Categorie: Inheemse planten – Natives

Verwachtingen – Expectations

(naar Engelse vertaling)

Ornithogalum umbellatum - Gewone vogelmelk, Star-of-Betlehem
Ornithogalum umbellatum - Gewone vogelmelk, Star-of-Betlehem
Op die eerste dagen dat er lente in de lucht hangt, loop ik door mijn tuin met mijn ogen nog meer dan anders wijd open, om de eerste glimp op te vangen van wat ik in het komende seizoen aan moois mag gaan verwachten.

Een paar leuke verrassingen heb ik alvast ontdekt:

Een aantal jaren geleden heb ik onder de hazelaars in de voortuin wat gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum) geplant. En die gedijt daar best goed – het is een plant die wel houdt van wat lichte schaduw, en spontaan wel eens opduikt in bijvoorbeeld jonge bosbestanden. Maar die standplaats heeft toch een klein minpuntje: op het ogenblik dat de vogelmelk gaat bloeien, is het gras in de bloemenweide al wat langer, en daardoor kan je ze niet zo goed zien (en de bloemenweide wordt maar met mondjesmaat en zeer voorzichtig betreden als het gras langer wordt.)

Ornithogalum umbellatum - Vogelmelk, Star-of-Betlehem
Ornithogalum umbellatum - Vogelmelk, Star-of-Betlehem
Maar toen ik gisteren door de tuin struinde, ontdekte ik plots een toefje Vogelmelk helemaal achteraan in het ‘bos’gedeelte van de tuin.

Wie aan die verspreiding heeft meegewerkt weet ik niet – de twee standplaatsen van de vogelmelk liggen toch zo’n goeie honderd meter uit elkaar.

Ook het Maarts viooltje (Viola odorata) is aan het wandelen gegaan: in de border waar ik het oorspronkelijk heb geplant houdt het netjes stand, maar op de plekken ruim 50 meter verderop (aan de rand van het bos, en nog wat verderop, in het bos) waar het zich al naar had uitgezaaid is het zich gestaag aan het uitbreiden, en – Joepie! – ook aan de andere kant van het kippenhok is er nu plots een plantje opgedoken.
Als over een paar jaar al die plantjes uitbundig aan het bloeien zijn, dan kan ik misschien eens echt een keer gaan koken met viooltjes Рtot nu toe had ik er nooit ̩cht genoeg.

Het muskuskruid (Adoxa moschatellina – wat een mooie naam toch!) waar ik vorig jaar bij Ecoflora niet aan kon weerstaan, heeft zich duidelijk al wat uitgebreid, en ik heb zelfs – heel voorzichtig – dat het knikkend nagelkruid (Geum rivale) een iets groter polletje is geworden.

Het wordt weer een boeiend bloeijaar!

Great expectations

On those first days when it feels like spring is coming, my eyes (although prickly with hayfever because of the alders that are blooming) wide open to see even the slightest promise for the upcoming season of growing and blooming.

Adoxa moschatellina - Muskuskruid, Moschatel
Adoxa moschatellina - Muskuskruid, Moschatel

And I already discovered a few surprises:

A few years ago, I planted some Star-of-Betlehem (Ornithogalum umbellatum) underneath the hazels in the front garden. And yes, they are doing quite well there: those flowers appreciated a slightly dappled shade, and they occur naturally (they are native over here) in young woods. But the place where I planted them, has one downside: once the flowers are in bloom, it’s difficult to see them as the grass in the flower meadow has grown to long (and you don’t walk in a flower meadow, not even to see those little stars on the other side of the meadow!)

But yesterday I suddenly discovered the Star-of-Betlehem has wandered to the other side of the garden: I found it in the woody area at the far end of the backyard. How it arrived there, I don’t know (it’s about 120 yards from the other location), but at least, on this spot I will be able to see it when it’s blooming!

Viola odorata - Maarts viooltje, Sweet violet
Viola odorata - Maarts viooltje, Sweet violet
An other plant that continued wandering is the sweet Violet (Viola odorata). I planted it in one of my borders, and it’s thriving there, but since a few years I also have two ever growing spots of Sweet violet at the edge of the wood. And yesterday, I found it on yet another spot! When it keeps multiplying like this, I will eventually be able to make some of the violet recipes I have in my collection for so long…

Two other native plants I only brought to my garden last year are Moschatel (Adoxa moschatellina) and Water Avens (Geum rivale), and I have the impression they like my garden!

It’s a great season to come!

Verlanglijstje – Wishlist

(To English translation)

Over een maand ga ik dus naar EcoFlora – om een heleboel andere Vlaamse bloggende tuiniers of tuinierende bloggers te ontmoeten -, en hoewel ik daar ook zonder boodschappenlijstje probleemloos geld kan uitgeven, is het geen slecht idee om vooraf toch een lijstje op te stellen van planten die ik toch echt nog een plekje in de tuin wil geven.

