Moord tussen de bloemen…

Toen ik vanmorgen op stond was het – tegen mijn verwachting in – zonnig en droog, ideaal dus om de bloemenweide voor de tweede keer te maaien. Bovendien gaan in de loop van de volgende weken de herfstkrokussen stilaan bovenkomen, en voor die tijd moet de weide gemaaid zijn.
Jarenlang heb ik de tweede maaibeurt met de grasmachine gedaan, maar sinds ik in de zomer op een workshop de techniek van het zeisen echt onder de knie gekregen heb, is dat helemaal mijn favoriete tuin-ontspanning geworden, en ging ik dus met mijn zeis aan de slag.

Cordyceps militaris | Rupsendoder
Cordyceps militaris | Rupsendoder
En tijdens het maaien ontdekte ik op verschillende plaatsen tussen het gras opvallende oranje zwammen.
Ik dacht eerst dat het een of andere knotszwam was, omdat ze me qua vorm erg deden denken aan de pijpknotszwammen die ik hier in het najaar wel eens tegenkom.

Maar op het forum van waarneming.nl werd me al vlug verteld dat het geen knotszwam, maar een rupsendoder was. En geef toe, zo’n naam spreekt tot de verbeelding!

Zoals je al zou kunnen vermoeden, gaat het hier om een parasitair zwammetje, dat leeft op poppen van insecten, vooral van vlinders en motten. Als je even zoekt naar afbeeldingen van deze zwam, zie je dan ook heel veel foto’s waarop je het zwammetje duidelijk op een pop ziet groeien.

Nieuwsgierig ging ik dus terug op zoek naar de paddenstoeltjes, maar op het eerste gezicht kwamen die gewoon uit de grond.
Pas toen ik in de bodem ging wroeten, ontdekte ik aan de onderkant van de zwam inderdaad een ‘dingetje’ dat ik als een doorwoekerde pop kon herkennen, maar dat ik vroeger zeker als een vermolmd takje zou hebben beschouwd.

Zo’n zwammetje als dit, dat groeit op levende insecten, noemt men met een duur woord een “entomogene” soort. Een ‘besmette’ larve of pop wordt door het mycelium (zwamvlok) van de paddestoel gekoloniseerd en gemummificeerd, maar tegelijk nog net zolang in leven gehouden dat er genoeg biomassa aanwezig is om de zwam toe te laten uit te groeien tot de eigenlijke paddenstoel, het sporenfabriekje.

In Costa Rica zou een verwante soort leven, de Cordyceps lloydii (klik echt eens op de link om de foto te bekijken!). Die zwam leeft van mieren. Wanneer een mier door de schimmel besmet is, wordt er een scheikundige stof afgescheiden die de mier de onweerstaanbare dwang bezorgen om tot helemaal boven in het bladerdek van het regenwoud te klimmen waar hij door schimmeldraden aan de bladeren vastgehecht raakt. De paddenstoel schiet dan op uit de kop of het lichaam van de onfortuinlijke mier, waarna de sporen door de wind over flinke afstanden kunnen verspreid worden…

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

5 thoughts on “Moord tussen de bloemen…

    1. En daarmee heb je gelijk een raadsel opgelost: Toen me de naam genoemd werd; wist dat ik over dat zwammetje al eens ergens gehoord/gelezen had, maar in mijn paddenstoelengids (de ‘Gerhard’) staat ie niet…

  1. Geen gruwelijker omgeving dan ‘de vrije natuur’. Maar o zo mooi en boeiend.
    Nu al aan het maaien geslagen lees ik? Hier staat nog heel veel in bloei, dus ik denk dat ik nog drie-vier weken wacht.

    1. Als ik nog zolang zou wachten, zou ik de herfstkrokussen wellicht onthoofden.
      In de bloemenweide stond inderdaad nog wat beemdooievaarsbek te bloeien, en daarvan heb ik een paar pollen laten staan.
      In de boomgaard bloeit heel weinig, daar is de weide het stadium van vooral gras eigenlijk nog niet voorbij.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.