Tijdens de eerste lessen geschiedenis op school hebben wij Belgen allemaal horen vertellen, dat Julius Caesar in zijn ‘De Bello Gallico’ (‘Over de Gallische oorlog’) schreef, dat de Belgen de dapperste waren onder de Galliërs.
Twee kleine details werden daarbij onvernoemd gelaten:
Ten eerste, dat Caesar die beroemde zin vervolgde met ‘…maar ook de meest onbeschaafde’, en ten tweede, dat die ‘Belgae’ helemaal niet woonden in het gebied dat wij nu België noemen, maar ergens in het noorden van Frankrijk.
De Belgenstam werd echter nog een keer vermeld in de kroniek van Julius Caesar, en wel in verband met wat wellicht de eerste historische vermelding in van een haag: een door de mens aangelegde afscheiding van levende houtachtige struiken.
Caesar schreef:
“Ze verhinderden op een simpele manier de charges van de troepen van buurstammen die op rooftocht kwamen. Ze hakten de stammen van slanke bomen in, en bogen die zodanig dat er massa’s takken over de hele lengte opschoten. Dit werkten ze af door er ook nog bramen en doornstruiken aan toe te voegen, waardoor deze hagen een verdediging vormden, zoals een muur waar je niet doorheen kon, en waar men zelfs niet doorheen kon zien.”
Intussen is die techniek van het leggen van hagen bijna vergeten, en moeten Belgische groene klussers zelfs naar Groot-Brittanië om de werkwijze aan te leren.
Het weetje over de hagen van de Belgen in het boek van Julius Caesar haalde ik uit het boekje ‘Hedgerow and Wildlife’ van Jane Estoe, dat ik afgelopen weekend kocht toen we twee dagen door Londen zwierven. Het is een klein, dun boekje, uitgegeven door de National Trust.
De ondertitel ‘A guide to animals and plants of the hedgerow’ geeft precies aan waar het boekje over gaat. Maar behalve een opsomming van planten en dieren die je in hagen kan vinden, is het een mooie beschrijving van de waardevolle ecologische gemeenschap die een haag kan vormen, en een warm pleidooi voor de heraanleg en instandhouding van dit natuurrijke ‘cultuur-element’ in het landschap.
Een heg, of zelfs een simpele geschoren haag is dan ook een belangrijke factor voor het verhogen van biodiversiteit en dierenleven in de tuin.
Jane Eastoe: Hedgerow and Wildlife – A guide to animals and plants of the hedgerow
The National Trust
ISBN 9781905400607
Belgians and Hedgerows
My foreign readers of course have never heard of it, but one thing every Belgian child learns during the lessons of history is, that Julius Caesar wrote in his cronicle ‘De Bello Gallico’ (On the Gaelic war): ‘The Belgians are the bravest of the Gaelic warriors’.
However, there are two minor details our teachers forget to mention.
In the first place, Caesar added to this sentence the remark: ‘… however, they are also the least civilized’. And furthermore, those ‘Belgians’ didn’t live in what is Belgium nowadays, but somewhere in the northern part of France.
But the Belgians are mentioned a second time in Julius Caesar’s book, and what is told there, could be the first historical reference to a hedgerow: a man-made fence of living wood.
Caesar wrote:
“They more easily obstructed their neighbours’ cavalry coming at them for raiding. They cut into slender trees and bent them over so that many branches came out along their length; they finished these off by inserting brambles and briars, so that these hedges formed a defence – like a wall, which could not only be penetrated but not even be seen through.”
Nowadays, the technique of ‘laying hedges’ is almost forgotten in Belgium, but in the UK, there even is a National Hedgelaying Society (NHLS).
But not only a laid hedge, also a ‘simple’ hedgerow has great value in inhancing wildlife and biodiversity in you garden.
(I read the story about Belgians and hedges in a little book a bought last weekend while strolling through London.)
Jane Eastoe: Hedgerow and Wildlife – A guide to animals and plants of the hedgerow
The National Trust
ISBN 9781905400607
Ja, die Engelse hagen, prachtig en waardevol. Maar ze zijn ze daar ook kwijt aan het raken ten ‘voordele’ van andere omheiningen, met de nodige tegen-acties van dien… Stom, alleen maar omdat je met een haag een paar centimeter plaats verliest en dat moet onderhouden… Of omdat het onveilig bevonden wordt voor het verkeer…
.-= laatste blogbericht: Voor de liefhebbers van de fotografie =-.