Myrica gale -  Foto: Tico, Creative Commons License
Myrica gale - Foto: Tico, Creative Commons License

Struiken

Op ‘het veld’ mogen nog een paar bomen/struiken.
Voor een zwarte moerbei (Morus nigra) kan ik bij Ecoflora niet terecht, daarvoor moet ik bij Houtmeyers aankloppen.
 
Helemaal in de zuidwestelijke hoek is het behoorlijk nat… daar zou ik graag proberen een gagel (Myrica gale) te laten groeien.

Lees verder “Verlanglijstje – Wishlist”

Stinkend nieskruid – Helleborus foetidus

(To English translation)

Helleborus foetidus - Stinkend nieskruid, Stinking hellebore
Helleborus foetidus - Stinkend nieskruid, Stinking hellebore

Als we het over Helleborus hebben, denken we gewoonlijk aan de witte Kerstroos (Helleborus niger) of de donkerrode H. orientalis.

Toch zijn er, tenminste in het zuiden van ons land, twee helleborussen in het wild te vinden: het stinkend nieskruid (H. foetidus) en (zeldzamer) de wrangwortel (H. viridis).

Lees verder “Stinkend nieskruid – Helleborus foetidus”

Werk in uitvoering

Lamiastrum galeobdolon - Gevlekte gele dovenetel, bloemen Lamiastrum galeobdolon - Gevlekte gele dovenetel, blad en bloeiwijze Lamiastrum galeobdolon - Gevlekte gele dovenetel, groeiwijze
De aandachtige bezoeker van dit blogje heeft de voorbije weken gemerkt dat ik voor een ander behangetje heb gekozen.
Daarnaast ben ik bezig aan een paar kleine veranderingetjes, waarbij de vroegere ‘highslide’ plugin (die je op dit ogenblik bijvoorbeeld nog in werking kan zien op de pagina over de vertegenwoordigers van de lookfamilie in mijn tuin) vervangen wordt door Shutter-reloaded plugin (afgekeken van de blog van Bart).
Inhoudelijk verandert dat natuurlijk helemaal niks aan de pagina’s, maar toen ik de pagina’s aan het aanpassen was, merkte ik dat ik intussen van een aantal plantenfamilies al wat meer foto’s ter beschikking had.

Hieronder een overzichtje van gewijzigde/aangevulde pagina’s:

Vooral de pagina van de lipbloemigen is grondig uitgebreid.

Hulst – Ilex aquifolium

Hulst - Foto: Whatsthatpicture. Creative Commons License
Hulst - Foto: Whatsthatpicture. Creative Commons License
De hulst is onze enige inheemse wintergroene loofboom. En in hele strenge winters is zelfs dat ‘wintergroen’ relatief, want soms verliest de boom dan zijn blad toch grotendeels.
Lees verder “Hulst – Ilex aquifolium”

Intussen in de moestuin…

Claytonia perfoliata - Witte winterpostelein, Spring beautyEen paar jaar geleden hebben we één keer winterpostelein gezaaid in de moestuin, met de bedoeling om die jaar na jaar terug te zien opduiken.
Zoals de naam al doet vermoeden, is winterpostelein (Claytonia perfoliata) een plantje dat absoluut niet vorstgevoelig is, en er dus de hele winter frisgroen bijstaat. En hoewel de smaak ervan weinig uitgesproken is, is het in de winter een welkome aanvulling van het schaarser wordende groente-aanbod. Normaal gezien zie je in het najaar en de winter vooral het blad, dat vaak lepelvormig wordt genoemd, maar dat ik meer ruitvormig vind.

Lees verder “Intussen in de moestuin…”

Geum urbanum – Geel nagelkruid

Geum urbanum, geel nagelkruid - zaadhoofdjeDe leden van de rozenfamilie (Rosaceae) hebben wel heel diverse manieren om hun zaden te verpakken.

Sommigen vertrouwen op een smakelijk omhulsel, zoals de rozen zelf, maar denk ook maar aan appelen en kersen, frambozen en aalbessen, pruimen en mispels.
Bij anderen vind je geen sappige vrucht, maar wel een schijnvrucht, zoals bij de aardbei.

En bij weer andere geslachten is helemaal niks sappigs meer te bekennen.
Eén van die ’taaie’ rakkers is het geel nagelkruid (Geum urbanum).

