Krokussen en sneeuwklokjes, da’s allemaal mooi en aardig, maar voor mij blijven dat winterbloeiers.
Het eerste bloempje dat écht de lente aankondigt, blijft voor mij het speenkruid.
Ik dacht echter dat dat nog altijd zijn knoppen stijf gesloten hield…
Maar dat was buiten de zon gerekend! Onder de beuken, waar het speenkruid het overvloedigst staat, zijn nog geen gele sterretjes te zien… En in het bos, lijkt het zelfs grotendeels verdwenen…
Lees verder “Nu is het zeker: de lente komt!”
Ik roep dan wel al wekenlang, dat ik die winter met z’n sneeuw nog lang niet beu ben… maar toen maandag de sneeuw van het weekend bijna weggesmolten was, en ik me onder de beuken stond te verbazen dat de blaadjes van de Cyclamen hederifolium er nog steeds zo fris bij stonden, merkte ik plots dat niet al het groen van de cyclamen was. De eerste blaadjes van het speenkruid komen boven!
En als er bij mij iets is, dat het gevoel van naderende lente oproept, dan is het speenkruid wel…
Sinds kort ben ik op woensdag thuis, en toen ik gisteren in de tuin rondliep, zag ik niet alleen dat de knoppen van de sneeuwklokjes stilaan beginnen knikken, maar ook dat de allervroegste krokussen zich al voorzichtig tonen.
Ziezo, daar gaan we dan… nu begin ik ook al te wachten op de lente!
I have been shouting for weeks, that I love this winter with its cold and snow…
But last monday, when in the afternoon the snow that fell during the weekend had almost melted, I stood wondering under the beeches over the leaves of the Cyclamen hederifolium, that still looked so fresh and green… and than suddenly I saw that not all the green there was of the cyclamen. The first leaves of lesser Celandine are sprouting!
And when I should name one plant, that gives me a true feeling of nearing spring, it’s Lesser celandine…
But in the course of this week, that ‘spring-is-in-the-air’ feeling only grew worse 😉
Wednesday is my day off, so yesterday I was strolling around in the garden, and I discovered that not only the buds of the snowdrops start to ‘nod’, but also that my earliest crocusses are showing their egg-yolk color!
So there we go… Me too, I’m longing for spring now!
In het weekend heb ik bewust geen berichtjes gepost, maar in de loop van de week hoop ik weer minimaal drie stukjes te schrijven (maandag, woensdag en vrijdag is de planning… als ik op dinsdag en donderdag ook tijd vind is dat mooi meegenomen, maar ik wil niet de fout maken van vanaf het begin al te veel hooi op mijn vork te nemen.)
Vorige week vrijdag opende het eerste speenkruid-bloemetje in mijn tuin zich. Meer nog dan de obligate sneeuwklokjes en krokussen is dat plantje voor mij een echte lentebode, die ik met plezier een plekje (veel plekjes) gun in mijn tuin.
In boeken/nieuwsgroepen, op websites over tuinieren zie ik dit plantje regelmatig bestempelen als een onuitroeibaar onkruid, dat men eigenlijk niet in zijn tuin wil hebben, maar ik zou het niet willen missen. Het plantje verspreid zich inderdaad heel gemakkelijk, maar toch kan je het in mijn ogen nauwelijks als een woekeraar bestempelen: het verdringt geen andere planten van hun plek. Het toont weliswaar heel opvallend zijn aanwezigheid in de eerste maanden van het jaar, als de tuin nog kaal en weinig kleurrijk is, maar wanneer in mei de tuin explodeert in een orgie van bloemen en kleur, is het speenkruid alweer vrijwel volledig van het toneel verdwenen.
Volksnamen voor het speenkruid zijn: kleine gouwe, klierkruid, speendistel, vijgwortel, klein zwaluwkruid, klein celidonie, Bûtergieltsje (Fries), hemelbrood, katteklootjes, hoaneklootjes.
De wetenschappelijke naam is Ranunculus ficaria, was vroeger Ficaria verna.
‘Verna’ in de oude benaming verwijst naar de lente, het bloei-tijdstip van de plant. Ficaria, de oude geslachtsnaam, nu de soortnaam, betekent ‘van de vijgen, op vijgen gelijkend’ (wat verwijst naar de vorm van de wortelknolletjes), terwijl ‘Ranunculus’ kikkertje betekent, allicht omdat heel wat planten uit dit geslacht waterplanten, of minstens waterminnende planten zijn.
Ranunculus = kikkertje -> water(minnende) planten
In het Duits heet speenkruid ‘Feigwurz‘ of ‘Scharbockskraut‘. In ‘Feigwurz’ (en de Nederlandse volksnaam vijgwortel) herkennen we het ‘ficaria’ uit de wetenschappelijke naam, en in het duitse taalgebied wordt het kruid dan ook wel gebruikt in de behandeling van genitale wratten, die in het Duits ‘Feigwarzen’, vijgwratten, heetten. Dezelfde analogie zien we in het gebruik in ons taalgebied bij de behandeling van aambeien (‘het speen’), hoewel het woord ‘speen’ in speenkruid niet naar die aandoening verwijst, maar naar de vorm (‘speentjes’) van de wortelknolletjes.
‘Scharbockskraut’ kan worden vertaald als scheurbuikkruid. De blaadjes bevatten inderdaad erg veel vitamine C. Maar let op: zoals het loof van heel wat ranonkelachtigen kan ook dat van speenkruid giftig zijn, en je gebruikt het daarom bij voorkeur alleen voor het plantje in bloei is gekomen.
Ik vond nog ergens een vermelding van speenkruid als één van de 18 kruiden die staan afgebeeld op het Lam Gods van Van Eyck, maar ik vind voorlopig nergens een overzicht van dit rijtje kruiden… Iemand die hier meer informatie over heeft?
Tot kletsens…
Aanvulling achteraf: Lees zeker ook even de commentaar van RobvdH, die boeiende aanvullingen en correcties neerschreef…
En op 5 maart 2013 zette ik een aantal links met meer informatie over speenkruid bij elkaar…