerde vorm mag worden toegepast, zou meer effectief zijn op de vrouwelijke organen in het klein bekken.
Toch is ook de Gelderse roos vooral bekend als een kruid dat wordt toegepast bij allerhande vrouwenkwalen: Het ontspant de spieren van de baarmoeder, en wordt daarom wel eens toegepast bij dreigend miskraam (steeds onder medische begeleiding!), maar ook bij menstruele krampen (dysmenorrhee, pijnlijke maandstonden). De samentrekkende eigenschappen van de schors van de Gelderse roos vinden hun toepassingen bij te overvloedige maandstonden (hypermenorrhee) en bij bloedingen in het post-partum (na de bevalling) of in de menopauze (natuurlijk enkel wanneer een cancereuze oorzaak van de bloedingen is uitgesloten).
Maar ook bij ‘krampachtige’ problemen in het maagdarmstelsel kan Gelderse roos nuttig zijn, zoals bij maagkrampen, spastisch colon, darmkolieken, obstipatie… vooral wanneer stress hierbij mede ten grondslag ligt.
Het kruid is ook hypotensief en bloedvatverwijdend en kan worden toegepast bij hoge bloeddruk, bij bepaalde vormen van migraine.
De inhoudstof viburnine is cardiotonisch (‘hartversterkend’).
De ontkrampende werking op de luchtwegen kan het tot een ondersteunend kruid maken bij de behandeling van astma.
Voorzorgen, waarschuwingen
Giftigheid: In normale dosering is de schors van de Gelderse roos niet giftig.
De bessen geven, indien rauw gegeten, aanleiding tot braken en diarree, maar zijn gekookt ongevaarlijk.
Contra-indicaties: Het kruid is niet aangewezen bij mensen met een lage bloeddruk. Het gebruik is afgeraden tijdens borstvoeding, en mag tijdens de zwangerschap enkel worden toegestaan mits deskundige begeleiding.
