Categorie: Geschiedenis/folklore – History/folklore

Zaai maretak en zoen!

Geplaatst op door AnneTanne

maretak-bessen. Foto: Saveena (CC License)De maretak is echte een plant van de wintertijd. Want hoewel de plant ook in de zomer wel te zien is – het gelig-groene blad is toch weer net iets anders van kleur dan de gastheer-tint – vallen de bollen toch het best op in de kale wintersilhouetten. Het is dan ook niet gek, dat ook Yo deze week deze maretak in de kijker zette, met een prachtige foto van een maretak-beladen appelboom.

Een maretak zaaien

Jaren geleden heb ik op mijn site al eens beschreven, hoe je een maretak kan zaaien. Ik herneem het stukje over de teelt hier even over, met een paar aanvullingen.
En wat ik vroeger ook niet vertelde, is waar het gebruik van het zoenen onder de maretak vandaan zou kunnen komen.

Lees verder “Zaai maretak en zoen!” →

De Kerstboom en zijn geschiedenis

Geplaatst op door AnneTanne

(Dit berichtje stond voor vrijdagochtend klaar, maar ik zette het per ongeluk woensdagavond al een half uurtje on-line, en google blijkt er al flink naar door te verwijzen. En om niet al die bezoekers met een ‘page not found’ op te zadelen, publiceer ik het toch al maar. Vrijdag geen blogbericht dus!)

Kerstboom - Foto: AnneTanne - Creative Commons LicenseSinds woensdagavond staat de kerstboom weer in huis. Ik betrap me er op, dat het elk jaar vroeger wordt.
In de eerste jaren dat ik mijn eigen kerstboom zette, hield ik me trouw aan de familietraditie: de kerstboom komt in huis op 24 december, en blijft vervolgens de hele kerstperiode – dus tot op de dag van Driekoningen – staan. (Een Noorse collega van me spreekt er – na reeds meer dan 20 jaar uit Noorwegen te zijn geëmigreerd – nog steeds haar verbazing over uit dat de kerstboom hier al dagen voor Kerstmis in de huiskamers staat.)
Maar manlief vond Kerstavond wel heel erg laat, en langzaamaan verhuisde het boomversieren naar de eerste dag van de Kerstvakantie, en kijk, nu waren we al vijf dagen vroeger dan de traditie.

Manlief had ’s middags de boom gehaald, bij de kwekerij hier in het dorp. De boom is dit jaar een tikkeltje te klein naar mijn zin, ik heb hem liefst kamerhoog – volgend jaar dus misschien zelf maar weer eens meegaan als de boom gekocht wordt?

Ik hou ervan, om mijn boom elk jaar opnieuw met de oude vertrouwde spulletjes op te tuigen: de Zweedse strooien sterren en engeltjes, die ik in mijn studententijd in een winkeltje in Leuven kocht, de Russische handgesneden figuurtjes die mijn ouders meebrachten van een reis naar Moskou en St Petersburg.
Dat uitpakken van de bekende versieringen, dat ‘oh ja!’gevoel van herkenning, dat maakt voor mij deel uit van de huiselijke sfeer van Kerstmis.

Oorsprong van de Kerstboom-traditie

Oudste wortels

Ik hoorde Fik Seymus ooit vertellen, dat de Kerstboom zijn wortels heeft in hele oude tradities. In voorchristelijke tijden werd ten tijde van de Midwinterzonnewende een eik versierd met lichtjes en met vruchten.
Lees verder “De Kerstboom en zijn geschiedenis” →

Naakte wijfjes tussen de bladeren…

Geplaatst op door AnneTanne

Sneeuwklokje - Galanthus nivalis. Foto: AnneTanne (Creative Commons license)Gewoonlijk zijn de sneeuwklokjes in mijn tuin best laat.
Trouwens, de meeste voorjaarsbloeiers blijken in mijn tuin aan de late kant. Maar vandaag ontdekte ik inderdaad het allereerste sneeuwklokjes-knopje van deze winter!

Maar waar die gekke titel dan van dit stukje vandaan komt?
Tja, heel veel volksnamen voor dit bloempje geven aan dat men dit toch altijd een erg ‘bloot’ bloempje heeft gevonden. (En eerlijk gezegd, ik vind de knop van dit bloempje ook wel iets van een wel heel doorzichtig négligeetje hebben). Lees verder “Naakte wijfjes tussen de bladeren…” →

Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana III – Traditioneel gebruik en Veiligheid

Geplaatst op door AnneTanne

Stevia rebaudiana - gedroogd kruid. Copyright: Hilde Degraen

Het traditionele gebruik van Stevia

In Paraguay wordt Stevia al sinds onheuglijke tijden gebruikt als zoetstof. Vooral aan de bittere Maté (Ilex paraguariensis) werden de blaadjes toegevoegd.

