Inheems of Uitheems – I – Native or Not

(to english text)

De vraag of je je in ecologische tuin moet beperken tot inheemse planten blijft de gemoederen regelmatig in beroering brengen.

Ik wil daar graag ook mijn ideeën over vertellen, maar merk dat dat al snel een lange, saaie verhandeling wordt. Ik splits mijn verhaal daarom op, dan blijft het saai, maar wordt het alvast minder lang ;).

In de Verenigde Staten wordt de laatste jaren de trend om te tuinieren met inheemse planten steeds sterker. In West-Europa lijkt die beweging zich vooralsnog te beperken tot een aantal zeer principiële natuurbeschermers.

Anthocharis cardamines / Alliaria petiolaris | Oranjetip op look-zonder-look - Orange-tip on Garlic Mustard
Anthocharis cardamines / Alliaria petiolaris | Oranjetip op look-zonder-look - Orange-tip on Garlic Mustard
Vandaag wil ik even kijken waarom dit fenomeen in Amerika ook veel noodzakelijker lijkt.
Als je kijkt naar de geschiedenis van beide continenten in het algemeen, en van de land- en tuinbouw in het bijzonder, dan is dat niet zo vreemd.

Laat ons eerst een kijkje nemen in Noord-Amerika. Tot een eind in de 17de Eeuw was daar sprake van een weliswaar door de mens beïnvloed ecosysteem (lees hiervoor ‘Noah’s Garden: restoring the ecology of our own back yard’), maar de bodem werd er in essentie slechts op zeer beperkte schaal verstoord.
Naarmate er meer Europese kolonisten aan land kwamen werd er steeds meer aan landbouw gedaan, en trad er langzaamaan meer verstoring van de bodem op.

Even terug naar het Euraziatisch continent: zowat 6000 jaar geleden ontstond in Mesopotamië de eerste landbouw, en die manier van met de aarde omgaan verspreidde zich langzaamaan over het uitgestrekte vasteland.
Met die landbouw verspreidden zich ook heel wat planten over een uitgestrekt areaal… vooral planten die minstens een lichte verstoring van de bodem verdragen. In tegenstelling tot de Amerikaanse flora omvat de Europese en Aziatische flora dan ook een veel groter aandeel van ‘verstorings’planten, van planten die niet meteen gaan kwijnen als er eens even in de aarde wordt gewroet.

En weer terug naar de overkant van de oceaan…
Vanaf de aankomst van de pilgrim fathers werden – gewild en ongewild – regelmatig Europese soorten in Noord-Amerika ingevoerd, en ten dele met desastreuze gevolgen: Door de steeds grootschaliger landbouw was immers de bodem die tot dan toe nauwelijks verstoord werd, steeds grondiger overhoop gehaald. Inheemse planten, die niet van verstoring hielden, kregen het steeds moeilijker, en hadden bovendien te maken met de concurrentie van inwijkelingen die veel beter waren opgewassen tegen de door de mens gecreëerde omstandigheden.
De eerste keer dat ik op het internet een filmpje zag over het te vuur en te zwaard bekampen van een door ons als doodonschuldig plantje ervaren als look-zonder-look, was ik dan ook behoorlijk ontdaan.

Garlic Mustard Identification and Control from Barbara Lucas on Vimeo.

Of lees op Curbstone valley Farm’s blog over hun strijd tegen brem

Een omgekeerde beweging vond natuurlijk ook plaats: ook vanuit Amerika werden planten in Europa ingevoerd, en een aantal daarvan worden ook als een bedreiging voor de inheemse biodiversiteit beschouwd. Ik denk hier bijvoorbeeld aan de Amerikaanse eik (Quercus rubra) en de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) – al wordt de invasiviteit van die laatste tegenwoordig weer enigszins gerelativeerd. (Ik had ooit het volledig artikel, dus als iemand me een link daarnaartoe zou kunnen bezorgen zou ik erg blij zijn).
Andere Amerikaanse exoten worden dan vooral door tuiniers als lastig ervaren, maar zijn in de vrije natuur nauwelijks invasief… planten als bv Canadese fijnstraal, harig en glad knopkruid.

