Bonte krokus en Boerenkrokus – Plant(en) van de maand

Op Garden Bloggers Bloom Day, de 15de van elke maand, kies ik dit jaar telkens een ‘plant van de maand‘. Ik zal gewoonlijk niet kiezen voor exotische soorten of bijzondere cultivars, maar voor doordeweekse (doordetuinse?) planten die iedereen kent, maar waar misschien nog net een tikkeltje meer over te vertellen valt dan je in de meeste tuinboeken zal lezen. Het zijn geen weetjes uit de categorie nuttig, maar misschien vind je ze wel leuk…

On Garden Blogger Bloom Day in 2016, I’ll choose a ‘plant of the month’. This month I choose two species: Crocus vernus and Crocus tommasinianus. Click on the pics for a larger view.
Indeed, I won’t choose very special varieties or exotic species, but common plants, that you probably have in your own garden, but I’ll try to tell things you didn’t know yet. Not exactly useful knowledge, but some rarely known botanical facts or folkloristic tales…
I just installed a translation-plugin. If you want to read the rest of this post, click ‘English’ on the ‘Google-translate-button’ at the top of the sidebar. And please… Let me know if the translation is more or less understandable…

Bonte krokus | Crocus vernus
Bonte krokus | Crocus vernus

Ja, meteen twee verschillende plantensoorten deze maand…
Ik vond het immers moeilijk kiezen tussen deze twee winterbloeiertjes! (tip: kleine foto’s vandaag, klik daarom op de foto’s voor een grotere weergave)
De Boerenkrokus (Krokus tommasinianus) vind ik ontzettend sympathiek, omdat die als eerste van de bolgewasjes in mijn tuin uitgebreid aan het verwilderen sloeg en zelfs volop tussen de kasseien van de oprit groeit en bloeit. En de Bonte krokus (Crocus vernus) doet me denken aan skivakanties als kind, meestal tijdens de paasvakantie, wanneer in het dal de sneeuw al begon te smelten en die krokus tussen de smeltende sneeuw zijn bloemen omhoog stak.

Bonte krokus | Crocus vernus
Bonte krokus | Crocus vernus

In mijn tuin bloeien ze ongeveer gelijktijdig, meestal in februari, maar dit jaar al van eind januari.
En zogauw ze bloeien, kan je de twee soorten probleemloos van elkaar onderscheiden.
Wanneer het heel zonnig is, lukt dat al van meters afstand: de boerenkrokus spreidt haar bloemdekbladen (het is een eenzaadlobbige, dus geen afzonderlijke kroon- en kelkblaadjes) ver uit, zodat ze een stervormig plat vlak vormen. De bonte krokus daarentegen blijft altijd enigszins een trechtervorm houden.

Maar ook bij donker weer is het onderscheid gemakkelijk.
Bij de slanke boerenkrokus gaan de bloemdekbladen geleidelijk over in een lange witte bloembuis. (De foto van de Eigenwijze Tuinier een weekje geleden liet dat heel mooi zien). De bloembuis van de bonte krokus is donkerder van kleur.

Boerenkrokus in volle zon | Crocus tommasinianus
Boerenkrokus in volle zon | Crocus tommasinianus

Bovendien is de Boerenkrokus egaal lila (tenzij het om een cultivar gaat). De Bonte krokus heet niet voor niks bont. Die zijn immers vaak tweekleurig: wit met paarse vlekken, paars met donkerder streepjes… Regelmatig zijn de kleurtjes aan de buitenkant zelfs iets anders dan die binnenin (paarse binnenin, maar de helft van de blaadjes gelig-wit aan de buitenkant).

Overigens… ik maakte daarstraks eigenlijk een foutje: Ik sprak wel van ‘bolgewasje’, maar eigenlijk is de krokus helemaal geen bolgewas…
De krokus is – in tegenstelling tot narcissen, tulpen… – een knolgewas. Als je een bolgewas doorsnijdt, zie je rokken zoals bij een ui. Een knolletje daarentegen is op doorsnede zoals een aardappel. Maar het vliezige schilletje van de krokusknol lijkt zozeer op de buitenste rok van een bolletje dat niemand het je kwalijk neemt (zelfs niet een botanisch-taalkundige kommaneuker als ik) als je over krokusbolletjes spreekt.

