Mariadistel als groente
Vroeger was de Mariadistel behalve een geneeskruid ook een moesplant, een groente. Dat kunnen we ons nu nauwelijks voorstellen, een plant met zulke taaie, prikkende blaren, dat die nog gegeten werd ook… Toch heb ik al van mensen gehoord, dat ze met een schaar de stekels van de bladeren knippen en die dan eten…
In ‘Het grote boek van de vergeten groenten‘ blijkt trouwens dat vrijwel de gehele plant kan gegeten worden:
– De bladeren kunnen jong rauw in salades worden gegeten (dan dus wel met die stekels weggeknipt veronderstel ik!)
– Oudere bladeren worden gestoofd als spinazie of kardoen.
– De bloemknoppen worden geoogst zoals artisjokken, en de bloembodems worden dan gegeten, die zouden een honingachtige smaak hebben.
– Je kan de wortels oogsten op het ogenblik dat de planten in bloei komen, en die verwerken in stoofschotels. De smaak zou lijken op die van schorseneren
– En tenslotte kan uit de zaden een fijne olie worden geperst, of ze kunnen worden vermalen en het meel kan aan brooddeeg worden toegevoegd.
Tja, ik zou het jammer vinden om de wortels te gebruiken, omdat je dan niet kan genieten van de bloei van de plant, en ook geen zaden krijgt, en de zaden, die zaai ik liever uit (ik heb trouwens nog nooit zo’n grote hoeveelheden geoogst dat ik die in een gerecht zou kunnen toepassen.)… Maar misschien dat ik toch eens een paar bladeren met andere bladgroenten ga meestoven…
Medicinaal gebruik van Mariadistel
Het medicinale gebruik van Mariadistel is volgens mij beter bekend dan die als groente. Medicinaal zijn het dus vooral de zaden die gebruikt worden. De zaden bevatten als belangrijke inhoudstoffen Silymarine (een verzamelnaam voor een mengsel van flavanol-afgeleiden), flavonoïden, wat bitterstoffen, etherische olie en Vitamine E.
Het is vooral dit silymarine dat verantwoordelijk is voor de belangrijkste eigenschap van de Mariadistel, namelijk haar beschermende en herstellende werking op de lever.
Het kruid kan met succes worden ingezet bij leverschade door verschillende toxische stoffen zoals alcohol.
In België zijn op dit ogenblik twee geneesmiddelen geregistreerd als hepatoprotectief, namelijk Legalon en Legalon-sil. Het eerste bevat als werkzame stof het silymarine, het andere bevat enkel silibinine (een van de afzonderlijke stoffen uit het silymarine-mengsel), en beiden zijn vervaardigd uit de zaden van de Mariadistel. (Enkel op doktersvoorschrift verkrijgbaar.)
Vaak wordt gezegd dat silymarine zelfs levercirrhose – een als onomkeerbaar beschouwde aandoening – kan herstellen. Dit laatste is dubieus, wanneer echt sprake is van cirrhose is mariadistel wel in staat de levensduur te verlengen, maar een werkelijk verdwijnen van de cirrhose is niet waarschijnlijk. In de voorstadia (alcoholische leversteatose – leververvetting) is herstel wel mogelijk, mits gepaard met absolute alcoholstop.
Maar ook – en wellicht is dit het best bekend – bij vergiftiging door de groene knolamaniet (een paddestoel die wel eens met een champignon wordt verwisseld, maar die dodelijk giftig is) is Mariadistel werkzaam. Het silymarine of silibinine wordt in die gevallen intraveneus toegediend, en uit gevalsstudies lijkt aannemelijk dat patiënten die met deze stoffen behandeld worden een grotere overlevingskans hebben.
Het hoeft geen verwondering te wekken dat de medicijnen die ik hierboven noemde, ontwikkeld zijn in Duitsland (een land met toch nog steeds een stevige fytotherapeutische traditie), en dat het gebruik ervan in de VS (waar de medische autoriteiten – nog- terughoudender staan tov kruiden dan in Europa) door de FDA niet is toegestaan. Toch lijkt ook daar de situatie wat te veranderen, en loopt er nu ginds een meerjaren studie naar het effect van (oraal) legalon bij de behandeling van hepatitis.
En recent kwam er een verhaal in het nieuws, over een familie uit Santa Cruz, Californië, waarvan zes leden vergiftigd raakte door het eten van in het wild geplukte paddenstoelen. Voor het eerst hebben artsen toen de toestemming gekregen om – met hoge spoed – Legalon in te voeren vanuit Duitsland. Het hele verhaal, op zijn Amerikaans geschreven en te lezen als een thriller, vind je in de lokale krant.