Nieuwjaar in de tuin

Paarse dovenetel - Lamium purpureum.  Foto: AnneTanne - Creative Commons LicentieBloeide er begin december al niet erg veel, na de winterprik van een dag of tien geleden staat er nog minder in bloei in mijn tuin.
Volhouders zijn de Viburnum bodnantense ‘Dawn’, een eenzame kruipende boterbloem en de witte en de paarse dovenetel. Ook een paar madeliefjes doen nog hun best.
Maar de voorjaarsbloeiers staan al te trappelen van ongeduld: de Hamamelis (x intermedia ‘Jelena’) heeft zijn eerste bloemetjes, en ook de hazelaarkatjes wapperen hier en daar al in de wind. Het sneeuwklokjes-knopje van een paar weken geleven staat er niet meer zo eenzaam bij, en elders in de tuin staat er zelfs al eentje te bloeien (maar met aangevreten bloemblaadjes, en dus nauwelijks een foto waard) en ik heb ook al één krokus in knop ontdekt.

Maar er zijn nog meer tekenen waaraan je merkt dat de natuur niet dood is, niet in een diepe, bewegingloze slaap verzonken is, maar dat er ondergronds heel veel gebeurt. In de kruidentuin komen de eerste sprietjes bieslook al boven de grond. De vlierstruiken laten al een begin van blaadjes zien, en ook bij de rozen lijken de botten al te schuiven. Onder de beuken ontdekte ik de eerste blaadjes van het speenkruid en hier en daar duiken de eerste scheutjes van de brandnetel op.

Het is de periode in de tuin dat je handen bij het minste sprietje zon gaan jeuken om ‘iets te doen’, maar dat er nog niet veel kan, niet veel hoeft. Integendeel, laat de natuur rustig haar eigen tempo bepalen, maak haar niet te vroeg helemaal wakker, want dat zou een fiks ochtendhumeur wel eens het gevolg kunnen zijn…

Aan alle lezers een lekker kruidig 2008 vol tuinplezier en natuur-beleven…

Niewe Jaers Wensch

Portret van Constantijn Huygens en zijn klerk.  (Thomas de Keijzer, 1627)
Het oude jaer is om: wat vleijen sich de Menschen
Met mallen overvloed van onverstandigh wenschen?
Wenscht boven allen wensch te leven in ’t niew Iaer,
Of elcke dagh uw eerst’ en elck uw laeste waer.

Constantijn Huygens, 1665

(Tekst en afbeelding van vandaag vallen niet onder de Creative Commons License, maar behoren tot het publieke domein.
‘Portret van Constantijn Huygens en zijn klerk’, van Thomas de Keijzer)

Zaai maretak en zoen!

maretak-bessen. Foto: Saveena (CC License)De maretak is echte een plant van de wintertijd. Want hoewel de plant ook in de zomer wel te zien is – het gelig-groene blad is toch weer net iets anders van kleur dan de gastheer-tint – vallen de bollen toch het best op in de kale wintersilhouetten. Het is dan ook niet gek, dat ook Yo deze week deze maretak in de kijker zette, met een prachtige foto van een maretak-beladen appelboom.

Een maretak zaaien

Jaren geleden heb ik op mijn site al eens beschreven, hoe je een maretak kan zaaien. Ik herneem het stukje over de teelt hier even over, met een paar aanvullingen.
En wat ik vroeger ook niet vertelde, is waar het gebruik van het zoenen onder de maretak vandaan zou kunnen komen.

Lees verder “Zaai maretak en zoen!”

Het Kerstmaal

Meidoornbes - Foto: AnneTanne - Creative Commons LicenseDe vader sloeg een kruid, en zegende de spijs,
en wachtte; zijn oog keek donker, alsof een ver verhaal
hem weer beroerde; alsof een lang-vergeten wijs
hem nieuw beving. Wij aten diep bevreemd het maal
in geur van zwaren wijn en licht van kaarsen,
dat over dennengroen en witte handen scheen;
wij werden stil; en hoorden telkens weer, hoe in den paarsen
avond de lichte voetstap van een kind kwam en verdween.

( Ed Hoornik, Verzamelde gedichten – 1950)

De kortste dagen – Winterzonnewende

Zonsopgang boven de Bukenberg - Foto: AnneTanne - Creative Commons LicenseJa, we zitten nu echt wel in de kortste dagen van het jaar.