Donkere bloembuis van de bonte krokus | Crocus vernus
Donkere bloembuis van de bonte krokus | Crocus vernus

De Krokus in de Mythologie

Het ontstaan van de krokus wordt in de Griekse mythologie op twee verschillende manieren verhaald…
De meest bekende versie vertelt over Crocus en Smilax.
De knappe jongeling Krokos achtervolgde de nymph Smilax in de wouden rond Athene. Gedurende een korte periode van idyllische verliefdheid is Smilax geflateerd door zijn amoureuse avances, maar al snel raakt ze verveeld door zijn attenties. Wanneer hij haar blijft stalken, neemt ze haar toevlucht tot toverkunsten, en verandert hem in een saffraankrokus (Crocus sativus), waarbij de stralende rode meeldraden het symbool blijven van zijn onsterfelijke passie voor Smilax.
(In een andere versie van deze mythe zijn het de goden die zich ergeren aan het gedrag van zowel Krokos als Smilax, en ze worden beiden in bloemen veranderd. Smilax wordt veranderd in – hoe kan het anders – Smilax (aspera), een plant zonder Nederlandse naam, waarvan je de Engelse naam kan vertalen door ‘ruwe winde’)
Deze verhaal wordt kort aangehaald door Ovidius in zijn Metamorphoses:

…et Crocon in parvos versum cum Smilace flores. (Ovid. Met. IV-283)
…en Krokus, die samen met Smilax in kleine bloempjes veranderd (is). (Ovid. Met. IV-283)

Bonte krokus na de sneeuw (Nauders, Oostenrijk) | Crocus vernus
Bonte krokus na de sneeuw (Nauders, Oostenrijk) | Crocusvernus

Een andere mythe vertelt dat de god Hermes hartstochtelijk veel hield van Krokos. Die was echter een sterveling, en tijdens ruw spel verwondde Hermes hem per ongeluk dodelijk door hem een discus tegen het hoofd te gooien. Overal waar het bloed van Krokos de grond raakte, groeide er een bloem waarvan de rode meeldraden zijn vergoten bloed voorstelden.

Boerenkrokus met witte bloembuis | Crocus tommasinianus
Boerenkrokus met witte bloembuis | Crocus tommasinianus

Andere planten van de maand

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

13 thoughts on “Bonte krokus en Boerenkrokus – Plant(en) van de maand

  1. Altijd leuk, die mythologische achtergrondverhaaltjes. Hier staan er bijzonder weinig krokussen en die die er staan hebben weinig zin om te verwilderen. Al drie jaar wil ik extra bollen aanschaffen, maar telkens komt er iets tussen. Dit najaar geen excuses meer.

    1. Ik heb gemerkt dat het echt wel van de soort afhangt, of ze goed verwilderen.
      De boerenkrokus is zich hier meteen beginnen uitzaaien, en die kom je intussen overal in de tuin tegen, zelfs tussen de kasseien.

      De bonte krokus die heeft er wel even over gedaan, voor ze de stap zette. En de meeste cultivars, die maken wel steeds grotere pollen, maar die zaaien zich nauwelijks uit.

  2. De boerencrocus liep hier eerst een aantal jaren terug, maar is zich nu weer aan het uitbreiden. Ik hou ervan, vooral door de manier waarop hij, zoals jij ook beschrijft, de dekblaadjes opent in de zon. Het onderscheid met de bonte krokus leg je aanschouwelijk uit.
    Heel leuk die oude Griekse verhalen over dit altijd weer zo welkome gewasje.

    1. De boerenkrokus heeft zich hier vanaf het begin bijna als onkruid uitgezaaid. (zie de foto bij mijn reactie op Cin)
      Misschien dat onze zandgrond die goed draineert in de zomer daaraan meehelpt. Ik heb me ooit laten vertellen dat de meeste voorjaarsbloeiers (zelfs de kievitsbloem, die in de winter graag natte voeten heeft) in de zomer droogte vragen, of op z’n minst tolereren.

  3. Uitzaaien zit er op het Eigenwijze Erf noch bij de boerenkrokus, noch bij de bonte krokus in. Dikke toefen opeengepakte pollen, dat wel. En elk voorjaar neem ik mij voor om er in het najaar wat meer in de grond te stoppen, en elk jaar vergeet ik het weer als het moment gekomen is 🙂

    1. Idem hier (van dat vergeten) en ik vermoed dat ook onze grondsoort wat te lemig is in vergelijking met dat van Anne. Een mens leert altijd bij met die tuinbloggers 🙂

    2. Ik verheug er mij intussen op, dat die uitgezaaide enkelingen (ik ontdekte er vandaag zelfs twee in bloei in de boomgaardweide, dat is bijna honderd meter (euh, toch minstens 60) van de oorspronkelijke plek vandaan) zich eindelijk ook ter plekke een beetje tot toeven beginnen vermeerderen. Kan je je voorstellen hoe er dat een paar jaar lang tussen de kasseien heeft uitgezien, her en der zo één spriet krokus?

    1. Het lijkt dus echt zo te zijn dat op vruchtbaarder bodems de planten liever pollen maken dan zich uitzaaien… Of misschien is een drogere/warmere bodem in de zomer van invloed op het kiemen van het zaad?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.