Brassicaceae – Kruisbloemenfamilie

Geavanceerde tweezaadlobbigen / Rosiden / Malviden / Orde van de Brassicales / Brassicaceae

Eén van de typische kenmerken van de kruisbloemenfamilie is de uit vier bloemblaadjes bestaande bloem (een kruisvorm dus). De vroegere botanische naam ‘cruciferae’ (kruisdragers) verwijst net als de Nederlandse naam naar dit kenmerk. Tegenwoordig wordt die botanische familienaam afgeleid van de naam van een belangrijk geslacht uit de familie, in dit geval de kool (Brassica).
De zaden van deze familie zitten in een soort peul, die te onderscheiden is van die van de vlinderbloemigen (Fabaceae) doordat ze een vliezig tussenschot hebben.
De ‘peulen’ van de kruisbloemen worden hauwen of hauwtjes genoemd.
Hauwen zijn zaaddoosjes die minstens twee keer zo lang zijn als ze breed zijn, zoals bijvoorbeeld bij look-zonder-look, veldkers en pinksterbloem.
Het herderstasje en de tuinjudaspenning (met zijn grote ‘zilverlingen’) daarentegen hebben hauwtjes, want de lengte is minder dan het dubbele van de breedte.

Alliaria

Alliaria petiolata – Look-zonder-look

Alliaria petiolata - Look-zonder-look. Bloem Alliaria petiolata - Look-zonder-look
Een plantje dat, versgeplukt, naar look ruikt, naar look smaakt, maar helemaal niets met de lookfamilie te maken heeft. Eén plantje groeide er in de tuin toen we er kwamen wonen, en dat heeft zich stelselmatig vermenigvuldigd. Sinds een paar jaar fladdert hier in de zomer dan ook de oranjetip rond, een vlindertje dat deze plant als belangrijke waardplant heeft.

Barbarea

Barbarea vulgaris – Gewoon barbarakruid

Barbarea vulgaris - Barbarakruid Barbarea vulgaris - Barbarakruid
Samen met de Kleine veldkers is Barbarakruid één van de eerste jonge plantjes die ik in de winter in de tuin zie opduiken, en dat ik ook graag in winterse vitaminebommen gebruik, zoals in mijn beroemde (?) Barbarapesto.
Het plantje op de foto’s is een verre nakomeling van een plantje dat we toen we trouwden, samen met nog wat ‘vergeten groenten en kruiden’ van een vriend cadeau kregen. Gelukkig maar, want ik gebruik het graag, en hoewel Barbarakruid inheems is, heb ik het hier in de streek nog niet in het wild gevonden….

Capsella

Capsella bursa-pastoris – Herderstasje

Capsella bursa-pastoris - Herderstasje, bloeiende plant Capsella bursa-pastoris - Herderstasje, bloemen
Wie heeft in de lessen biologie van lagere of middelbare school niet over het herderstasje geleerd? Dat zo algemene onkruidje, dat je het zelfs midden in de stad kan terugvinden… en dat ik in mijn tuin elk jaar opnieuw moet gaan zoeken.
Toch heb ik al regelmatig een berichtje gepleegd over dit plantje:

Cardamine

Cardamine hirsuta – Kleine veldkers

Cardamine hirsuta - Kleine veldkers Cardamine hirsuta - Kleine veldkers Cardamine hirsuta - Kleine veldkers Cardamine hirsuta - Kleine veldkers
Deze winterannuel wordt in de volksmond wel eens ‘springzaad’ genoemd. In heel wat tuintjes is het geen graaggeziene gast, maar in de winter ben ik blij met dit verse groen, dat ik bijvoorbeeld gebruik in een variant op mijn winterpesto.
Maar ook vers in wat kwark of een vinaigrette is het een welkome bron van vitamines in de donkere wintermaanden.

Cardamine pratensis – Pinksterbloem

Cardamine pratensis - Pinksterbloem Cardamine pratensis - Pinksterbloem
Ik kan er niet aan doen, maar de Pinksterbloem is een bloem waarvan de naam alleen al me vrolijk stemt. Is het door de associatie met ‘de fiere Pinksterblom’? Ik weet het niet, maar ik kan bijna niet triest zijn als ik aan Pinksterbloemen denk.

Erysimum

Erysimum cheiri – Muurbloem

Erysimum cheiri - Muurbloem. Bloemen

Lunaria

Lunaria annua – Tuinjudaspenning

Lunaria annua - tuinjudaspenning Lunaria annua - Judaspenning Lunaria annua - Tuinjudaspenning Lunaria annua - Tuinjudaspenning Lunaria annua - TuinjudaspenningLunaria annua - Tuinjudaspenning
Even heb ik getwijfeld of de plant die ooit in mijn tuin terechtgekomen is, de Tuinjudaspenning is. Maar de verwante Wilde judaspenning heeft toch meer langwerpige hauwtjes dan de soort die in mijn tuin staat. Toch lijken ‘mijn’ judaspenningen zich niet echt als eenjarigen te gedragen. Dus wellicht moet ik ze – flora in de hand – toch nog eens aan een nauwkeuriger onderzoek onderwerpen.
Edit: Hier ging ik even uit de bocht: Tuinjudaspenning heet dan wel ‘Lunaria annua‘, maar is niet een eenjarige, maar een tweejarige plant.
Overigens… elders op deze blog lees je waarom de tuinjudaspenning hauwtjes, en geen hauwen heeft.

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

6 thoughts on “Brassicaceae – Kruisbloemenfamilie

  1. Beste AnneTanne

    Kwam op jouw site omdat ik naar een naamverklaring van Pinksterbloem zocht. Het is heel merkwaardig dat een plant die ruimschoots voor Pinksteren bloeit geen naamverklaring heeft (ik althans kan het niet vinden)
    Als jij eens wat tegenkomt, graag een reactie.

    Dank je wel – Lieke Vullings

    1. De verklaring die ik ooit ergens vond, is dat pinksterbloemen bloeien op het ogenblik dat de pinken (éénjarige koeien) weer in de weide mogen.

  2. Beste Annetanne,
    Ik zou graag meer info willen hebben over het mogelijke gebruik van de witte Aronskelk
    (zantedeschia aethiopica). Misschien ken jij vroegere gebruiken of weet je waar ik meer info kan vinden dan de gebruikelijke beschrijving van de plant, bloei en bevruchting.
    Alvast bedankt. Wies

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.