Vanaf Sint-Lucia werden de avonden al niet meer korter, dagenlang ging de zon toen onder om 16:26 u.
En na 18 december kregen we er alweer langzaamaan ’s avonds een paar minuutjes bij. Vandaag gaat de zon ‘pas’ onder om 16:29 u. Drie minuten winst in de avond dus.

Op die zelfde 13de december kwam de zon al op om 8:39 u, en ze blijft voorlopig nog steeds graag lang in bed. Vandaag komt ze op om 8:46. Die 3 minuten winst aan daglicht ’s avonds wegen dus niet op tegen de 7 minuten die we sindsdien ’s morgens verloren hebben (en sinds de zogezegde kortste dag op 21 december is er nog één minuutje daglicht extra verdwenen).

Maar nu is het echt genoeg geweest! Dit jaar begint de Kersttijd, de Joeltijd wel echt op de winterzonnewende. Vanaf nu worden de dagen niet meer korter.
Morgen blijven we nog even zitten op het zelfde aantal minuutjes daglicht (zowel zonsop- als -ondergang verschuiven dan een minuutje in dezelfde richting), en vanaf woensdag gaat het dan echt de goeie kant op. De zon heeft nog steeds moeite om op te staan, en er komt zelfs nog een minuutje nacht bij ’s ochtends, maar vanaf 26 december tot nieuwjaarsdag komen we toch al op een totale winst van 4 minuten daglicht (op oudjaar gaat de zon onder op om 8:48 u, en onder om 16:35 u).

Mijn grootvader zei het vroeger al: ‘Van Kerstmis tot Nieuwjaar zal de dag een haneschreeuw gelengd zijn!”

(En natuurlijk duurt één ‘Kukelekuuuu!’ geen vier minuten… maar een haan kraait wel met een tussenpoos van een paar minuten, en daar zou het gezegde op slaan.)

De Kerstboom en zijn geschiedenis

(Dit berichtje stond voor vrijdagochtend klaar, maar ik zette het per ongeluk woensdagavond al een half uurtje on-line, en google blijkt er al flink naar door te verwijzen. En om niet al die bezoekers met een ‘page not found’ op te zadelen, publiceer ik het toch al maar. Vrijdag geen blogbericht dus!)

Kerstboom - Foto: AnneTanne - Creative Commons LicenseSinds woensdagavond staat de kerstboom weer in huis. Ik betrap me er op, dat het elk jaar vroeger wordt.
In de eerste jaren dat ik mijn eigen kerstboom zette, hield ik me trouw aan de familietraditie: de kerstboom komt in huis op 24 december, en blijft vervolgens de hele kerstperiode – dus tot op de dag van Driekoningen – staan. (Een Noorse collega van me spreekt er – na reeds meer dan 20 jaar uit Noorwegen te zijn geëmigreerd – nog steeds haar verbazing over uit dat de kerstboom hier al dagen voor Kerstmis in de huiskamers staat.)
Maar manlief vond Kerstavond wel heel erg laat, en langzaamaan verhuisde het boomversieren naar de eerste dag van de Kerstvakantie, en kijk, nu waren we al vijf dagen vroeger dan de traditie.

Manlief had ’s middags de boom gehaald, bij de kwekerij hier in het dorp. De boom is dit jaar een tikkeltje te klein naar mijn zin, ik heb hem liefst kamerhoog – volgend jaar dus misschien zelf maar weer eens meegaan als de boom gekocht wordt?

Ik hou ervan, om mijn boom elk jaar opnieuw met de oude vertrouwde spulletjes op te tuigen: de Zweedse strooien sterren en engeltjes, die ik in mijn studententijd in een winkeltje in Leuven kocht, de Russische handgesneden figuurtjes die mijn ouders meebrachten van een reis naar Moskou en St Petersburg.
Dat uitpakken van de bekende versieringen, dat ‘oh ja!’gevoel van herkenning, dat maakt voor mij deel uit van de huiselijke sfeer van Kerstmis.

