Categorie: Biodiversiteit – Biodiversity

Lieveheersbeestjes | Ladybirds

(to english text)

Een paar weken geleden vertelde ik over de Veelkleurige Aziatische lieveheersbeestjes die stilaan onze inheemse soorten dreigen te verdringen.
Gelukkig halen ze nog niet helemaal de overhand.

Coccinella septempunctata | zevenstippelig lieveheersbeestje - Seven-spotted ladybird
Coccinella septempunctata | zevenstippelig lieveheersbeestje - Seven-spotted ladybird

Sinds de winter voorbij is, heb ik in de tuin een drietal van die bonte Aziaten ontdekt, maar ook verschillende van onze inheemse soorten.

Ons meest bekende ‘lievevrouwenbeestje’ (zoals het in de streektaal van mijn geboortedorp heette) is natuurlijk het zevenstippelige (Coccinella septem-punctata), en daarvan vond ik er al drie.
Het citroenlieveheersbeestje dat ik tijdens het wieden vond, was helaas overleden, maar een hele leuke vonds was het vloeivlek-lieveheersbeestje (Oenopia conglobata).

Lees verder “Lieveheersbeestjes | Ladybirds”

Biodiversiteit en Lijstjes – Biodiversity and taking Records

(to English text)

Een paar maanden geleden vertelde ik al, dat ik een poging aan het ondernemen ben een foto-inventaris op te maken van wat er zoal groeit in onze tuin.

Prunella vulgaris | Brunel - Self-heal
Prunella vulgaris | Brunel - Self-heal
Dat hield aanvankelijk niet veel meer in dan het maken van foto’s, die gewoon per maand in een map op mijn harde schijf terecht kwamen.

Heel wat planten in de tuin zijn er op eigen gelegenheid terecht gekomen, want flinke delen van onze tuin vergen (of krijgen) maar weinig onderhoud: de bloemenweide, het bos, maar ook de meidoornhaag en de kruidenzoom erlangs. Die planten, en de andere organismen (dieren, zwammen…) die ik op naam kan brengen voer ik ook als waarneming in op waarnemingen.be.

Op ‘Waarnemingen.be‘ kan je een account aanmaken en al je natuurwaarnemingen in Belgie invoeren. De Nederlandse evenknie van die site is Waarneming.nl, en voor waarnemingen buiten Belgie en Nederland is er Observado.org. (Heb je een gebruikersnaam en een wachtwoord voor één van die drie sites, dan kan je daarmee ook op beide andere terecht.)
Je kan je waarnemingen ook documenteren met foto’s, en je krijgt een leuk overzicht van alle waarnemingen die je in de loop van de tijd deed.

Omdat vooral de Belgische en de Nederlandse site behoorlijk intensief gebruikt worden, kan je via de zoekfunctie ook een idee krijgen of een bepaalde soort bij jou in de buurt voorkomt.

Maar voor meer ‘persoonlijk’ gebruik heb ik onlangs een andere – en visueel veel aantrekkelijkere – site gevonden.
Ook iNaturalist.org is een site die je toelaat om je natuurobservaties te registreren. De integratie met Flickr maakt het erg gemakkelijk om foto’s die je daar al hebt opgeslagen over te nemen (met inbegrip van tijdstip van opname, en eventueel de beschrijving die je aan je foto had toegevoegd.)
Voorlopig wordt iNaturalist nog veel minder intensief gebruikt dan waarnemingen.be, maar voor een ‘persoonlijk inventaris’ is de site eigenlijk veel bruikbaarder. Herinner je je nog mijn postje over vogelen, vogelaars en hun lijstjes? Wel, ik heb tegenwoordig ook mijn lijstjes!

