AnneTannes Tuin

Vorige week beloofde ik een verhaaltje over de naamgeving van de Rosse Metselbij…
Ik vertelde toen al dat de Rosse Metselbij minder ros is dan de Gehoornde Metselbij, en dat ze allebei hoorntjes hebben.
Als wetenschappelijke naam van de Rosse Metselbij vind je soms nog Osmia rufa (Roodharige Osmia) maar steeds vaker  O. bicornis (Tweehoornige Osmia).
Want in wetenschappelijke kringen is de geschiedenis van de naam een beetje ingewikkeld…

Linnaeus over de Rosse metselbij

In 1736 publiceerde Linnaeus de eerste editie van zijn Systema Naturae, maar het is de 10de en volledig herwerkte uitgave die het boek zo belangrijk maakt. Daarin legde Linnaeus de fundamenten voor de huidige naamgeving van alle levende soorten.

En daarin gaf Linnaeus ook de bijen een naam…
De honingbij werd geclassificeerd als Apis mellifera, en wat verder in het rijtje was de Apis rufa, een klein roodharig bijtje. De volgende in de rij was ook een roodharige bij, maar die was een stukje groter, en bovendien had ze hoorntjes op het hoofd. Die bij werd dus de Apis bicornis.

Maar ruim 40 jaar later verscheen William Kirby ten tonele. Kirby was een entomoloog (insectenkundige),  en Linnaeus was arts en bioloog, maar eerder bekend met planten dan met insecten. Het was wellicht daarom, dat Kirby in de gaten kreeg, dat de Apis rufa en de Apis bicornis gewoon een mannelijk en een vrouwelijk exemplaar waren van dezelfde soort, en hij stelde daarom voor de naam Apis bicornis voor.  Kijkend naar de foto van hierboven vind ik overigens de vergissing van Linnaeus niet zo vreemd…

En toen volgde een potje schermen tussen naamgevers.
Omdat Linnaeus de soort Apis rufa in zijn rijtje vòòr de naam A. bicornis had geplaatst, vond een kamp dat het dus rufa moest zijn. Maar de regels van de International Code of Zoological Nomenclature schrijven voor dat de voorkeur van de auteur die de revisie doet gevolgd moet worden, en dus wordt tegenwoordig de soortnaam bicornis gebruikt.

En waarom dan Osmia? Tja, dat is een ander verhaal… Inn de loop van de eeuwen bleek, dat de bijen toch een veel ingewikkelder familie was dan gedacht, en dat alleen een geslacht ‘Apis’ een te grove vereenvoudiging was.  Er is dan een verdere opdeling gekomen, en zo werden de metselbijen ondergebracht in het geslacht Osmia.
(Apis is tegenwoordig het geslacht van de honingbijen.)