Voor zover ik weet is “Belgae” een verzamelnaam voor de stammen in het noorden van Gallië (Eburonen, Nerviërs, Menapiërs enzoverder) die zowel keltische als germaanse invloeden hadden. De oude belgen, waarover Caesar schreef, leefden wel degelijk in het gebied dat het huidige België omvat, maar ook in het huidige Noord-Frankrijk (boven Parijs) en noordwaards tot in Nederland aan de Rijn.
De grootste misvatting daaromtrent is in mijn ervaring dat de huidige belgen nakomelingen zijn van de oude belgen. Genetisch onderzoek heeft uitgewezen dat de doorsnee Vlaming voor 95% afstammeling is van de Salische en Ripuarische Frankenstammen die reeds voor de val het Romeinse rijk onze streken zijn binnengevallen.
Dat de oude belgen hagen plantten en vlochten was me echter volledig onbekend. 😉
.-= laatste blogbericht: Winterslaap =-.
@Kempenzoon: waaruit blijkt dat mijn opmerking een hoog ‘de-klok-en-de-klepel’-gehalte had!
Bedankt voor de aanvulling…
Ik dacht eerst een stukje Asterix en de Belgen te lezen… Maar gaandeweg werd het toch serieuzer.
.-= laatste blogbericht: De kast =-.
zou het kunnen dat mijn niet-ter-zake-doend commentaar op deze post in uw spamfilter blijven steken is? (er zat een linkje in…)?
.-= laatste blogbericht: noteer allemaal in uw agenda… =-.
Oeps???? niet tegengekomen.
Als dat al zo was, dan zat ie tussen de ‘very spammy’ comments, terwijl daar gewoonlijk echt alleen maar echte spam die je op drie kilometer herkend inzit.
Nederlandstalige comments zitten over het algemeen hooguit in moderately spammy…
Thanks for sharing an interesting piece of historical natural history – I never knew that!
.-= laatste blogbericht: A walk around Badger’s Eye and some garden tit close-ups =-.
Om heggen te leren leggen, moet je niet noodzakelijk naar Groot-Brittannië gaan.
Bij Inverde kun je dat ook leren.
http://www.inverde.be/cursus.php?id=840
Het boekje lijkt me een toffe vondst.
In Groot-Brittannië is er veel gepubliceerd over hagen en aanverwante onderwerpen, en er zijn veel meer houtige, antropogene landschapselementen overgebleven dan bij ons.
Hakhoutbeheer is daar in vele gevallen nog rendabel.
Bij ons hebben we op dat vlak ook rijke tradities, maar hier is bijna alles weggeruimd en vergeten.
Bijvoorbeeld, in het buitenland kent men de term ‘Belgian fencing’.
Hoor je het ook in Keulen donderen? Er was hier vroeger een rijke traditie in het leiden van de groei van bomen en struiken op een raamwerk. Met deze techniek werd menige Gele kornoelje-haag ruitvormig gevlochten. Waar de stammen kruisten vergroeiden ze via een bijzondere techniek na lange duur samen. Zo werden er prachtige overdekkende loofgangen geschept. Die loofgangen en ruitvormige hagen hebben ooit indruk hebben gemaakt op bezoekende buitenlanders. Vandaar ‘Belgian fencing’.
Een ander voorbeeld; in de Kempen noemde de hakhoutkant een gracht, een houtwal met voornamelijk Zomereik. Afhankelijk van de streek stonden er een paar of veel knoteiken in.
Via Youtube, zoekterm knoteik (kanaal Boheest), kom je bij een oude knoteik uit die ik twee dagen geleden geïdentificeerd heb. Jarenlang voorbijgereden en pas nu herkend met de hulp van een publicatie van het Regionaal Landschap Lage Kempen.
Leuk om te zien!
Toevallig hebben manlief en ik vandaag een eik, die enkele jaren geleden als zaailing is opgeschoten hier aan ‘de grachtkant’ geknot, omdat hij anders op termijn in de hier voorlopig nog steeds aanwezige electriciteitsdraden gaat groeien…
Hier in de gemeente zijn er overigens nog heel wat ‘eikenkanten’ tussen de akkers en weiden.
Ik heb net informatie over de Gele kornoelje in bijzondere haagvormen gepubliceerd.
Naar de website.
In mijn opzoekingswerk heb ik pas ontdekt dat heggen leggen niet behoort tot onze eigen tradities in Vlaanderen.
Leuk om te lezen. Ik denk dat de heggen in mijn woonomgeving ook zo zijn ontstaan. Gelukkig zijn de Charolaisvee-houders in de Zuid-Bourgogne nog trots op hun, met heggen omzoomde weides. Zodat ze nog altijd goed onderhouden worden.