Araneus diadematus | Kruisspin - European garden spider
Araneus diadematus | Kruisspin - European garden spider
iNaturalist houdt immers voor iedere gebruiker een ‘lifelist‘ bij, een lijst waar alle soorten waarvan je ooit een waarneming hebt ingevoerd, heel netjes en taxonomisch gerangschikt in zijn terug te vinden. (Klik in de rechterkolom op één van de ‘hoofdgroepen’, en je komt automatisch bij die groep in de lijst terecht.)
Bovendien kan je ook zelf nog extra ‘life-lists’ aanmaken op basis van een taxon, en daarbij maakt het niet uit hoe diep of hoe oppervlakkig dat taxon in de systematiek ligt. Je kan dus een lijst aanmaken met alle ‘dieren’ die je ooit hebt gezien, maar het kan net ook een lijst zijn met alle dieren uit de familie van de ‘Passeridae’, de mussen dus. Voorlopig heb ik dus ‘life-lists’ met vogels, insecten, slakken en zwammen, en vervolgens een heleboel lijsten die elk slechts één plantenfamilie omvatten.
Als ik een nieuwe waarneming invoer van bijvoorbeeld een vogel, wordt die automatisch toegevoegd aan de lijst van vogels.

Maar, in het kader van mijn poging tot inventarisatie van de biodiversiteit in mijn tuin heb ik ook nog twee ‘manuele’ lijsten aangemaakt:
Ik heb een lijst met de inheemse planten in mijn tuin. En jawel, intussen heb ik van ruim 150 inheemse plantensoorten in mijn tuin een foto!
En er is de lijst van de soorten organismen die ‘op eigen gelegenheid’ mijn tuin hebben ontdekt… Dus niet enkel planten, maar ook dieren, zwammen, en zelfs één slijmzwam. De plantensoorten die op die lijst voorkomen, zijn gedeeltelijk dezelfde als op de eerste, maar niet helemaal: In lijst 1 komen ook zelf-geïntroduceerde planten voor, en op de tweede lijst komen soorten voor die in onze streken niet inheems, maar wel ingeburgerd zijn (harig knopkruid, karmozijnbes, bezemkruiskruid…)
(De foto’s die je op de lijsten ziet, zijn niet je eigen foto’s, maar wel de standaard-foto’s per soort.)

Ik blijf mijn waarnemingen invoeren op waarneming.be, maar voor mijn ‘persoonlijk inventaris’ krijgt iNaturalist absoluut mijn voorkeur!

Eurrhypara hortulata | Bonte brandnetelmot - Small magpie
Eurrhypara hortulata | Bonte brandnetelmot - Small magpie
(Oh ja: en rechts onderaan op mijn blogje vind je voortaan een overzicht van mijn laatst ingevoerde waarnemingen!)

Biodiversity and taking Records

A few months ago, I told you I’m trying to make a photografic inventory of everything growing in my garden. At first, I didn’t do much more than making pictures and saving them in a monthly map on my hard disk.

Many plants in my garden have arrived there on their own, mainly in the more ‘extensively’ maintained areas of the garden (the flower meadow, the birch grove, the hedgerow…) Those plants, and the animals and fungi I find in the garden, are all recorded on the website waarnemingen.be (waarnemingen = observations).
Everyone can make an account on that site, and add their nature observations made in Belgium. Two ‘identical’ sites are waarneming.nl for observations in the Netherlands, and Observado.org for observations in other countries. Username and password for one of those sites can also been used on both others.
You can add pictures to your own observations, and you get a nice overview of all the species you have observed.

But for more ‘personal’ use, I recently found another site, and one that’s visually more appealing.
iNaturalist is another site were you can report your observations, and the Flickr-integration makes it easy to use the pictures you have already uploaded to that site. (You can even ‘sync’ to use the time the picture was take to date your observation, and if you wish you can use your Flickr description of the pic.)

Geum rivale - Knikkend nagelkruid, Water avens
Geum rivale - Knikkend nagelkruid, Water avens
At the moment, iNaturalist isn’t as well populated as the sites I mentioned above, but for my personal inventory it is extremely useful. Do you remember my post about birding, birdspotters and their lists? Well, I have my own lists now, too!

iNaturalist gives every user his main ‘lifelist‘, a list with each and every species he ever added to the site, neatly and taxonomically ordered. (When you click on one of the main taxonomic groups in column to the right of the list, you are brought to that group.)
But you can add smaller life-lists yourself, based on one taxon, and that taxon can be as large or as small as you want. You can add a list for ‘animals’, but you can also add a lifelist for all animals in the family of ‘Passeridae’ (the sparrow-family).
At this time, I have life-lists for birds, insects, mollusks and fungi, and quite a lot of plant-lists, each consisting of just one family.
When I add now an observation of, let’s say a bird, that observation is automatically added to my ‘birds-list‘.

