Welke kruiden in de kruidentuin?

Rosmarinus officinalis, Roosmarijn in mijn kruidentuin.  Foto: AnneTanne - Creative Commons licenceEen hele tijd geleden had ik het er over dat een vriendin me had gevraagd voor haar een kruidentuintje aan te leggen.
De plek die ze ervoor bestemd heeft, is een oude gemetselde ‘koude bak’ die tegen een muur aanligt. Het deel van de tuin waar de bak ligt, heeft ‘binnenplaats-achtige allures, want is aan vrijwel alle zijden ingesloten, meestal door muren. Tesamen met het feit dat de bak wat verhoogd is ten opzichte van de rest van de tuin (en daardoor snel een tikkeltje droger zal zijn), maakt dit het kruidentuintje vooral geschikt voor een meer meditterane plantengroei: de bak ligt – zoals een goeie koude bak betaamt – georiënteerd op het zuiden, en de muur aan de noordkant zal de zonnewarmte nog eens extra reflecteren. Ook de ingesloten ligging beschermt de planten tegen koude winden, en zal ook het risico op vorstschade wat beperken.

Ten westen van de bak staat een grote buxusstruik, van ruim een meter doorsnede en anderhalve meter hoogte. Hierdoor ligt het linkergedeelte van de kruidentuin al kort na de middag in de schaduw, en daar komen dan planten die schaduw verlangen of minstens tolereren, en – net zoals de mediterrane planten die in de rechterhelft van de bak komen – toch ook weer niet al te hoge eisen stellen aan de voedingswaarde van de bodem. (Nu is een te rijke bodem in mijn regio niet snel een probleem: we wonen hier in de ‘onvruchtbare’ want zanderige Kempen.)

Kruiden voor een beginners-kruidentuin in de zon

Het tuintje wordt mijn vriendins eerste kruidentuin, en dan raad ik aan in de eerste plaats te opteren voor culinaire kruiden. Die kan je immers het vaakst en het meest direct gebruiken, en daar ben je gewoon al het best mee vertrouwd.
Kruiden die je dan kan kiezen zijn:

  • Rozemarijn – Voor culinair gebruik is eigenlijk vrijwel elke cultivar geschikt (wrijf voor het aroma eerst even een paar naalden tussen je vingers fijn vooraleer te kopen… sommige cultivars ruiken harsachtiger dan andere). Houdt er wel rekening mee dat een rozemarijnstruik flink uit kan dijen: de mijne is door de jaren heen een meter hoog geworden, maar wel ruim een meter breed (doordat takken die de grond raken geworteld hebben, en de ene struik nu eigenlijk een reeks van een drietal struiken is geworden). Je kan de hoogte, maar vooral de breedte wel goed in toom houden door een drastische snoei (maar let op dat je nooit zoveel wegsnoeit, dat er aan een tak geen groene blaadjes meer zitten).
    De kruipende vormen zijn erg mooi, dat moet ik toegeven, maar de kruipers onder de Rozemarijnen zijn minder winterhard, en durven wel eens het loodje leggen bij aanhoudende vorst (bij mij heeft nog geen enkele zijn eerste winter overleefd).
  • – Als je moet woekeren met plaats, dan houd je het bij een struikje ‘Thymus vulgaris’, de echte tijm, die je als kleine bolvormige struikjes zelfs in de groentenafdeling van de supermarkt vindt. Heb je iets meer plaats, dan zou ik aanraden ook een citroengeurende tijm te planten, bijvoorbeeld Thymus x citriodorus. Is ruimte echt geen probleem, en ben je een beetje avontuurlijk aangelegd, plant dan bv ook een karweitijm (Thymus herba-barona).
  • – De Wilde marjolein (Origanum vulgare) is wat scherper van smaak dan de echte marjolein (Origanum majorana), maar is betrouwbaarder winterhard, en daardoor voor een beginnende kruidentuinier een betere keuze…
  • – De meeste saliestruikjes die je in de kruidenafdeling van een tuincentrum vindt, zijn de breedbladige Salvia officinalis ‘berggarten’. Hoewel die wat betrouwbaarder winterhard heet te zijn dan de ‘gewone’ Salvia officinalis of de Salvia officinalis ‘purpurascens groep’ (paarsbladig), zou ik je eerder die twee laatsten aanraden: zelf heb ik in de koude Kempen nog maar zelden een Salvia door vorst verloren, en het feit dat de breedbladige ‘Berggarten’ nauwelijks tot bloeit komt vind ik een gemis, want Salie heeft zo’n mooie bloemen….

Alternatieve kruiden, minder droge of minder zonnige standplaats

Niet meer mediterraan, maar ook de volgende kruiden mogen niet ontbreken in een kruidentuintje:

