Een aantal mensen weten, dat ik Ken Thompson helemaal bijtreed als die beweert:
Gardens (all gardens) are good for wildlife, and encouraging wildlife is entirely compatible with ordinary gardening, costs next to nothing and is almost completely effortless.
You may have wished all these things were true, but never allowed yourself to hope that they actually are.
Well, they are…
Tuinen (alle tuinen) zijn goed voor het dierenleven, en dieren naar je tuin lokken is volkomen te verzoenen met ‘normaal’ tuinieren, het kost nagenoeg niks en het vergt geen enkele inspanning.
Je zou willen dat al die uitspraken waar zouden zijn, maar je hebt jezelf nooit durven toestaan te hopen dat het echt zo is.
Welnu, het is allemaal waar…
Zo begint Ken Thompson zijn boekje “No nettles required – The truth about wildlife gardening”.
Eén van de zaken die Thompson door onderzoek kon staven, was dat tuinen die heel specifiek waren aangeplant met planten die als ‘vlinderlokkers‘ of als ‘bijenlokkers’ stonden aangeschreven, niet perse een hogere biodiversiteit vertoonden dan tuinen waar je die planten wel vindt.
Dat er het hele jaar door wat bloeit… van klimop in de late herfst, over sneeuwklokjes en helleborussen in de winter, over de vroege bloeiers als krokussen en wilgen (!) naar de volle explosie van de late lente en de vroege zomer, en dan weer over de gloeiende asters en het stralend chinees bieslook stilaan terug naar de klimop…
Een tuin zonder bloeiende planten zal veel minder bijen en vlinders aantrekken dan een bloemrijke tuin. Maar in een bloemrijke border zoemt en fladdert het van de insecten, gegarandeerd, ook als geen enkele van die planten figureert in een lijst van ‘insectenlokkers’.
Twee jaar geleden hadden we hier een imker op bezoek, en die was verbaasd over het aantal bijen in de tuin. Hij vroeg ons specifiek naar de namen van een aantal planten die hij niet kende, en die zich massaal in bijenbezoek konden verheugen… Ik herinner me dat één van die planten de donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) was, waar het inderdaad altijd krioelt van de bijen. En ik heb er sindsdien op gelet als ik ergens weer eens een lijst van bijenlokkende planten aantrof… en inderdaad, die plant staat er nooit of te nimmer in.
De vlinders op de foto’s bij deze post zitten allemaal op bloemen die je nooit aantreft in een lijst met vlinderplanten… En kijk ook maar eens naar de foto van het hooibeestje van een paar dagen geleden.
Toch zijn er zaken, waar je best wel rekening mee houdt: Boer Thomas raakte het al zijdelings aan, toen hij zei:
Let wel op dat je de wilde versie neemt, en geen cultivar, die blijken minder vlinders aan te trekken!
Dat klopt inderdaad voor een aantal cultivars…
Boer Thomas noemt specifiek de wilde marjolein (Origanum vulgare). Zelf heb ik inderdaad ook al opgemerkt, dat de soort veel meer vlinders aantrekt dan met name de cultivar Origanum ‘Rosenkuppel’, maar dat is zeker geen algemene regel: Ik zag hier al veel vlinders op mijn Origanum vulgare ‘Aureum’ (goudmarjolein) en op een paar van de (naamloze) tuinkruisingen. De cultivar ‘compactum’ blijkt zelfs een fantastische insectenlokker.
En bovendien zijn er cultivars, die zelfs wij domme mensen als onaantrekkelijk voor insecten kunnen herkennen, en die je in je diervriendelijke tuin dus best vermijdt…
Leverkruid, Koninginnenkruid (Eupatorium sp.) wordt heel vaak genoemd – en terecht – als een plant die massaal insecten aantrekt. Toch heb ik al vaak mensen horen klagen dat op hun koninginnenkruid nauwelijks vlinders afkomen. En meestal blijkt vervolgens, dat ze gewapend met een lijstje naar het tuincentrum waren getrokken, en daar heel blij waren om daar een hele rij potjes met een fier bordje “Koninginnenkruid – Eupatorium cannabinum ‘Plenum’” aan te treffen.
Maar tja, en ik hoop dat ik hier een open deur intrap: het angeltje zit hem hier in het ‘Plenum’. Plenum, gevuldbloemig, betekent dus, dat de mens erin geslaagd is de plant ertoe te brengen extra bloemblaadjes te doen vormen… Maar die extra bloemblaadjes, die ontstaan niet uit het niks, dat zijn in feite ‘misvormde’ meeldraden… En die bloemen met voor de mens aantrekkelijk gevulde bloemen, die zijn dus voor de insecten als een café zonder bier…
Als je bijen, vlinders en zweefvliegen naar je tuin wil lokken, zijn er toch wel een aantal zaken waar je rekening mee mag houden:
– Plant veel bloeiende planten. Overdrijf niet met coniferen, met grassen, zegges en varens.
– Plant behoorlijke vlakken bloemen bij elkaar: als je in een tuincentrum komt, koop dan niet één plantje van elke soort, maar koop er gerust een stuk of zeven, en plant die in een groep bij elkaar.
– Zorg – zoals ik eerder al zei – dat er het hele jaar door iets bloeit in je tuin. Plant dus zeker hemelsleutel en klimop, longkruid en helleborussen, planten voor resp. de herfst en de winter, en zorg voor veel vroege lentebloeiers. Zorg er voor, dat minstens een deel van die bloeiers op een zonnig en luw plekje staat.