But, thinking about my garden-inventory, I also added two ‘manual’ lists.
First, there is a list of all the native plants in my garden. And yes, so I saw I have (more than) 150 native species in my garden!
And there is the list of all species that arrived in my garden on their own, be it animals, plants, or other… Of course, many plants on the first list are on the second as well, and vice versa, but some natives I introduced in my garden myself, and those are only on the first list, and other plants arrived on their own, but they aren’t natives (like shaggy soldier, red inkplant, narrow-leaved ragwort).
Of course, species are not added automatically to that list, that’s something I have to do myself.

I still add my observations to waarnemingen.be, but for my personal inventory I absolutely prefer iNaturalist.
(At the bottom of the sidebar of this blog, you’ll find now a widget with an overview of my latest additions to iNaturalist.)

De Ecologie terugbrengen – Restoring Ecology


(to english text)

Het was Town Mouse die het boek onder mijn aandacht bracht: “Noah’s Garden: Restoring the Ecology of our own Back Yards” van Sara Stein.
Town Mouse’ beschrijving beviel me wel, en omdat het boek bij bol.com niet eens zo heel erg duur was (en ik ook nog eens een tegoedbon in mijn lade had liggen), heb ik het al snel besteld.

En ik moet zeggen, het viel me niet tegen.
Natuurlijk, het boek is geschreven vanuit de Noord-Amerikaanse ecologische situatie (lees: een land dat pas de laatste vijfhonderd jaar echt in cultuur is gebracht, en waar bovendien totaal andere planten inheems zijn dan hier), maar als je een boek wil lezen dat je een kader geeft om ecologisch en natuurrijk te tuinieren, is het echt wel een aanrader.

Sara Stein vertelt hoe ze als het ware langs de omgekeerde weg in een tuin belandde, vanuit de wilde verte in plaats van door de tuinpoort:

Lees verder “De Ecologie terugbrengen – Restoring Ecology”

Belgen en Hagen – Belgians and Hedgerows


(to English text)

Tijdens de eerste lessen geschiedenis op school hebben wij Belgen allemaal horen vertellen, dat Julius Caesar in zijn ‘De Bello Gallico’ (‘Over de Gallische oorlog’) schreef, dat de Belgen de dapperste waren onder de Galliërs.
Twee kleine details werden daarbij onvernoemd gelaten:
Ten eerste, dat Caesar die beroemde zin vervolgde met ‘…maar ook de meest onbeschaafde’, en ten tweede, dat die ‘Belgae’ helemaal niet woonden in het gebied dat wij nu België noemen, maar ergens in het noorden van Frankrijk.

De Belgenstam werd echter nog een keer vermeld in de kroniek van Julius Caesar, en wel in verband met wat wellicht de eerste historische vermelding in van een haag: een door de mens aangelegde afscheiding van levende houtachtige struiken.
Caesar schreef:

“Ze verhinderden op een simpele manier de charges van de troepen van buurstammen die op rooftocht kwamen. Ze hakten de stammen van slanke bomen in, en bogen die zodanig dat er massa’s takken over de hele lengte opschoten. Dit werkten ze af door er ook nog bramen en doornstruiken aan toe te voegen, waardoor deze hagen een verdediging vormden, zoals een muur waar je niet doorheen kon, en waar men zelfs niet doorheen kon zien.”

Intussen is die techniek van het leggen van hagen bijna vergeten, en moeten Belgische groene klussers zelfs naar Groot-Brittanië om de werkwijze aan te leren.

Het weetje over de hagen van de Belgen in het boek van Julius Caesar haalde ik uit het boekje ‘Hedgerow and Wildlife’ van Jane Estoe, dat ik afgelopen weekend kocht toen we twee dagen door Londen zwierven. Het is een klein, dun boekje, uitgegeven door de National Trust.
De ondertitel ‘A guide to animals and plants of the hedgerow’ geeft precies aan waar het boekje over gaat. Maar behalve een opsomming van planten en dieren die je in hagen kan vinden, is het een mooie beschrijving van de waardevolle ecologische gemeenschap die een haag kan vormen, en een warm pleidooi voor de heraanleg en instandhouding van dit natuurrijke ‘cultuur-element’ in het landschap.
Een heg, of zelfs een simpele geschoren haag is dan ook een belangrijke factor voor het verhogen van biodiversiteit en dierenleven in de tuin.