Galinsoga quadriradiata | Harig knopkruid - Hairy galinsoga, Shaggy soldier
Galinsoga quadriradiata | Harig knopkruid - Hairy galinsoga, Shaggy soldier
Maar heel erg kort door de bocht kunnen we zeggen dat na de kolonisatie van Noord-Amerika de bodem daar in snel tempo geschikt is gemaakt voor plantaardige kolonisten vanuit Europa, terwijl Noord-Amerikaanse planten in Europa veel minder voet aan de grond konden zetten.

Dit betekent niet dat er geen invasieve exoten in Europa voorkomen (laat ik het eens hebben over reuzenberenklauw, reuzenbalsemien en Japanse duizendknoop), maar hun invloed lijkt toch beperkter dan wat er door exoten in Noord-Amerika wordt aangericht. (Overigens moeten we er wel op letten de zaken niet om te keren: uiteindelijk is vaak in de eerste plaats de beïnvloeding van een ecosysteem door de mens, waardoor de weg wordt vrijgemaakt voor de exoot. En de oorspronkelijke reden voor de bedreigde biodiversiteit ligt dus bij de mens, en niet bij de plant die alleen maar gebruik maakt van de voor hem gecreëerde mogelijkheden.)

(wordt vervolgd… )

Native or Not

The question if an ecological garden should contain only native plants, is the subject of many ongoing discussions.
I’d like add my thought to the debate, but there is so much to say, that this could easily become a long and boring essay. Boring it will be, but I’ll try to be not lengthy, by splitting it up in a few different posts.

Let’s start with looking at some differences between the European and the Nord-American ecosystem.
In the US, gardening with natives isn’t only common, it seems to become increasingly trendy. Over here in Europe, that movement seems to be limited to a few principled conservationists.
And, looking at the history of these continents in general, and at that of agriculture and horticulture in particular, than you shouldn’t be surprised about this.

Let’s have a look at Northern America. Until the end of the 17th century, man has had a slight influence on the ecosystem (as you can read in ‘Noah’s Garden: restoring the ecology of our own back yard’), but man was only slightly disturbing the soil. After the arrival of European colonist he began cultivating crops and hence the soil was turned on a really large scale.

But let’s return to the Eurasian continent: About 6000 years ago, man started cultivating the soil in Mesopotamia. From there, agriculture spread and over the course of centuries, that way of treating the soil became common practice both in Asia and Europe.
With agriculture, many plants spread over a large surface… most plants that can bear at least some kind of disturbance. And unlike the American native flora, the Eurasian flora consists of many more ‘disturbance-tolerating’ (or even disturbance-seeking) plants.

And back to Northern-America…
After the arrivel of the pilgrim fathers many European have been introduced – intended or not – and sometimes with catastrophic results: Because of agricultural practice on an ever larger scale, the soil, that was rather undisturbed before, became thoroughly disturbed. Native plants were almost unable to cope with it, and furthermore there was the concurrence of the European immigrant plants, that were more fitted to those disturbed conditions.
The first time I saw a video about the eradication of Garlic mustard (one of my favourite natives!), I was quite shocked… A plant that is so harmless here in Europe, and is threatening large area’s in the US…

Garlic Mustard Identification and Control from Barbara Lucas on Vimeo.

Or when I read the blog of Curbstone Valley Farm, and how they struggle with an innocent shrub as broom

Of course here in Europe we do have our invasive species too, and even some American species are considered a threat to our biodiversity (Red oak, Quercus rubra, and black cherry, Prunus serotina, to name a few… although the latter seems to be less harmful than we have been thinking.) And there are American species that are an nuissance to gardeners, but are hardly a problem in nature, like Canada horseweed and the Galinsogas…
But bluntly said: after the colonisation of Northern-America, the soil became quickly well-suited for vegetable colonists from Europe, whereas North-American plants had less chances in Europe.
This doesn’t mean we don’t have our invasive species in Europe (I could tell you about Himalayan balsam, Giant hogweed and Japanese knotweed), but the harm they do seems to be less than what we see in North-America.
But I want to be carefull: Often it is because man has caused a disbalance in an ecological environment, that an invasive species takes the opportunity to spread. The primary cause for the loss of biodiversity is thus not the invasive species, but is manmade.

