De Gehoornde Metselbij, Osmia cornuta is een hele algemene wilde bij. De Engelse naam is dan ook ‘European Orchard Bee’, Europese boomgaardbij.
De Gehoornde Metselbij lijkt erg op haar nichtje, de Rosse Metselbij en wordt er vaak mee verwisseld. (Ik moet eerlijk zijn, dat dit stukje ook gestart werd met de titel ‘Rosse Metselbij – Osmia rufa’, maar toen ik wat beter ging kijken naar mijn foto’s, zag ik dat ik ‘gehoornde’ exemplaren had gespot.)
Beschrijving
Maar mijn vergissing is dus goed te verklaren:
Net als de Rosse Metselbij is de Gehoornde Metselbij rood behaard. En bovendien is bij de Gehoornde het hele achterlijf ros, terwijl bij de Rosse de twee achterste segmenten zwart zijn.
En wat die hoorntjes betreft: het vrouwtje van de Gehoornde Metselbij heeft behalve haar twee voelsprieten ook nog twee hoorntjes op haar kop, maar die heeft het vrouwtje van de Rosse Metselbij ook… (De oude naam van de rosse metselbij is Osmia rufa, en rufa betekent rood, en de nieuwe is O. bicornis, wat tweehoornig betekent. Maar over die naamgeving volgt nog een verhaaltje… misschien.)
Ik heb een fotootje flink uitvergroot en zodanig bewerkt dat het niet mooi meer is, maar wel die hoorntjes wat zichtbaar maakt.
Mijnheer en mevrouw Gehoornde Metselbij zijn goed van elkaar te onderscheiden, niet alleen omdat Mevrouw die hoorntjes op haar hoofd heeft, maar vooral omdat Mijnheer veel langere voelsprieten heeft, witte haren heeft op zijn kop, en meestal beduidend kleiner is dan zijn eega.
Het leven van een gehoornde metselbij
De Gehoornde Metselbij is echt geen koukleum, en is dan ook één van de eerste wilde bijen die in het voorjaar te zien zijn. De mannelijke metselbijtjes komen begin maart al uitgekropen, om korte tijd later gevolgd te worden door de vrouwtjes.
De vrouwtjes paren vaak al op de eerste dag na het uitvliegen met één mannetje (het is een ‘monandrische‘ soort), en dat mannetje zal korte tijd later sterven. (De vrouwtjes kunnen een paar jaar leven.)
Het bevruchte vrouwtje gaat vervolgens op zoek naar een plek om een eigen nest te bouwen, en ze blijft daar soms tot in mei mee bezig. Ze kiest langwerpige holten, zoals rietstengels of dunne buisvormige holtes in boomstammen of stukken hout (al dan niet voor dat doel door de mens geboord!). Buisjes van 8 mm doorsnede zijn ideaal, maar alles tussen 6 en 10 mm kan dienst doen… (Samen met de Rosse Metselbij is de Gehoornde de meest voorkomende bewoner van ‘bijenhotels‘.)
De Gehoornde Metselbij maakt in de buisjes een reeks van tussenschotjes en een afsluitdekseltje van – al naargelang de streek – klei, leem of zand. In elk nestkamertje wordt een voorraadje stuifmeel en er bovenop een eitje achtergelaten. Wanneer een buisje vol is wordt het met een dekseltje afgesloten en gaat mevrouw naar een volgende holte op zoek.
Als de larve uit het eitje is gekomen begint die zich tegoed te doen aan het stuifmeel, dat gewoonlijk voor een week volstaat. Als het stuifmeel op is, gaat de larve zich inspinnen en voltrekt zich langzaam de metamorfose tot volwassen bij. Tenminste, als er ook geen goudwesp-larven op de loer lagen… Maar dat verhaal lees je bij Muggenbeet.
De nestcellen zijn op overlangse doorsnede asymmetrisch, waardoor de bij die uit de pop gekomen is ‘weet’ aan welke kan van de cel de uitgang is. Ik vertelde al dat mannetjes eerst uit het nest komen… Inderdaad, in de nestcellen die zich het diepst in het buisje bevinden, bevinden zich vrouwelijke larven, terwijl de ‘mannelijke’ eitjes in de cellen dichter bij de uitgang gelegd worden.
De meeste soorten metselbijen blijken inderdaad controle te hebben over het geslacht van hun eitjes. Het is dus niet zo dat ze eerst een heleboel vrouwelijke eitjes leggen en dat de tweede helft van het ‘legsel’ mannelijk is. Ze vullen immers meerdere ‘nestgangen’, en in elk buisje zijn de binnenste eitjes vrouwelijk en de buitenste mannelijk.)
Metselbijen in de boomgaard
Er zijn een heleboel wilde bijen die qua voeding zeer kieskeurig zijn, en die slechts stuifmeel van één plantensoort eten. Zo niet de Gehoornde Metselbij: die soort is ‘polylectisch‘, wat dus gewoon een duur woord is om te zeggen dat het hen niet zoveel kan schelen wat ze voorgeschoteld krijgen. Nu ja, in het voorjaar lijkt er toch wel een voorliefde te zijn voor fruitbloesems, en dat maakt hen ideale kandidaten om de honingbijen bij te staan…
Voeg daaraan toe dat het niet moeilijk is om er nestplaatsen voor te voorzien, en je begrijpt waarom er intussen al heel wat site te vinden zijn met ‘mason bees for sale’!
Zeer goed geschreven. Ik wist niet dat de vrouwtjes zo lang konden leven…
Ik leer ook voortdurend bij als ik die stukjes schrijf!
Dat ze geen koukleumen zijn, dat zie je aan hun schattig ‘pelsen frakske’. Mooie beestjes vind ik het!
Dankjewel voor je deskundige uitleg, weer wat bijgeleerd! 😉
Dit soort reacties helpt mij goesting houden om te blijven bloggen…
Als ik nu een bijtje op de foto krijg bij mijn bijenlogeergelegenheden, ga ik meteen met deze blog bij de hand kijken of het de gehoornde metselbij is.
Wat een mooi en bijzonder verhaal over dit bijtje!
Ik zag een paar dagen wel dat mooi gekleurde goudwespje bij het hotelletje: oei….
Wat is er weer veel te zien buiten, zo leuk.