Vrouwenmantel is één van die planten die ik mooi blijf vinden.
Ondanks het feit dat de bloemen van dit kruidje heel erg onopvallend zijn, vind je de plant in heel veel tuinen terug.
Het is een plant die bijna iedereen lijkt aan te kunnen spreken, een plant die nooit te oubollig of te trendy, te gewoon of te exotisch wordt ervaren. Het is een plant die zich meestal bescheiden op de achtergrond houdt, en tegelijk heel duidelijk aanwezig is.
De plant heeft om meer dan één reden al lange tijd de interesse van de mens opgewekt, maar niet in de laatste plaats omdat het blad bij vochtig weer prachtig bepareld is met waterdruppels. De alchemisten hoopten er een ingrediënt voor levenselixir in te vinden, of beter nog, voor de steen der wijzen.
Maar ook de wijze van voortplanten van de Vrouwenmantel is bijzonder.
Apomictische voortplanting – Onbevlekte ontvangenis
Vrouwenmantel ontwikkelt geen zaad door bevruchting.
Net als bij dieren vindt bij andere planten in de geslachtsorganen eerst een ‘meiotische’ deling plaats, waarbij het aantal chromosomen wordt gehalveerd: van elk chromosomenpaar komt er in de dochtercellen één helft terecht. Bij versmelting met een dochtercel van een andere plant ontstaat weer het normale aantal chromosomen.
Maar bij Vrouwenmantel gebeurt die ‘geslachtsdeling’ niet. Vanuit een niet gedeelde ‘oercel’ in de bloemen ontstaat rechtstreeks vruchtbaar zaad. Vrouwenmantel kruist dus niet met andere planten, er is dus steeds sprake van een ‘onbevlekte ontvangenis’.
Hierdoor vindt er ook geen uitwisseling van erfelijk materiaal plaats, de nakomelingen zijn altijd volledig identiek aan de moederplant.
Anderzijds betekent dit ook, dat wanneer er ook maar ergens een minieme mutatie ontstaat, je eigenlijk meteen een volledig nieuwe soort Vrouwenmantel hebt. Want planten behoren tot dezelfde soort, wanneer ze in staat zijn om onderling te kruisen èn daarbij vruchtbare nakomelingen voort te brengen…
Vroeger werd vaak gesproken over ‘Alchemilla vulgaris sensu lato’ (Wilde of gewone vrouwenmantel in de brede zin), tegenwoordig worden er bijvoorbeeld in de Flora van Heukels naast de Alchemilla mollis (Fraaie vrouwenmantel, de bekende tuinplant) zeven verschillende Alchemilla’s onderscheiden, die bijvoorbeeld verschillen in de mate van beharing, de vorm van de lobben van de wortelbladeren. Maar de verschillen tussen de soorten zijn soms zo klein, dat zelfs botanici er elkaar om in de haren durven vliegen.
Maar ik wil me niet mengen in dat botanisch gekrakeel, en in plaats daarvan over een paar dagen iets vertellen over die ‘dauwdruppeltjes’, die de Vrouwenmantel zo fascinerend maken.
“Maar bij Vrouwenmantel gebeurt die ‘geslachtsdeling’ niet. Vanuit een niet gedeelde ‘oercel’ in de bloemen ontstaat rechtstreeks vruchtbaar zaad. Vrouwenmantel kruist dus niet met andere planten, er is dus steeds sprake van een ‘onbevlekte ontvangenis’.”
Zo kun je het zeggen. Maar wat is die oercel? Gaat het in feite niet om de (mannelijke) zaadkern in het stuifmeel die niet met de eicel versmelt, zodat de kiem alleen de eigenschappen van de moederplant (= vaderplant) bevat? Enige uitleg op:
http://staringcollege.nevenzel.com/WS000123.html
Dank je wel voor je aanvulling!
Volgens het artikel waar je naar verwijst, gaat het niet om een mannelijke gameet (stuifmeel) die zich niet deelt, maar om een vrouwelijke (‘eicel’).
Hallo Anne,
Momenteel mag ik de Vrouwenmantel niet gebruiken omdat ik 3 maanden zwanger ben, maar ik heb van dit kruid al veel gebruikt in thee. Omdat ik een onregelmatige menstruatie heb/had, gebruik ik de Vrouwenmantel rond de verwachte menstruatiedatum en een paar dagen na de consumptie van de vrouwenmantelthee zijn ze er dan ook. Ik kan nu zeggen dat ik een regelmatige periode heb 🙂
Nog even dit, een klein complimentje :
Ik ben al jarenlang lid van de kruidenmand om emails te ontvangen, maar aagezien er de laatste tijd niet veel gebeurt en ik toch wel wat wil leren over kruiden en andere natuurbehoren heb ik me ingeschreven op uw blog. Ik kijk er elke keer naar uit om je blogs te lezen, zo spannend en mooi uiteengezet en het verveelt nooit!
Groetjes,
Samanta
Dank je voor je compliment Samantha… Fijn om te horen!
Geniet nog heel erg van je zwangerschap!
Is vrouwenmantel ook goed tegen opvliegers in de menopauze ??
@jagoda: Vaak wordt inderdaad gedacht dat vrouwenmantel een fyto-hormonale werking heeft, dus dat het een plant is die de werking van een aantal (menselijke) hormonen ondersteunt of nabootst. Maar de effecten van vrouwenmantel bij vrouwenkwaaltjes berust op de samentrekkende, bloedstelpende en antiseptische werking, en op het weefselherstellende effect op baarmoeder- en vaginaslijmvlies. Hieruit kan je dus al afleiden dat er zo goed als geen effect zal zijn bij opvliegers.
Weet iemand hoe ik het verschil kan zien tussen alchemilla mollis en alchemilla vulgaris? Blijkbaar heeft de laatste de geneeskundige krachten. Ik heb wat alchemilla staan en had graag geweten welke soort het is.
Groetjes, Hilde
Alchemilla mollis is ‘mollis’, zacht… die heeft een donzige beharing.
In tuincentra wordt meestal de mollis aangeboden, omdat die wat opvallender is, groter in al zijn delen.