Tag: gebruik

Duizendblad in de Kruidwis

kruidwis - Foto: AnneTanneDuizendblad is ook van oudsher één van de beschermende kruiden die gebruikt werden voor het samenstellen van de bloementuilen die in heel wat streken in Europa in augustus geplukt werden.

In oorsprong was het wellicht een tuil die geplukt werd in de periode van de eerste graanoogst, die gewoonlijk begin augustus valt. De tuil werd op de eerste schoof gebonden, en moest de familie in het komende jaar beschermen. Waarschijnlijk is het een gebruik dat al in voorschristelijke tijden bestond, maar gekerstend werd tot ‘Hemelvaartstuilen’, die je terugvindt in streken in Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland… en die we in Limburg (en wellicht elders in Nederland en België?) als kruidwis, kruidwesch, kroetwusch…

Lees verder “Duizendblad in de Kruidwis”

Brunel – Self-heal

Prunella vulgaris - Gewone brunelDe Engelse naam van de brunel, self-heal, doet vermoeden dat dit plantje een belangrijk geneeskruid is (geweest).
Maar toch vind je tegenwoordig nog nauwelijks iets terug over het medicinaal gebruik van de brunel.
Volgens Mien Verdingh (in ‘Kris Kras Kruid‘) had het plantje ook nauwelijks medicinale toepassingen in de oudheid en de middeleeuwen, en dook het in de fytotherapie pas op vanaf de 16de eeuw. Mien Verdingh zegt nog, dat één van de volksnamen van brunel ‘godsheil’ zou zijn, en dat dat sloeg op de medicinale kracht. Op de website van het Meertens instituut vind ik echter geen enkele volksnaam terug die in deze richting gaat…

De brunel is een samentrekkend kruid, dat in Europa vooral als wondkruid zou zijn toegepast – al worden in de ‘Atrium Kruidenencyclopedie‘ ook bloedingen en overvloedige menstruatie als indicatie genoemd.

Een bitterzoet plantje (etymologie)

Na een paar jaar afwezigheid is het bitterzoet weer in mijn tuin opgedoken, op ruim honderd meter van zijn vroegere groeiplek.Solanum dulcamara - Bitterzoet
Het is een plant waar heel veel over te vertellen valt, dus ik ga er deze week een paar keer op terugkomen. Vandaag komt de etymologie (naamsverklaring) aan bod, en later deze week vertel ik over het (oude) gebruik in de kruidengeneeskunde, en ik kan het natuurlijk niet laten om ook de folklore aan bod te laten komen.

Lees verder “Een bitterzoet plantje (etymologie)”

Coumarine-bevattende kruiden

Galium odoratum - lievevrouwebedstroBij planten die coumarines bevatten denken mensen al snel aan de eventuele risico’s betreffende de bloedstolling, en aan de kans op foto-toxiciteit.

Vorige week schreef Anton een boeiend stukje over , maar er was één zinnetje dat me toch verbaasde:

Hij bevat heel veel stoffen die zowel geneeskrachtig kunnen werken ofwel schadelijk kunnen zijn, van teveel thee drinken ervan (wat ik vroeger wel gedaan heb) kan je hoofdpijn krijgen. Toen ik er achter kwam dat 1 van de werkzame stoffen Cumarine is ben ik acuut met het theedrinken ervan gestopt.
Bij dit stof rinkelde een belletje van horen zeggen door mijn pa die in de schuur allerlei landbouw- en ongedierte giften had.

En Anton heeft tot op zekere hoogte gelijk: Lees verder “Coumarine-bevattende kruiden”

Look-zonder-Look, medicinaal gebruik

Alliaria petiolata - Look-zonder-lookRuim een jaar geleden had ik het al even over Look-zonder-look, en ik schreef toen:

Look-zonder-look zal volgens de meeste herboristen niet echt als een kruid worden beschouwd, omdat het medicinaal nauwelijks enige betekenis heeft.

Maar onlangs las ik in Het plantenjaar van Jaap Mennema, dat Look-zonder-look in oude flora’s ook wel ‘Alliaria officinalis’ wordt genoemd. En Google lijkt hem gelijk te geven: ‘Alliaria petiolata’ levert 83.000 hits op, maar ‘Alliaria officinalis’ zelfs een paar duizend meer.
En ‘officinalis’ betekent eigenlijk ‘uit de apotheek, van de apotheek’ (het labo van een apotheek wordt nog steeds de officina genoemd), en als je dat woord in de soortnaam van een plant tegenkomt, kan je eigenlijk zeker zijn dat de plant in het verleden regelmatig medicinaal werd toegepast.

Lees verder “Look-zonder-Look, medicinaal gebruik”

Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana IV – Gebruik en gezondheidsaspecten

Stevia - Copyright: Hilde Degraen

Hoe zoet is Stevia?

Ja, zoet is Stevia inderdaad, en de zoetkracht van de plant overstijgt die van suiker met een factor 300.

Maar zoals Joost al terecht aangaf in zijn commentaar op mijn artikel over de situatie betreffende Stevia in Europa, zoetkracht zegt niet alles over de smaak van de plant.

Lees verder “Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana IV – Gebruik en gezondheidsaspecten”

Reizigers en Cosmopolieten III: Kweekgras

Kweekgras, elytrigia repens. Koehler's Medicinal-Plants 1887 - public domain

Verloren heb ik het gevecht, het gevecht tegen een onkruid dat kweekgras heet. Kweekgras, Elytrigia repens, als het een eetbare groente zou zijn dan was mijn vriezer nu tot de nok toe gevuld.

Met die woorden begint Dini Bellinga op haar blog haar berichtje met de titel ‘‘. En allicht is zij niet de enige die op een bepaald ogenblik de strijd opgeeft tegen dit hardnekkige wortelonkruid (ja, zelfs ik neem hier even de term ‘‘ in de mond). In zijn opmars past de kweek met overweldigend succes de strategie van ‘Verdeel en heers’ toe.

Wortelstokken als geheim wapen

Kweekgras vormt ondergronds een uitgebreid net van wortelstokken die zich in alle richtingen uitspreiden. De wortels vertonen op onregelmatige afstanden knopen waar de wortels kunnen vertakken, maar waar ook telkens een grasspriet naar boven kan komen. Het hele wortelsysteem kan zo’n dikke mat vormen, dat andere planten er door worden verstikt, wat Dini Bellinga zelfs zag gebeuren met haar pompoenen, nu toch niet echt planten die met veel onkruid problemen hebben. Als je de plant tracht weg te wieden, houdt er dan rekening mee dat elk klein stukje achtergebleven wortelstok aanleiding kan geven tot een nieuwe invasie van die ‘Razende bol’. (Razende Bol is de naam van het volkstuincomplex waar Dini tuiniert, maar ‘Bol’ is waarschijnlijk ook de benaming die vroeger aan lastige akkeronkruiden werd gegeven.) Lees verder “Reizigers en Cosmopolieten III: Kweekgras”