(to be continued…)

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

7 thoughts on “Inheems of Uitheems – I – Native or Not

  1. Toch wel hallucinant om zien hoe een bij ons onschuldig plantje als look-zonder-look tot zo’n ramp voor de inheemse plantengroei kan leiden in de VS. Toch wel een uitermate goede reden om voorzichtig te zijn met planten te verspreiden van het ene naar een ander werelddeel. Wij weten er hier ook al enige tijd over mee te spreken en wie weet wat ons nog te wachten staat. Alleen al de bestrijding van Amerikaanse Vogelkers zorgt voor bergen werk en kost massa’s geld. Maar het is natuurlijk de vraag: hebben we een andere keuze? Een nieuwe plant die de laatste jaren (vooral hier in Limburg maar misschien ook wel elders)veel opduikt en zich razendsnel verspreidt is het bezemkruiskruid. Hierover is het laatste woord waarschijnlijk ook nog wel niet gezegd. Zoals Ann zegt is het inderdaad een thema waarover we nog lang niet uitgepraat zijn en waarschijnlijk ook niet uitgepraat over raken.
    Ann, met het artikel over de Amerikaanse vogelkers bedoel je dan het volledig artikel dat verschenen is in de Levende Natuur? Dat kan je eventueel ook bestellen bij de redactie van De Levende Natuur maar ook in sommige bezoekerscentra (en misschien ook bibliotheken) hebben ze dit tijdschrift in hun bezit en kun je er zeker copies van maken.

  2. @Eddy: dat bezemkruiskruid ken ik inderdaad ook (zie dit blogpostje).
    Toen ik dat artikeltje schreef, groeide dat hier vrij overvloedig op ons ‘veld’, maar dat is sindsdien sterk afgenomen. Ik heb de indruk dat ook voor dit plantje geldt, dat de mens (hier: de maïsboer op de akker naast ons) vaak de ideale omstandigheden voor zo’n invasieve exoot creëert, maar dat – mits de situatie terug ongunstiger wordt – het toch ook weer kan verdwijnen.

  3. heftig filmpje, een kennis in suriname vraagt ons vaak zaad van planten die daar niet voorkomen.
    Voortaan stuur ik alleen nog maar veredelde soorten van zuid amerikaanse planten op. Ik dacht erover om haar lekker te laten experimenteren met artisjok, maar door dit filmpje ga ik dat maar niet sturen. Ze mag hooguit een bijzonder soort vleestomaat verwachten want tomaten horen daar wel 🙂

  4. “Andere Amerikaanse exoten worden dan vooral door tuiniers als lastig ervaren, maar zijn in de vrije natuur nauwelijks invasief… planten als bv Canadese fijnstraal, harig en glad knopkruid.”

    Eventjes opmerken dat Canadese fijnstraal dus wel degelijk woekert in natuurgebieden.. Hier in Limburg weet ik verschillende hectares vol staan met dit kruid..

    1. Ik laat me graag corrigeren. Toch denk ik dat dit slechts een zeer locale situatie is. Canadese fijnstraal is immers een zeer kortlevende plant, meestal eenjarig, soms tweejarig. Haar plek zal daardoor over het algemeen vrij snel worden ingenomen door planten met een langere levensduur.

      (Toen wij het westelijk perceel van onze tuin kochten, was dat jarenlang een maïsveld geweest. De eerste jaren stond er volop Canadese fijnstraal, maar zonder er iets aan te doen is het intussen onvindbaar geworden in onze tuin.)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.