Dat het voorjaar zo lang koud en droog bleef, lijkt alvast één voordeel te hebben: rond deze tijd van het jaar stond de bloemenweide er nog nooit zo kleurig bij. Hoewel ik het komende weekend toch echt mijn zeis moet bovenhalen, is het voor het eerst dat ik zo lang kon wachten vooraleer het gras zo hoog stond dat ik moest maaien. (Een paar jaar geleden maaide ik soms half mei al, nadat de regen de helft van het gras had platgeslagen. Maar dit jaar deden de stortbuien van begin vorige week het gras nog niet legeren.)
Maar de mooiste verrassing vond ik toch wel op het ratelaar-front.
Wat voorafging…
Voor wie geen zin heeft de eerdere berichten in deze reeks te herlezen, geef ik hier een korte update:
Het was in het najaar van 2008 dat ik voor het eerst Kleine Ratelaar zaaide in de bloemenweide, in de hoop daarmee de grassen wat te onderdrukken. Maar ondanks geduldig wachten en grondig speuren in de weide moest ik begin zomer toch besluiten dat die ratelaar niet gekiemd was.
Maar ik gaf niet op: in de zomer van 2013 verzamelde ik zelf zaden van Grote Ratelaar, en zaaide die heel strategisch uit op een plek in de weide waar de grassen al niet te overvloedig groeiden… En jawel hoor! Toen ik vorig jaar, vlak voor de Open-Tuindagen van VELT noodgedwongen (want het gras werd veel te lang!) de weide maaide, ontdekte ik plots toch een twintigtal plantjes Ratelaar. (Het mag duidelijk zijn dat het maaien vervolgens met chirurgische precisie werd voortgezet.)
Eén, twee, drie… tien… veel…
Dit voorjaar keken we dus met enige spanning uit naar het vervolg… Was het een eenmalig fenomeen die ratelaar? Of kwam hij terug?
En jawel hoor… Toen zoonlief op een dag een goed ging zoeken, bleek de ratelaar redelijk massaal te zijn teruggekeerd, en bleek op die plek het gras eind april inderdaad amper enkelhoog te groeien!
Grote Ratelaar? Kleine Ratelaar? Of allebei?
Vorig jaar groeide de ratelaar allemaal aan de straatkant van de weide, waar ik een jaar eerder de zaden had verspreid.
Maar half mei ontdekte ik plots dat ook aan de andere kant van de weide ratelaar bloeide. Natuurlijk ging ik er in eerste instantie van uit dat dat zaden zijn die vorig jaar door de toen bloeiende planten verspreid werd.
Maar toen een foto van een ratelaar op Facebook als ‘Grote Ratelaar’ benoemd werd, terwijl ik niet zonder meer durfde zeggen welke van de twee meest algemene soorten het was, ging ik ‘onze’ ratelaars eens van wat dichterbij bekijken…
De populatie aan de straatkant, die had hele bleke schutbladen, en een duidelijke blauwe tand aan de bovenlip.
Maar de populatie aan de noordkant van de weide, daarvan waren de schutbladen donkerder, en die hadden geen blauwe tand.
Als ik Heukels’ Flora van Nederland mag geloven, lijkt de zuidelijke populatie uit Grote Ratelaars te bestaan, en de noordelijke uit Kleine…
(op het forum van waarneming.nl werd mijn vermoeden dat het om twee verschillende soorten – of kruisingen – gaat bevestigd…)
En nu ben ik natuurlijk nieuwsgierig naar de verklaring?
Vaak wordt verteld dat zaad van ratelaar hooguit kiemkrachtig blijft, en het lijkt dan ook bijna onmogelijk dat de Kleine Ratelaar die ik nu plots zie opduiken afkomstig is van het zaad dat ik in 2008 gezaaid heb. Maar Freddy Sparenberg van Ecoflora liet mij al een keer weten dat hem via Jojanneke Bijkerk (Cruydt-Hoeck) bevestigd was, dat zaad van Ratelaar echt veel langer zijn kiemkracht bewaart. Zou het kunnen dat dat zaad daar zes jaar heeft liggen slapen, om pas de afgelopen natte winter wakker te worden?
Of is het afkomstig van de zaden van de Biodiverse? Maar ik dacht te weten dat in zijn tuin vooral de Grote Ratelaar groeit?
Want het lijkt onmogelijk dat het zaailingen zijn van vorig jaar. Als daar kruisingen bijzaten, zouden de twee verschillende vormen immers niet zo netjes ‘geografisch’ gescheiden zijn, maar door elkaar groeien…
Of heeft er wellicht vorig jaar tijdens de Open-Tuindagen, iemand stiekem een cadeautje achtergelaten?
Of moet ik nog een andere verklaring bedenken?
(Klik op de foto’s voor grotere versies…)
Maai jij echt nu al je bloemenweide? Ik heb de indruk dat ze nu volop in bloei staat (hier komen nu de beemdooievaarsbekken in bloei, de margriet staat ook volop te schitteren, koekoeksbloemen staan er ook nog volop …
Ja, echt veel langer durf ik niet wachten, want dan gaat de gestreepte witbol zich uitzaaien. Bovendien ben ik er bijna zeker van dat bij een volgende regenbui het gras toch gaat legeren.
