Het ratelaarexperiment – update – on the yellow rattle-trial.

(to English text)

Rhinanthus minor - Ratelaar, yellow rattle. Photo Thornypup, CC license
Rhinanthus minor - Ratelaar, yellow rattle. Photo Thornypup, CC license
In het najaar postte ik een reeks berichten over hoe ik wilde proberen het aandeel van grassen in mijn bloemenweide te verkleinen door het inzaaien van kleine ratelaar (Rhinanthus minor), een halfparasiet die op de wortels van allerhande grassen leeft.

Hans VR reageerde – intussen al weer bijna twee maanden geleden – dat in zijn thuis het ratelaar-experiment opnieuw op een mislukking was uitgelopen, en wilde graag mijn ervaringen horen.

Op het ogenblik van zijn reactie probeerde ik mezelf nog steeds wijs te maken, dat er hier of daar wellicht toch een ratelaarplantje in de weide opgedoken was, dat ik het alleen nog niet ontdekt had.
Maar toen ik tijdens de open-tuindagen van Velt zowel in de tuin van Rik Wouters, als in die van ‘De Ratelaar‘ (what’s in a name?) de ratelaar uitbundig zag bloeien, moet ik tenslotte toch eerlijk zijn tegenover mezelf: Het resultaat van mijn eerste ratelaar-zaai is nul, niks, nihil, nougatbollen.

Was het zaad niet echt vers toen ik het kocht? Ratelaar is immers maar heel kort kiemkrachtig…
Of was het voorjaar te droog? In elk geval kan het – zoals Hans al opmerkte – niet aan een gebrekkige stratifiëring liggen: een zaad waarvoor de koude van afgelopen winter te kort of niet koud genoeg was, is geen plant van onze streken… Maar hoewel ik voor kleine ratelaar koos, omdat die beter tegen droogte kan dan grote ratelaar, meen ik te hebben begrepen dat het plantje in de periode tussen de kieming en het ogenblik dat de worteltjes in de graswortels binnendringen toch erg gevoelig is voor uitdroging.

Geen ratelaar dus dit jaar. Toch wil ik het volgend jaar opnieuw inzaaien. Even overwoog ik, om de bewoners van ‘De Ratelaar’ te contacteren met de vraag of ik deze zomer in hun tuin wat zaad mag verzamelen, maar volgens mij groeide daar grote ratelaar (Rhinanthus angustifolius, en als kleine ratelaar het hier al te droog vindt, dan zeker de grote. Vorige zomer had ik het zaad bij de Morgenster gekocht.
Ik weet dat Ecoflora het ook verkoopt, maar in hun ratelaarzaad heb ik al vooraf weinig vertrouwen: Tijdens de open dagen eind maart werden daar nog steeds zakjes ratelaarzaad verkocht, terwijl dat zaad maar een half jaar kiemkrachtig blijft, en het bovendien voor de winter moet gezaaid worden… De zakjes droegen ook geen datumstempel, dus wie garandeert me dat het zaad dat er over een paar maanden te koop ligt, niet opnieuw die onverkochte zakjes zijn.
Inderdaad, ook bij de Morgenster heb je die garantie niet – al zie ik op hun website dat het zaad van de kleine ratelaar tijdelijk is uitgeput. Nieuw zaad is dus allicht vers zaad…

Over Rieger-Hofman en Emorsgate Seeds heb ik al veel goeds gehoord, maar dat zijn respectievelijk een Duitse en een Britse kwekerij, en die zaden kunnen dus genetisch weer net een tikkeltje afwijken van onze ‘autochtone’ plantengroei. (Lees hierover de discussie bij mijn stukje over inheemse en uitheemse planten…)

Toch een kleine troost: van de zaden die ik vorige herfst gezaaid heb samen met de ratelaar is nog nauwelijks wat te zien, maar ik heb wel al wat jonge plantjes agrimonie ontdekt in de weide (die zat zeker niet in mijn zaadmengsel), en ook iets dat mij een soort walstro lijkt te zijn (en daarvan heb ik zo’n vaag gevoel, dat ik dat misschien wel gezaaid heb – voortaan toch echt een lijstje bijhouden).

The yellow-rattle trial

Last fall I wrote a few posts about sowing yellow-rattle in my flower meadow. They are all in Dutch, but you can read more about the reasons for sowing this plant in a meadow to increase species diversity in this excellent British article.