‘Nagelkruid’ verwijst naar de geur van de wortel, die vroeger – gedroogd en gemalen – wel eens werd gebruikt ter vervanging van kruidnagel (Eugenia caryophyllus), en dus niet naar de vorm van de zaden, waar je met enige fantasie een hoefnagel (met een omgebogen punt) in zou kunnen zien. Lees verder “Geum urbanum – Geel nagelkruid”

Hoe Brave Hendrik aan zijn naam kwam…

Chenopodium bonus-henricus, Brave HendrikOnlangs las ik ergens een stukje over Brave Hendrik, Chenopodium bonus-henricus, waar men de naam als een cynische verwijzing naar de helemaal-niet-zo-brave Hendrik VIII zag. Inderdaad heet de plant in het Engels ‘Good King Henry’, maar met Hendrik VIII is er geen onmiddelijk verband.

Lees verder “Hoe Brave Hendrik aan zijn naam kwam…”

Honing in de herfst

Bloeiende klimop - Hedera helixAl willen we nog heel graag van ‘nazomer’ spreken, zo stilaan moet wel duidelijk zijn dat de herfst toch zijn intrede heeft gedaan.
En pas dan, als de zomer definitief voorbij is, komt de klimop in bloei.

Klimop bloeit pas in een volwassen stadium, en enkel aan zijn bovenste, niet meer hechtende twijgen met bladeren die niet meer de typische gelobde ‘klimopvorm’ hebben, maar ruit- tot vliegervormig zijn. (Deze twijgen kan je eventueel stekken, en dan krijg je een niet klimmende klimop-struik – die nauwelijks op ‘klim-klimop’ lijkt -, de Hedera helix ‘arborescens’.)

Dat bloeitijdstip in de herfst, en het feit dat de bessen pas rijp zijn in het voorjaar, maakt dat er allerhande verhalen de ronde doen over de oorspronkelijke groeiplaats van die plant.
Lees verder “Honing in de herfst”

Gelderse roos – Medicinaal gebruik

Viburnum opulus - Gelderse roos, bessenVan de Gelderse roos wordt met name de schors medicinaal toegepast, en de Engelse benaming daarvan, Cramp bark, verraadt al enigszins het gebruik.

Inhoudstoffen en eigenschappen

De belangrijkste inhoudstoffen van de Viburnum opulus zijn viburnine, valeriaanzuur, organische zuren, harsen en looistoffen.
Het kruid, dat gebruikt wordt onder vorm van een tinctuur, een decoct, of als vloeibaar extract, heeft als belangrijkste eigenschappen zijn spierrelaxerende, kalmerende en samentrekkende werking.

Toepassing

De werking van de Gelderse roos gelijkt erg op die van de verwante Viburnum prunifolium (Amerikaanse sneeuwbal), maar is meer algemeen spierrelaxerend. De Amerikaanse sneeuwbal, die overigens in België enkel nog op voorschrift en in voorgedoseerde vorm mag worden toegepast, zou meer effectief zijn op de vrouwelijke organen in het klein bekken.
Toch is ook de Gelderse roos vooral bekend als een kruid dat wordt toegepast bij allerhande vrouwenkwalen: Het ontspant de spieren van de baarmoeder, en wordt daarom wel eens toegepast bij dreigend miskraam (steeds onder medische begeleiding!), maar ook bij menstruele krampen (dysmenorrhee, pijnlijke maandstonden). De samentrekkende eigenschappen van de schors van de Gelderse roos vinden hun toepassingen bij te overvloedige maandstonden (hypermenorrhee) en bij bloedingen in het post-partum (na de bevalling) of in de menopauze (natuurlijk enkel wanneer een cancereuze oorzaak van de bloedingen is uitgesloten).
Maar ook bij ‘krampachtige’ problemen in het maagdarmstelsel kan Gelderse roos nuttig zijn, zoals bij maagkrampen, spastisch colon, darmkolieken, obstipatie… vooral wanneer stress hierbij mede ten grondslag ligt.
Het kruid is ook hypotensief en bloedvatverwijdend en kan worden toegepast bij hoge bloeddruk, bij bepaalde vormen van migraine.
De inhoudstof viburnine is cardiotonisch (‘hartversterkend’).
De ontkrampende werking op de luchtwegen kan het tot een ondersteunend kruid maken bij de behandeling van astma.

Voorzorgen, waarschuwingen

Giftigheid: In normale dosering is de schors van de Gelderse roos niet giftig.
De bessen geven, indien rauw gegeten, aanleiding tot braken en diarree, maar zijn gekookt ongevaarlijk.
Contra-indicaties: Het kruid is niet aangewezen bij mensen met een lage bloeddruk. Het gebruik is afgeraden tijdens borstvoeding, en mag tijdens de zwangerschap enkel worden toegestaan mits deskundige begeleiding.