Tag: Paddenstoelen en Zwammen – Mushrooms and Fungi
Pijpknotszwam en paddenstoelenboeken
Een paar dagen geleden vroeg ik naar titels van boeken die me konden helpen om paddenstoelen op naam te brengen.
Intussen leende ik er alvast een paar in de bib, nl ‘Paddestoelen van West-Europa’ van Roger Phillips en ‘De grote Paddenstoelengids – voor onderweg” van Ewald Gerhardt.
Het eerste boek was mij al van een paar kanten aanbevolen, van het tweede verwachtte ik niet zoveel omdat ‘voor onderweg’ mij altijd als ‘compact maar uiterst onvolledig’ in de oren klinkt. (Al moet ik toegeven dat dit boek met zijn 720 pagina’s niet echt meer aan het predikaat ‘compact’ voldoet.)
Even vergelijken wat die twee over het zwammetje hiernaast te zeggen hebben.
Lees verder “Pijpknotszwam en paddenstoelenboeken”
Ik weet niks van paddenstoelen…
…al doe ik graag alsof.
En het lastige is, dat die groeisels zich bovendien zo moeilijk op naam laten brengen.
In dit postje dus een paar van die vindsels, die ik alvast voorlopig alleen nog maar met: “Euh, dinges…” kan aanspreken.
Mocht iemand me een bijzonder goed boek kunnen aanbevelen, dat me op weg zet om paddenstoelen wat vlotter te kunnen determineren, dan hoor ik dat heel graag in de commentaren! Lees verder “Ik weet niks van paddenstoelen…”
Vakantieplannen
Jawel, je leest het goed. Al één dag voor de schoolvakantie begint, ben ik volop in vakantiestemming, en dat terwijl vrijdag normaal één van mijn ‘lange werkdagen’ is.
Nee, deze week eindigde al donderdag in de loop van de namiddag, en nu ben ik even van alle werkverplichtingen verlost… Nu ja… omdat de collega die samen met mij op vrijdag werkt, volgende week naar een congres in Chicago is, moet ik volgende vrijdag toch de honneurs waar gaan nemen, maar daarna volgt nog een hele vrije week.
Mijn plannen? Ach ja, die situeren zich vooral op het vlak van aan ‘dolce far niente’ gerelateerde activiteiten. Lekker in de tuin kleuteren, met mijn fototoestel rondlopen, gaan hardlopen in zonnige herfstige bossen, een paar uitstapjes met manlief en zoonlief (’t Is bijna boekenbeurs, mama!).
En hopelijk de tijd en de zin vinden om dagelijks een stukje te blijven plegen….
Op de foto bij dit stukje vermoed ik een honingzwam. Toen ik de paddenstoelen zag staan in het Arboretum in Bokrijk, dacht ik dat het niet zo moeilijk zou zijn om die op naam te brengen. Maar het heeft toch even geduurd voor ik in de buurt kwam. Eerlijk gezegd was het pas toen ik gisteravond de blogpost van Slamenietdood over honingzwammen zag, dat ik op het goede spoor kwam.
Ik vermoed dat op mijn foto de knolhoningzwam (Armillaria lutea) te zien is. Als je goed kijkt, kan je hier en daar zien dat de steel onderaan knolvormig verdikt is. Bovendien is de knolhoningzwam een saprofiet, een zwam die leeft op dood hout, terwijl de beruchte echte honingzwam (Armillaria mellea) een parasiet is die (ook) op levend hout groeit.
Een tussendoortje
Dit is dezelfde gewone krulzoom (Paxillus involutus) die ik een paar dagen geleden al toonde, alleen een stukje bejaarder…
En onze knotwilgen hebben sindsdien ook al heel wat blaadjes laten vallen.
De hazenpootjes op de eerste foto van gisteren, stonden een paar uur later parmantig boven de grond.
En iets verderop stond nog een derde exemplaar dat – mocht je nog twijfelen – helemaal duidelijk maakt waar de naam van het zwammetje vandaan komt, of je het nu hebt over ‘hazenpootje’ of het liever over het Engelse ‘Woolly inky cap’ hebt. (Zowel in het Duits als in het Frans heeft men het trouwens over hazenpoot: Hazenpfote en Coprin patte-de-lièvre of Coprin pied-de-lièvre.) Zelf zou ik ‘lamspootje’ trouwens ook niet verkeerd vinden…
Hazenpootje
Paddenstoelen hebben zowat een patent op beeldende, grappige, soms sprookjesachtige namen, en de familie van de inktzwammen (Coprinaceae) blinkt daar ook in uit.
Het hazenpootje (Coprinus lagopus) is een inktzwam die bij voorkeur groeit op dode houtresten, en die wereldwijd te vinden is in bossen, maar die je ook in
tuinen vaak terugvindt op gehakseld hout… en die dus op de paden in onze permacultuur-moestuin een prettig onderkomen vindt. Soms lijkt het zwammetje vanuit de grond te groeien, maar gewoonlijk gaat het dan om een bodem die heel rijk is aan organisch materiaal van vergaan hout.
Het hoedje van het hazenpootje is dicht behaard als het jong is, maar op ‘volwassen leeftijd’ (en dat is een paar uur later) is het vrijwel kaal. De haartjes behoren tot het ‘universele velum‘ dat bij veel plaatjeszwammen de hoed van de jonge paddenstoel beschermt, en die door het groeiende zwammetje opengescheurd wordt en als een ‘manchet’ rond de steel kan blijven hangen.