Voor de margrieten is dat jammer, en de ratelaars, die laat ik natuurlijk staan, maar er zit nog heel veel beemdooievaarsbek en blauwe knoopkruid aan te komen, en die planten vormen heel snel na een maaibeurt weer knoppen.
Als de bodem van je bloemenweide niet al te rijk is, en je dus geen hele hoge grassen hebt, dan kan je gerust wachten. Een echt goed ontwikkelde bloemenweide met een arme bodem, waar bv orchideeën bloeien, die kan soms zelfs wachten tot augustus voor de eerste maaibeurt. Maar omdat mijn weide nogal veel bladval te verwerken krijgt in het najaar verwacht ik dat het nooit een echt arme bodem zal worden, en dus zal ik in het late voorjaar/vroege zomer moeten blijven maaien, hoezeer het me ook aan het hart gaat die margrieten om te maaien…
Hier staat e ratelaar en de bloemenwei er prachtig bij, je moet maar eens piepen 😉
Tja, mag ik nu vinden dat onze bloemenwei en onze ratelaar er ook mooi bijstaan…? Niet meer de overvloed aan margrieten zoals in de beginfaze, maar veel diverser dan in die tijd, dus ik ben er fantastisch gelukkig mee.
Ik heb het even opgezocht en ook bij mij duurde het even voor de Ratelaar “aansloeg”. Ik bracht voor het eerst een hele zak ratelaarzaad mee van een bergweide in de Franse pyreneeën – in 1998. Maar die sloegen niet aan. In ’99 had ik maar enkele plantjes en in 2000 geen enkele meer. En toen kreeg ik een handjevol zaden van een bevriende natuurbeheerder uit Meise. En die sloegen wel aan! In 2002 waren er al heel wat ratelaar in het hooilandje. Het duurt dus even, en ik denk dat je een “stam” ratelaars moet vinden die wellicht gepast zijn voor jouw bodemomstandigheden. Maar het lijkt er op dat het nu eindelijk vertrokken is bij jou? En dan nog twee soorten!
Hallo Anne Tanne ,
Door een zoektocht naar de kleine ratelaar kwam ik op je website terecht . Een leuke ontdekking ! Het doel van de zoektocht : het vinden van kiemkrachtig zaad van de kleine ratelaar heb ik echter nog niet bereikt . Ik lees over De biologische tuin , de Franse Pyreneeën e.d. maar heb nog geen betrouwbare kwekerij ontdekt . Kun jij er misschien één aanraden ?
Bij voorbaat dank ,
Met vriendelijke groet, Gea Binneveld
Hoi Anne Tanne,
Ik ben ook op je website gekomen door mijn zoektocht naar een biologische aanpak van veel voorkomende tuinvragen. Hoe ga ik kweekgras te lijf zonder bestrijdingsmiddelen en veel grondbewerking. Mooi en duidelijk omschreven ! Ik merk dat het veel van je vraagt om natuurlijk te tuinieren zonder gebruikt van zware machines en chemicaliën. Ik ben al ruim 25 jaar hovenier en boomverzorger en merk dat ik de laatste tien jaren veel aan het afleren ben wat ik ooit heb geleerd. De permacultuur gedachte en alles wat daarbij hoort is zoveel mooier en logischer dan veel theorie uit de standaard opleidingen. Succes met je mooie tuin en je drive om natuurlijk te tuinieren!
Groeten van Ron( eigenaar van natuurlijk-buiten en natuurlijk-groen)
Hi, vanwege het wat onvriendelijke weer(dat wordt straks weer beter) zitten we over “onze” ratelaar te praten. Wilde even iets opzoeken en kwamen bij jou uit….de vierde zomer is bijna voorbij sinds we begonnen zijn met maaien, maaien en maaien. Heel veel land…een groot weiland op Hoy(Orkney eilanden) en toen van emorsgate steeds DE yellow rattle gekocht. We hadden gemaaid, scarifier gebruikt en toen the earator gebruikt. Toen de ratelaar met andere zaden in oktober gezaaid ….sukses. sindsdien hebben we rond ons huis duizenden bloemen en daartussen de ratelaar. Het grote weiland bleef van onze eigen ratelaar steeds in oktober ratelaar zaden erbij. En dit jaar komen daar onze eigen bloemen zaden erbij: ik maar pas in september….daardoor hebben we alle zaden van ratelaar en kleurrijke bloemen van eigen land….we staan er versteld van. Mensen komen kijken….nog steeds bloemen maar ik haal ook iedere dag zaden op…die worden gesorteerd…in bakjes gedaan. Of op borden en nabij de AGA drogen ze. Arthur is de papaver collector in september als ik in Nederland ben. Hij hangt ze lid september ondersteboven in een papieren zak. Daar zijn dan de zaadjes voor volgend jaar …ik kan wat foto’s sturen als het kan via messenger of what’s app. Het is jammer dat men geadviseerd wordt nu al alles te maaien. Wij genieten van de bloemen. En bidden dat half oktober het af en toe droog is om met een strimmer alles kort te wieken en daarna te maaien zo laag mogelijk en we gebruiken dan de earator voordat eind okt/ begin november alle herfst zaden de grond in gaan. We maaien dan 1 keer alles op de hoogste stand en daarna uitsluitend de paden waar we lopen en de bloemenzee kunnen zien….enne…”onkruid” is ok…. distels halen we weg als ze makkelijk te bereiken zijn….groetjes en dank voor jouw ideeën.