  • Bieslook, en als je er de plaats voor hebt eventueel ook chinees bieslook en knoflook. Bieslook mag gerust tussen de mediterrane kruiden, die heeft graag zon, maar kan in de winter best veel vochtigheid verdragen en klaagt dat zelfs niet als hij natte voeten krijgt.
  • Basilicum – Let hierbij op: we denken veel te snel dat Basilicum een mediterrane plant is, en ‘dus’ weinig water en veel zon nodig heeft. Maar het is in werkelijkheid een plantje uit subtropische streken. Daarom kwijnt het al weg als de temperatuur onder vijf graden daalt (wacht dus echt tot eind mei met het buiten zaaien of planten!), en bovendien heeft het echt wèl behoefte aan regelmatig een flinke slok water, zonder dat het daarom continu natte voeten moet hebben.
  • Dragon – Proef hiervan een blaadje voor je hem koopt: In de handel vind je enerzijds de zeer aromatische Franse dragon, anderzijds de veel sterkere Russische dragon, die echter nauwelijks geur of smaak heeft. De Russische heeft als kruid nauwelijks waarde, de Franse is een tamelijk fragiel plantje, dat wellicht de winter niet overleeft… Het is dus, net als basilicum waarschijnlijk een kruid dat je elk jaar opnieuw zal aankopen…
  • Peterselie – Wordt best (tijdig) voorgezaaid. Peterselie kiemt erg traag, en vaak kiemt maar een deel van het zaad…
    Peterselie is tweejarig, maar wordt vooral in het eerste jaar gebruikt (en mits een beschutte standplaats kan je er ook in de winter van oogsten).
  • Koriander – Een erg kortlevende eenjarige plant…. Een maand of drie na de eerste zaai is de plant al uitgebloeid en heeft zaad gevormd. Om de hele zomer door het blad te kunnen gebruiken zaai je dus best om de twee tot vier weken….
  • Kervel – Ik heb ‘gewone’ kervel in de groententuin, en roomse kervel, een vaste plant, in een schaduwborder. In een kruidentuin met voldoende schaduw is die Roomse kervel zeker ook op zijn plaats.
  • Lavas – Een plant die wel een wat rijkere bodem verlangt. Niet elke kruidentuin is er daarom geschikt voor, zelf heb ik de lavas in de groententuin staan, vlak bij de composthoop.

Het rijtje hierboven is natuurlijk niet volledig of beperkend: Kruiden die je niet lekker vindt, die plant je niet, en planten die ik niet noem, maar voor jou onmisbaar zijn, die plant je wel aan…

Lees ook: Kruiden kweken in de schaduw

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

10 thoughts on “Welke kruiden in de kruidentuin?

  1. ‘k ben een oudere kok en zou graag wat meer gebruik maken van zelfgekweekte kruiden, welke zijn de belangrijkste, de meest gebruikte en waar kan ik in alle eerlijkkheid en goeie kwaliteit kopen? Wat hulp en vooral goede raad zou reeds meer dan welkom zin.
    Vriendelijke groeten en oprechte dank,
    Hubert Van Remoortere

  2. De belangrijkste?
    Tja, dat is natuurlijk heel erg afhankelijk van je eigen voorkeur.
    Een aantal kruiden kan je als plantjes kopen, en dan geef ik altijd de voorkeur aan een kweker/tuincentrum waar de plantjes in open lucht staan, niet in een serre. In open lucht zien ze er weliswaar vaak veel minder goed uit dan hun collega’s onder glas, maar eens je ze thuis in volle grond hebt uitgeplant halen de sterke buitenplanten de ‘kasplantjes’ heel snel in, en blijken ook veel minder ziektegevoelig. Kasplanten gaan een groeistilstand vertonen als je ze uitplant, ‘buitenplantjes’ daarentegen zijn blij dat ze uit die pot kunnen en de ruimte vinden in volle grond.
    Maar voor sommige snelle groeiers maakt het niet zoveel verschil. Dus bijvoorbeeld bieslook kan je gerust in een potje bij Aveve kopen, net als kluitjes van peterselie en kervel (die worden daar vaak als kleine voorgezaaide plantjes zonder potje maar met kluit verkocht. En vooral peterselie is een bekende ’trage kiemer’)

    Ook tijm en citroentijm zou ik als plantje kopen, net als roosmarijn en salie.
    Als je daar een wat apartere soort van wil, bv karweitijm (Thymus herba-baronna) dan moet je al eerder naar een gespecialiseerde kweker, zoals bv Bastin in NL Limburg. Of misschien moet je je licht eens opsteken bij de kwekers op deze pagina. De Loods bijvoorbeeld heeft een groot en betrouwbaar assortiment, en staan op verschillende tuin- en plantenbeurzen in het voorjaar. Helaas is hun website tegenwoordig niet meer goed te bekijken met een andere browser dan InternetExplorer. Een pdf van hun catalogus is ook voorhanden.
    Mocht je in de buurt van Brussel wonen, dan is Ecoflora ook een must, en neem dan ook een kijkje op de website van Yo de Beule, wellicht kan je dan eens langsgaan op een boerenmarkt waar zij met een assortiment kruiden aanwezig is.

  3. Hallo,

    Ik ben van plan in de keuken volop kruiden te gaan gebruiken die ik zelf kweek. Graag had ik geweten welke meststoffen het best zijn en of specifieke meststoffen zoals DCM aanbied voor kruiden, lavendel, … niet schadelijk zijn voor de gezondheid?

    Alvast bedankt!

  4. @Koen: Ik tuinier op arme zandgrond, en in de sier- en kruidentuin heb ik nog nooit van welke bemesting dan ook gebruik gemaakt (ik gebruik wel compost, maar dat is een bodemverbeteraar, geen bemesting).

    Veel kruiden die in de keuken worden gebruikt doen het perfect in onbemeste normale tuingrond. Ze gaan misschien wel wat weelderiger groeien met bemesting, maar hun geur en smaak zal minder uitgesproken zijn. En wat heb je er aan, als je tijm twee keer zo goed groeit, maar je hebt er drie keer zoveel van nodig?

    Wellicht besteed ik aan je vraag later deze week nog een uitgebreider blogberichtje.

  5. Je schrijft dat je dragon elk jaar opnieuw zal moeten kopen. Kleine tip om dragon te overwinteren. Plant dragon in een ruime goed gedraineerde pot. De wortels en de wortelstok kan niet tegen te veel vocht in de winter, dan sterft de plant af. Ik zet de pot in de winter zelfs in een koude kas. Zo overwinter ik al jaren dragon.

  6. hallo,ik zou graag wat kruiden zetten op mijn terrasje.daar ik niet veel zon heb vraag ik mij af welke ik het beste zet.
    alvast bedankt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.