Met een beetje vertraging:
Rond de jaarwisseling schreef ik een berichtje over het verschijnsel van guttatie zoals je dat kan zien bij vrouwenmantel.
Op deze foto kan je heel mooi zien hoe de druppeltjes inderdaad te voorschijn komen op de rand van het blad. Eigenlijk komt dit wel vaker voor, maar bij de meeste planten vallen die druppels gewoon op de grond. Door de vorm van het blad van vrouwenmantel komen ze bovenop het blad terecht, en rollen eventueel naar het midden van het blad waar ze zich als een grote druppel verzamelen.
Zoekend naar historische informatie over vrouwenmantel vond ik deze foto van een plaatje in een botanische tuin, waarschijnlijk ergens in Zwitserland. (In de naam van het plantje zit natuurlijk een foutje, dat moet ‘Alchemilla xanthochlora’ zijn.)
Maar Leonhart Fuchs stond met het idee dat vrouwen en jonge meisjes steviger borsten kregen door er bladeren van vrouwenmantel op te leggen niet alleen: Ook Dodoens schrijft in zijn Cruijdeboeck:
Dit cruyt ghestooten ende op der vrouwen ende maechden borsten gheleyt maeckt die hert vast ende stijf.
En dat die 16de eeuwse mannen inderdaad van stevige borstjes hielden bewijst ten overvloede ook Mattioli, die in één van zijn kruidenboeken schrijft:
Indien vrouwen met het kookwater van dit kruid hun heimelijkheid wassen, trekt deze samen, alsof ze jonge maagden waren. Zulk water met een linnen doekje op de borsten gelegd, laat ze niet groter groeien. (Vertaling in: Heksenkruiden en Toverplanten)
Na de drukte van de eindejaarsperiode wordt het tijd om de draad van mijn vrouwenmantel-reeks weer op te pakken. Na de uitleg over de apomictische voortplanting van enkele weken geleden, vertel ik vandaag waar die prachtige dauwdruppels op de plant vandaan komen.
In een paar volgende artikeltjes heb ik het dan over historische en folkloristische gebruik van de plant, en natuurlijk ook over de hedendaagse toepassingen.
Eén van de dingen die Alchemilla tot zo’n aantrekkelijke tuinplant maken, is zeker de manier waarop dauw- en regendruppels op de bladeren blijven liggen. (En dat de mens daardoor al véél langer dan vandaag gefascineerd werd, komt later nog ter sprake..)
’s Morgens vroeg als er dauw hangt, of na een flinke regenbui, liggen de druppels als kristallen parels op de bladeren. Maar niet al die druppels zijn zomaar dauw of regen… Ze zijn een uiting van een fenomeen dat bij heel veel planten voorkomt – namelijk dat overtollig water onder de vorm van druppeltjes wordt afgescheiden – maar er is nauwelijks een plant waarbij het effect zo mooi is als bij de vrouwenmantel.
Vrouwenmantel is één van die planten die ik mooi blijf vinden.
Ondanks het feit dat de bloemen van dit kruidje heel erg onopvallend zijn, vind je de plant in heel veel tuinen terug.
Het is een plant die bijna iedereen lijkt aan te kunnen spreken, een plant die nooit te oubollig of te trendy, te gewoon of te exotisch wordt ervaren. Het is een plant die zich meestal bescheiden op de achtergrond houdt, en tegelijk heel duidelijk aanwezig is.
De plant heeft om meer dan één reden al lange tijd de interesse van de mens opgewekt, maar niet in de laatste plaats omdat het blad bij vochtig weer prachtig bepareld is met waterdruppels. De alchemisten hoopten er een ingrediënt voor levenselixir in te vinden, of beter nog, voor de steen der wijzen.
Maar ook de wijze van voortplanten van de Vrouwenmantel is bijzonder.
Lees verder “Vrouwenmantel, de onbevlekte ontvangenis van een plant.”