Oorsprong van de Kerstboom-traditie

Oudste wortels

Ik hoorde Fik Seymus ooit vertellen, dat de Kerstboom zijn wortels heeft in hele oude tradities. In voorchristelijke tijden werd ten tijde van de Midwinterzonnewende een eik versierd met lichtjes en met vruchten.
Lees verder “De Kerstboom en zijn geschiedenis”

December-dagen

shades of grey……with a hint of green. Foto: yeraze (Creative Commons Licentie)Zij sluipen in vale, grijze,
lang slepende gewaden
op mistige, triestige paden
zo moede, traag en lijze
naar ’t einde van hun leven…
zonder morren en zonder klagen,
– als weerloze dieren ter dood gedreven, –
de stille, stokoude dagen

Onder het wicht van heel een jaar
gaan zij krom,
droef gebogen;
zij leunen zo zwakjes tegen elkaar
met wezenloos en strak gestaar
in hun ogen;
zij zien meer om…

Ik hoor in de lichtloze nevelen;
in de onafzienbare lanen
van winter-eenzaamheid, door ’t half vergane
verdorde loof hun zwakke stemmen prevelen:
’t gebed van wie nimmermeer klage…
Ach – oude dagen!

Zij trekken verder… verder…
op doodsen verlaten weg,
en niemand weet waarhenen –
Nog ritselt hun kleed langs de dorre heg…
Dan wijken ze als schimmen in nevelen weg…
Ze zijn allen verdwenen.

(…)

fragment uit December-dagen. W. G. van Nouhuijs, 1894

Bovenstaand gedicht behoort tot het Publieke Domein, en valt dus niet onder de Creative Commons Licentie die voor de rest van deze site geldt. Deze CC Licentie geldt ook voor de foto van Yeraze bij dit gedicht.

Blogroll-schoonmaak

Ik heb zonet even mijn blogroll opgeschoond.

Blogs die de voorbije drie maanden niet geupdate zijn, heb ik er zonder pardon uitgezwierd. Ik houd ze nog wel in mijn feedreader, zodat ze me niet ontsnappen als ze terug in actie komen, maar voorlopig verdwijnen ze hier.

Boezingenaar postte op 13 september de laatste foto op flaura.fona.pics.

Lieve Galle begon in juli heel enthousiast met Herboristeria, een blog in het Nederlands met tevens een Engelse ‘mirror‘, maar die werd vanaf eind september na een stukje over eetbare bloemen niet meer geupdate.
Lieves website krijgt wel een plekje onder ‘kruidensites’.

Menck’s blog, Kerekewere, had ik al een tijdje geleden uit het rijtje weggehaald, want die was immers niet alleen gestopt met bloggen, maar had voor het gemak (of om toch maar niet in de verleiding te komen?) zijn hele blog gedelete.
Gerda heeft besloten niet meer te gerderen, maar slaakt nu en dan een zucht. Toch laat ik de link naar haar oude blog nog even staan.

Sterrennacht

starry night of Yuzhu - Foto: Livepine. Creative Commons LicenseGisteravond ging ik in het donker nog een eindje joggen. Heerlijk is dat hier op het platteland. Zolang je binnen bent, lijkt het buiten echt pikdonker, maar als je buiten eenmaal aan de duisternis gewend bent, is het op zo’n vriesnacht echt zo donker niet.
Hier op het platteland is de straatverlichting schaars, en krijgt zelfs de wassende maan alle kans om haar licht te laten zien.
En tijdens dat half uurtje dat je buiten rondloopt, en je ogen steeds meer gewend raken aan het duister, ga je steeds meer sterren zien.

Het lijkt wel of de sterren in de winter helderder schijnen. En dat is in zekere zin natuurlijk ook zo: Rond midzomer wordt het ook in onze contreien niet helemaal pikkedonker, wordt de nacht hooguit heel donkergrijs. Maar naar midwinter toe is de nacht echt nachtzwart, en het contrast met het sterrenlicht des te groter.

Oude weerspreuken beweren, dat het vooral met volle maan hard kan vriezen. Lange jaren van waarnemingen spreken dat tegen, maar het is natuurlijk wel zo, dat je de volle maan alleen maar ziet, als de nacht helder is. En een heldere nacht in de winter, is vaak een vriesnacht… En uit de waarneming dat wanneer je de volle maan ziet, het meestal vriest, volgt dan al snel de conclusie dat het vooral vriest, wanneer het volle maan is.

Maar intussen genieten we dus (met de maan in haar eerste kwartier) van een periode van ouderwets winters vriesweer, met heldere sterrennachten, en zonnige winterluchten overdag. En wat is de schemering nu mooi!

(De foto bij dit bericht is van Livepine en valt zoals de overige inhoud van AnneTannes Kruidenklets onder een Creative Commons Licentie – Let wel: de licentie voor de site in zijn geheel laat – in tegenstelling tot de licentie op deze foto – geen commercieel gebruik toe.)