I promised then to report back this spring, so here I am…. and I have to admit that the rattle-experiment was a complete failure. I don’t find a single rattle-flower anywhere in my meadow.
I can only guess for the reason for this result.
Rattle-seed needs a prolonged cold period before germinating. Well, if there was one winter with such a period, it was last winter.
Maybe the seed wasn’t fresh anymore when I bought it? Rhinanthus-seeds must be sown very fresh, when it is not more than a few months old. Maybe I have been sold seeds of the previous year?
Or maybe spring wasn’t moist enough? In the period between the germination and the moment that the parasitic roots of the plant enter the grass-roots, they are said to be very susceptible to drought…

So no yellow rattle this year. But I will sow it again in fall.
I don’t know yet where I will buy my seeds. I prefer a local nursery (i.e. Belgium or the Netherlands), but several people told me that Rieger-Hofman (Germany) and Emorsgate Seeds (UK) are excellent providers of native plantseeds. Of course, there can be minor genetic differences between British and Flemish species, although I think that Germany would be less of a problem…

To be continued!

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

7 thoughts on “Het ratelaarexperiment – update – on the yellow rattle-trial.

  1. Zoals ik al schreef in mijn artikeltje van afgelopen najaar:

    Ratelaars (Rhinantus spp.) zijn halfparasieten, zoals bijvoorbeeld ook de maretak. Dit betekent dat de plant weliswaar bladgroen bezit, en dus in staat is tot fotosynthese (het met behulp van zonlicht omzetten van water en koolstofdioxide tot suiker), maar dat de plant voor de aanvoer van water en anorganische voedingsstoffen afhankelijk is van haar gastheer.
    En de gastheren die de ratelaars aan hun dis moeten dulden, zijn grassen. In vroeger tijden was de aanwezigheid van ratelaar in het hooiland de boeren dan ook een doorn in het oog (getuige dit artikel uit 1897). De ratelaar zou de groeikracht van grassen tot de helft kunnen verminderen, en als gevolg daarvan hebben de bloemplanten letterlijk meer levensruimte.

  2. Hallo !

    Zonder een polemiek te willen aangaan, wou ik toch even reageren op het gebruik van al dan niet ‘vers’ zaad. In mijn ogen blijft ratelaarzaad langere tijd dan juist ‘enkele maanden’ kiemkrachtig.
    Om zeker te zijn, nam ik eens contact op met de leverancier van mijn zaden (Cruydt-Hoeck in dit geval), en dit was hun reactie :

    Hoi Freddy,

    Ratelaar is gelukkig veel langer kiemkrachtig dan vermoed. Wij zaaien op onze eigen proefvlakken nog met zaden uit 2005 en 2006 en dat komt prima op. Het duurt alleen soms wat langer volgens de ervaring van onze voorgangers, maar daar heb ik nog niets van gemerkt. Een oogst van 2008 moet dus geen probleem zijn. De locatie mag niet te droog zijn natuurlijk. Het zaad voor onze verkoop verversen we voor de zekerheid wel elk jaar.

    Groeten, Jojanneke

    _______________________________________________________
    Cruydt-Hoeck wildeplantenzaden en bloemenweidemengsels

    De ratelaarzaden bij ons zijn sowieso nooit ouder dan één jaar (staat trouwens wél aangeduid op het zakje, onder de vorm van een lettercode). Dus zou het wel moeten meevallen met de kiemkracht.

    Beste groeten !

    Freddy

  3. Dankjewel voor je reactie, Freddy…
    Ik laat me graag corrigeren, en je commentaar geeft me zelfs de stille hoop dat de zaden die ik afgelopen najaar zaaide misschien toch volgend jaar gaan kiemen…
    Maar om dat uit te vinden, zou ik dan dit najaar niet opnieuw mogen inzaaien, terwijl ik dat toch echt wel van plan ben.

    De reactie die je vanwege Cruijdthoeck kreeg, doet me dan wel weer afvragen, of mijn weide dan toch te droog zou zijn? Toch gedijt Kievitsbloem er goed, zaait zich zelfs uit, en voelt het knikkend nagelkruid er zich blijkbaar ook prima.

  4. Hallo AnneTanne,
    Allereerst complimenten voor je website. Ik heb ervan genoten.
    Ik ben erop terecht gekomen vanwege het artikel over het zaaien van de ratelaar.
    Vorig jaar was ik te laat voor het zaad. Maar dit jaar heb ik via de Heemtuin in Rucphen zaad gekregen en ga dus dit jaar met het zaad van de ratelaar aan de slag. Ik heb het zaad vandaag pas binnen gekregen dus als ik je ervaringen lees is het eigenlijk te laat omdat de winter al ver voorbij is. Ik was eigenlijk benieuwd of je opnieuw gezaaid hebt of dat je gewoon afwacht of het oude zaad nog kiemt.
    Groetjes
    Tonny

  5. Hallo AnneTanne,
    Ik denk dat je het met Grote ratelaar moet proberen, en dan voor de winter invalt uitzaaien, want volgens mij kiemen ze al voor de winter en maken ze dan al contact met de grassen …
    Zal ik je wat zaden zenden?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.