Heel wat boeken in mijn boekenkast vermelden een aantal folkloristische gebruiken in verband met bitterzoet, maar het is wel opvallend, dat ik voor de meeste van die gebruiken slechts één bron heb (of af en toe wordt vanuit een tweede bron naar de eerste verwezen).
Maar dat de ranken van het bitterzoet traditioneel gebruikt werden, om in augustus de kruiden van de kruidwis bijeen te binden, daar zijn de meeste bronnen het wel over eens. (Over dat gebruik vertel ik in die periode allicht nog wat meer.)
In het westen van Vlaanderen, en ook in Zeeland, werd het kruid ook wel ‘Elfrank’ of ‘Alfrank’ genoemd. Mien Verdingh (in ‘Kris kras kruid’) geeft aan dat een ‘alf’ een duivel is, maar zelf vermoed ik eerder een verband met ‘alverman’. Een alverman is een aardgeest die in heel wat Vlaamse volksverhalen figureerde, en echt niet alleen in het bekende jeugdfeuilleton van lang geleden – in elk geval in de tijd dat we thuis nog geen TV hadden.
In weerwil van Mien Verdinghs duivel, lijken er toch vooral beschermende eigenschappen aan het bitterzoet te zijn toegeschreven. Zo vertelt M.C. Blöte-Obbes, dat men bitterzoet ophing in de wiegjes van jonge kinderen, en bij de dieren in de stal, om te voorkomen dat ze betoverd werden.
Ook was het één van de vele kruiden, waarvan gezegd werd dat het in de vorm van een amulet gedragen, kon helpen om (bijvoorbeeld met Kerstmis tijdens de nachtmis) de aanwezige heksen te ontmaskeren. (Bron: Tjeu Leenen, ‘Planten met een verhaal’)