Lees verder “Hazenpootje”
Porseleinzwam
Ik kan er niet aan doen, maar het porseleinzwammetje (Oudemansiella mucida) vind ik een schattig paddenstoeltje.
Door de slijmlaag op de hoed glimt het zo mooi, en als de zon dan ook nog wil doorbreken tijdens een wandeling door een beukenbos is het helemaal een feest.
De Nederlandse naam ‘porseleinzwam’ slaat natuurlijk op dat uiterlijk, glanzend als geglazuurd porcelein. De wetenschappelijke geslachtsnaam is een verwijzing naar de Nederlandse bioloog Oudemans (over wie ik voorlopig verder weinig terugvind, al blijkt hij de auteur van een oude Nederlandse Flora). De soortnaam ‘mucida’ verwijst net als ‘porseleinzwam’ naar het glanzende uiterlijk, en duidt op de slijmlaag waarmee de hoedjes van de zwammetjes bedekt zijn.
Net als de vliegenzwam en de gewone krulzoom waar ik al eerder over vertelde, is ook de Oudemansiella mucida een plaatjeszwam. De verschillende bronnen die ik er over geraadpleegd heb, lijken het er niet over eens te zijn of hij eetbaar is. Omdat ik echter ook nergens vermeld vind dat hij giftig is, veronderstel ik dat hij wel eetbaar, maar niet ‘genietbaar’ is. (Een aantal bronnen vermelden immers expliciet dat je de zwam wel kan eten na verwijdering van de slijmlaag op het hoedje, maar dat de smaak niet erg bijzonder is.)
De porseleinzwam vind je terug in beukenbossen, waar hij op dode stronken en takken – en nu en dan ook wel op levend hout – groeit. Je kan je bij de identificatie van deze soort eigenlijk bijna niet vergissen: er zijn wel meer witte zwammetjes, maar geen enkele heeft het glanzende, bijna doorschijnende uiterlijk van deze paddenstoel.
In de jaren ’80 van de vorige eeuw heeft men uit dit zwammetje een schimmeldodend middel geïsoleerd, dat vervolgens aanleiding gegeven heeft tot de ontwikkeling van een hele reeks synthetische fungicides (de zgn. strobilurine fungicides, die vooral in de landbouw heel veel gebruikt worden. Zoals te verwachten schermen de firma’s in kwestie maar wat graag met de ‘natuurlijke’ afkomst van hun middelen.)
Paddenstoelen zijn eetbaar, toch minstens één keer…
Elk jaar in het najaar vind ik hier of daar in mijn tuin wel een aantal gewone krulzomen (Paxillus involutus). In het verleden werd deze paddenstoel wel eens als eetbaar beschouwd, en vooral in Oost-Europa zou hij nog regelmatig worden gegeten. Toch wordt hij tegenwoordig als (mogelijk dodelijk) giftig beschouwd, al is het nog steeds niet helemaal duidelijk hoe de vergiftiging precies verloopt. In elk geval lijkt het, dat een fikse allergische reactie in de intoxicatie een rol speelt.
Sommige mensen reageren weliswaar op het eten van de paddenstoel met wat maagdarmklachten, maar heel wat personen lijken de gewone krulzoom lange tijd probleemloos te kunnen eten, en dat is meteen de hele ‘gemene’ kant van het verhaal.
Lees verder “Paddenstoelen zijn eetbaar, toch minstens één keer…”
Onplanten
In de oude flora van Heimans, Heinsius en Thysse die ik nog heb liggen, staat ook een kort hoofdstukje over paddenstoelen. En eerlijk gezegd, ik heb zelf ook heel erg lang gedacht dat zwammen in het plantenrijk thuishoorden.
Maar toen ik een jaar of twee geleden wat paddenstoelen wilde determineren, en daarvoor mijn nieuwe Heukels ter hand nam, kon ik daar helemaal niet terecht…
Als je gaat kijken hoe levende wezens worden geclassificeerd, dan is er een allereerste grote indeling in prokaryoten en eukaryoten. Je zou dat kunnen vertalen door ‘voorcellige organismen’, organismen die nog geen echte celkern bevatten, zoals bijvoorbeeld bacteriën en mycoplasmas, en ‘echte celligen’, organismen die wel een echte celkern bevatten.
Dat ‘superrijk’ van eukaryoten wordt weer ingedeeld in een aantal onderrijken.
En inderdaad, daar vind je naast het dierenrijk en het plantenrijk ook het rijk van de fungi (zwammen, schimmels) en van de protisten (een uiterst diverse groep van eencellige organismen, waar ook de slijmzwammen die ik eerder beschreef meestal toe gerekend worden).
Maar laat de fungi dan ‘onplanten’ zijn, het zijn eigenlijk uitermate belangrijke organismen. OK, zwembadschimmel en ringworm, huiszwam en honingzwam zijn dan misschien geen zaken die je met plezier verwelkomd. Maar ze spelen een uiterst belangrijke rol in de afbraak van organische materialen, en bovendien… zonder fungi geen biertje, geen bubbels in de champagne, geen mooi gerezen brood. Maar ook geen penicilline, geen truffels of champignons, geen herfstmaaltijd met heerlijke cantharellen…
Onplanten, maar geen ondingen…