Naast het gebruik als zoetmiddel, werden nog andere effecten aan het kruid toegeschreven. Het zou de alertheid verhogen en vermoeidheid verdrijven (al vraag ik me af of dit niet eerder een gevolg is van de frequente combinatie met de caffeïne bevattende maté.) Er wordt gezegd dat het de spijsvertering stimuleert, de bloedsuikerspiegel reguleert, lever, milt en pancreas ondersteunt. Het helpt om een gevoel van lichamelijk welbevinden te ervaren, en werd tenslotte uitwendig toegepast bij kneuzingen.

Het wetenschappelijk onderzoek van Stevia

De veiligheid van Stevia

Zoals ik in mijn inleiding tot deze reeks al aangaf, was ik echt niet van plan om enkel mee te gaan in juichende berichten over Stevia, maar wilde ik weten of er wel degelijk enig betrouwbaar onderzoek was geweest naar de veiligheid van de plant.
Lees verder “Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana III – Traditioneel gebruik en Veiligheid” →

Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana I – Honingkruid, een inleiding

Geplaatst op door AnneTanne

Stevia rebaudiana. Copyright: Hilde Degraen

Een tijdje geleden suggereerde een vriend me, om ook eens een blogje over het Stevia rebaudiana, het Honingkruid te plegen. Ik was meteen enthousiast, want over dat plantje is een heleboel te vertellen. Maar al heel snel realiseerde ik me, dat ik in één stukje over Stevia nauwelijks mijn ei zou kwijtkunnen. Je voelt me aankomen: het wordt weer een reeksje…

De titel van dit stukje geeft al aan, dat er wat tegenstrijdige opvattingen bestaan over Stevia. Enerzijds heeft de Europese Commissie in 2000 een aanvraag om Stevia als een nieuw voedingsmiddel in de handel te brengen geweigerd, anderzijds is het plantje in Zuid-Amerika al eeuwenlang in gebruik Рwordt Stevia in die landen zelfs door Coca-cola gebruikt als zoetmiddel (al hoeft dat niet perse een positieve referentie te zijn) Рen is het in Japan ̩̩n van de belangrijkste zoetmiddelen op de markt.

Nu ben ik zelf niet de meest goedgelovige persoon, en ondanks mijn liefde voor plantjes en kruiden wilde ik hier wel meer over weten vóór ik voetstoots aannam dan Stevia écht zo goed was. Aspartaam werd immers ook jarenlang zelfs door kinderartsen aanbevolen voor gebruik in kindervoeding, tot het een aantal jaren geleden in het nieuws kwam omwille van kankerverwekkende eigenschappen.

Vooraleer mee te lopen met de vele juichberichten over Stevia, wilde ik toch echt wel wat meer weten. ‘Natuurlijk’ hoeft immers niet perse te betekenen: onschadelijk.

Lees verder “Op zoek naar de feiten over Stevia rebaudiana I – Honingkruid, een inleiding” →

Sint Maarten

Geplaatst op door AnneTanne

Ritueel vuur. Foto: Engola. Creative Commons License

Stookt vier, maakt vier:
Sinte Maarten komt hier,
Sinte Maarten is zo koud.
Geeft hem ’n turfjen of een hout,
hij zou zich geren warmen
met zijn blote armen.

(Felix Timmermans in ‘Van nieuwjaar tot ouderjaarsavond’)

In mijn kindertijd, leefde in Lommel waar ik opgroeide, de traditie van Sint Maarten (Sinte Merte) nog sterk.
Je kon er elk jaar de klok op gelijk zetten: vanaf eind augustus werden vooral de jongens uit het hele dorp gegrepen door het Sinte-Mertevirus. In groep gingen ze brandhout verzamelen, snoeihout bedelen… (Tja, hout… ook afgedankte autobanden kregen in de loop der jaren steeds meer aantrekkingskracht!)
Op een braakliggend terrein in de buurt (in elke buurt was dat toen nog wel te vinden… ) werd dat hout opgestapeld tot een metershoge berg.