Jane Eastoe: Hedgerow and Wildlife – A guide to animals and plants of the hedgerow
The National Trust
ISBN 9781905400607

Haag - Hedgerow
Heg in onze tuin - Hedgerow in our garden

Belgians and Hedgerows

My foreign readers of course have never heard of it, but one thing every Belgian child learns during the lessons of history is, that Julius Caesar wrote in his cronicle ‘De Bello Gallico’ (On the Gaelic war): ‘The Belgians are the bravest of the Gaelic warriors’.

However, there are two minor details our teachers forget to mention.
In the first place, Caesar added to this sentence the remark: ‘… however, they are also the least civilized’. And furthermore, those ‘Belgians’ didn’t live in what is Belgium nowadays, but somewhere in the northern part of France.

But the Belgians are mentioned a second time in Julius Caesar’s book, and what is told there, could be the first historical reference to a hedgerow: a man-made fence of living wood.
Caesar wrote:

“They more easily obstructed their neighbours’ cavalry coming at them for raiding. They cut into slender trees and bent them over so that many branches came out along their length; they finished these off by inserting brambles and briars, so that these hedges formed a defence – like a wall, which could not only be penetrated but not even be seen through.”

Nowadays, the technique of ‘laying hedges’ is almost forgotten in Belgium, but in the UK, there even is a National Hedgelaying Society (NHLS).
But not only a laid hedge, also a ‘simple’ hedgerow has great value in inhancing wildlife and biodiversity in you garden.

(I read the story about Belgians and hedges in a little book a bought last weekend while strolling through London.)

Jane Eastoe: Hedgerow and Wildlife – A guide to animals and plants of the hedgerow
The National Trust
ISBN 9781905400607

Kurk recycleren – Recycling Cork

Quercus suber | Kurkeik - Cork oak
Quercus suber | Kurkeik - Cork oak | Photo: Nautical2k - CC license
(to english text)

Jaren geleden, toen we nog volop aan het verbouwen waren, zagen we op een beurs voor ecologisch bouwen en verbouwen een firma uit het franstalige landsgedeelte, die gebruikte kurken inzamelde om te verwerken tot isolatie.
Er werd ons verzekerd dat het binnen niet al te lange tijd mogelijk zou zijn, om gebruikte kurken op een aantal inzamelpunten binnen te brengen, en dus hebben wij de afgelopen vijftien jaar de kurken van alle wijntjes die we geopend hebben netjes bewaard. Maar of er nu eigenlijk al ergens een inzamelpunt bestond? We kwamen er in elk geval niet achter.

Maar een paar weken geleden bestelde ik het (gratis!) boekje van het Museum voor Natuurwetenschappen met ‘366 tips voor de biodiversiteit‘.
En raad eens welk de allereerste tip in dat boekje is?
Lees verder “Kurk recycleren – Recycling Cork”

Leven en Dood (Hout) | Life and Dead… Wood

Plicatura crispa | Plooivlieswaaiertje - Crimped gill
Plicatura crispa | Plooivlieswaaiertje - Crimped gill

(to English text)

In dit internationale jaar van de biodiversiteit wil ik proberen om in dit blogje (nog?) wat meer aandacht te besteden aan kleine ingrepen in je tuin waardoor je de biodiversiteit kan vergroten.
Vorig jaar schreef ik al een paar artikeltjes over diverse manieren om je tuin voor allerhande insecten en andere diersoorten aantrekkelijker te maken.

In het laatste bericht in die reeks was de allerlaatste tip die ik noemde: “Zorg voor dood hout in je tuin”.
Maar in en tussen dood hout vinden niet alleen insecten, padden en vogels een goed onderkomen… Dat dode hout verdwijnt immers langzaamaan, grotendeels door toedoen van zwammen. En hoewel die zwammen een groot deel van het jaar een verborgen leven leiden, komen ze toch regelmatig boven water (of moet ik zeggen: ‘boven hout?).
Lees verder “Leven en Dood (Hout) | Life and Dead… Wood”