Op 11 november werden dan overal de ‘Sinte-Merte hopen’ in brand gestoken.
Lees verder “Sint Maarten” →

Reizigers en Cosmopolieten I: Grote Weegbree

Geplaatst op door AnneTanne

In de volgende weken schrijf ik een serie stukjes over ‘Reizigers en cosmopolieten’, planten uit onze streken, die zich over de hele wereld verspreid hebben, of uit andere werelddelen, die intussen in onze flora helemaal ingeburgerd zijn. Een citaat van Richard Gleim dat hierbij goed past:

Wanderer in den Welten ohne Füße noch Beine zu haben, ohne Flügel und ohne Herz und zentrales Nervensystem. Ein Wanderer, der nur existieren kann, wenn er fest verwurzelt in der Erde sein Leben gestaltet, ernährt von Luft, Wasser, Sonne und löslichen Mineralien.
(Zwervend over de wereld zonder voeten of benen te bezitten, zonder vleugels of hart of centraal zenuwstelsel. Een zwerver, die slechts kan blijven bestaan, wanneer hij, vast geworteld in de aarde, zijn leven gestalte geeft, gevoed door lucht, water, zon en oplosbare mineralen.)(mijn vertaling)

En naar aanleiding van een vraag die een vriend me stelde, start ik deze reeks met de Grote weegbree.

weegbreeklein

Nee, een schoonheid is het niet echt, de Grote weegbree. En dat is ze op de plekken waar je ze het meest ziet groeien, al helemaal niet: ze laat zich gewillig vertrappen, en blijft toch nukkig voortleven. Je vindt haar aan de zoom van wegen en paden, tussen kasseien van opritten, zoals hier op de foto…
(In mijn tuin staat ook de Smalle en de Ruige weegbree, maar die zoeken liever plekken tussen hoger gras op, die houden niet zo van betreding.)

In de flora van Heimans, Heinsius en Thysse wordt de Grote weegbree ‘het allergemeenste onkruid’ genoemd, en laat ik maar veronderstellen dat daar ‘het meest algemeen voorkomende’ kruid mee wordt bedoeld.
De plant kwam oorspronkelijk enkel voor in Europa, maar is (onopzettelijk) door de Europeanen over de hele wereld verspreid.
Lees verder “Reizigers en Cosmopolieten I: Grote Weegbree” →

Betoverende Hamamelis (soorten, etymologie)

Geplaatst op door AnneTanne

Hamamelis x intermedia 'Jelena'
Mijn toverhazelaar staat weer in brand!
In mijn tuin staat de Hamamelis x intermedia ‘Jelena’, die vanaf de jaarwisseling bloeit met opvallende oranje bloemen.
De struik is geënt op Hamamelis virginiana, de medicinaal gebruikte toverhazelaar. Sinds enkele jaren heeft hij wat wortelopslag van de virginische Toverhazelaar. Die heeft iets kleinere bladeren, die niet zo brandend oranje-rood, maar heldergeel verkleuren in de herfst.
Ik snoei die wortelopslag regelmatig voor een groot gedeelte weg, want het groeit krachtiger dan de ent, en die zou anders na een paar jaar vrijwel verdwenen zijn. Toch laat ik altijd een aantal twijgen staan, als ‘illustratie’, en zodat ik toch iets van de medicinaal gebruikte toverhazelaar in mijn tuin heb.
Lees verder “Betoverende Hamamelis (soorten, etymologie)” →

Salvia divinorum

Geplaatst op door AnneTanne

In haar laatste ‘Blog-challenge’ daagt Lorelle VanFossen haar lezers uit om eens een keer te bloggen over iets waar ze totaal niets over weten.
Salvia divinorum
Tegelijk gingen een aantal andere recente stukjes van diezelfde Lorelle precies over het feit dat je als blogger een duidelijke focus moet hebben, niet over van-alles-en-nog-wat moet gaan zitten schrijven, maar je op één punt moet concentreren om een geïnteresseerd publiek op te bouwen.
Tenslotte vond ik voor mijn nog jonge blogje de goeie tussenoplossing:
In mijn vorige stukje over salvia gaf ik al voorzichtig aan, dat ook ik niet echt veel weet over Salvia divinorum (en ‘geestverruimende kruiden’ in de bredere zin).
Lees verder “Salvia divinorum” →

Herfstbloeiende bolletjes…

Geplaatst op door AnneTanne

herfstkrokus

Oktober, en in mijn bollenweitje komen de laatste bolletjes tot bloei…
Ik zorg altijd dat de tweede maaibeurt van dat weitje in de voortuin ten laatste eind september achter de rug is, omdat daarna de krokussen langzaamaan tot bloei komen.
Krokussen? Sorry… In oktober? Inderdaad… er zijn verschillende soorten krokussen die niet in de lente, maar in de herfst bloeien. Hun grasachtige blad, met de witte middenstreep identiek aan dat van de voorjaarskrokussen, komt pas in het voorjaar tot ontwikkeling.
Lees verder “Herfstbloeiende bolletjes…” →