– Zorg dat er bloemen in allerhande vormen in je tuin groeien: Vlakke, open bloemen of bloeischermen voor kevers en zweefvliegen, buisvormig en moeilijker toegankelijk voor de grotere bijen en andere insecten met een lange tong, en planten die ’s nachts geuren voor nachtvlinders.
– Heb je maar een kleine tuin, zorg dan voor planten die een erg lang bloeiseizoen hebben.
Enne… bovenstaande regels kunnen ook gelden voor een voor de mens visueel heel erg aantrekkelijke tuin… Dus nog een keer: diervriendelijk tuinieren is écht voor iedereen mogelijk…
Die foto van dat oranje zandoogje is verschrikkellijk zomers, mooi! Ik ben het helemaal eens met je uitleg. Maar soms vind ik het allemaal raar om volgen. Vorig jaar bvb heb ik geen enkele vlinder op de dagkoekoeksbloemen gezien terwijl ik er nu al een landkaartje en een witje op heb zien zitten!?
Die foto dateert ook van vorige zomer…
Toen ik je reactie las, bedacht ik, dat ik hier eigenlijk niet vaak vlinders op dagkoekoeksbloem zie. En vervolgens liep ik de tuin in, en zie daar een citroenvlinder en een koninginnenpage op dagkoekoeksbloem!
Het feit dat er het ene jaar wel en het andere jaar minder vlinders op dezelfde plant komen, heeft niet enkel met de plant te maken. Vooral de weersomstandigheden in de winter en het voorjaar spelen een rol. De combinatie vocht en koude is dikwijls slecht voor rupsen en poppen.
Toch een kleine kanttekening dat er naast voedselplanten voor de volwassen insecten ook nog waardplanten voor de rupsen en larven nodig zijn, en daar zijn ze vaak toch wat kieskeuriger en is inheems (en voor sommige soorten zelfs autochtoon) soms wel een criterium.
Dat klopt natuurlijk helemaal…
Tegelijk denk ik wel dat , zelfs al heb ik dan autochtone sleedoorn in mijn tuin, die helemaal volgens de boekskes twee weken later bloeit dan de sleedoorns langs de autosnelweg, ik nooit het genoegen zal mogen smaken een sleedoornpage in mijn tuin te begroeten…
Ik denk trouwens, dat het feit dat ik al een aantal vlinders in mijn tuin zag die niet tot de klassieke tuinsoorten kunnen worden gerekend, niet zozeer te wijten was aan de aanwezigheid van voedselplanten voor de imago’s, maar omwille van de aanwezigheid van het geschikte biotoop om eitjes af te zetten… (bv opnieuw dat hooibeestje…)
Net zoals nectarplanten zijn waardplanten inderdaad belangrijk. Maar of deze in de tuin ook zo belangrijk zijn vraag ik me ten zeerste af. Vorig jaar en dit jaar staat zowat elke waardplant van de koninginnepage in m’n tuin: Venkel, wijnruit, dille, wilde peen, … . Heb ik daarom meer kans op een koninginnepage: volgens mij niet. Het hangt er natuurlijk ook allemaal vanaf hoe het gesteld is met het biotoop rondom de tuin. De tuin is maar een heel klein onderdeel van het ganse landschap. Als er in de buurt geen interessant biotoop is voor de koninginnepage dan is de kans heel klein dat ze in mijn tuin komt, of het moet eens 1 enkel exemplaar zijn zoals vorig jaar.
Bij ons merk je gewoon meer vlinders die in het omliggend biotoop voorkomen; weidelandschap, gras en af en toe eens een bosje. Daarom zie ik in mijn tuin veel zandoogjes: de waardplanten van het oranje zandoogje zijn oa diverse smalbladige grassen, zoals kropaar, gewoon struisgras, rood zwenkgras, kweekgras en grote vossenstaart, en daar staat het vol van in de buurt. Een ander mooi voorbeel is het citroentje. De waardplanten van deze soort zijn de Vuilboom (sporkenhout) en de wegedoorn. Er staan heel wat vuilbomen in de buurt, en ze staan tussen onze haag. Heb ik al een citroentje gezien? Neen 🙂
Wat wél succes heeft is de wilde marjolein … waarom? Zandoogjes zijn er gek van, en vermits er van nature al veel zandoogjes in de buurt zijn komen ze in grote getalen voor op de marjolein.
Heeft het veel nut dat ik dat plantje geplant heb? wellicht niet. Hebben de zandoogjes dit nodig? wellicht niet. Vind ik het leuk om dit beestjes in mijn tuin op dat plantje te zien? jaaaaaaa 🙂
Of het dus al dan niet nuttig is om vlinderplanten aan te planten, daar kan men over discussiëren, het is vooral aangenaam om de beestjes te zien rondfladderen als je een wandeling maakt in je tuin!
Je haalt volgens mij een heel belangrijk punt aan als je schrijft “Het hangt er natuurlijk ook allemaal vanaf hoe het gesteld is met het biotoop rondom de tuin. De tuin is maar een heel klein onderdeel van het ganse landschap”.
Mijn tuin ligt op het platteland, en daardoor heb ik behalve de klassieke tuinplanten ook regelmatig een vlinder in mijn tuin die geen courante tuinbezoeker is.
Maar tuinen zijn hoe dan ook erg belangrijk voor de biodiversiteit, zeker als het tuinen zijn met veel diverse biotopen.
Als je je dus afvraagt of het nuttig is om al dan niet vlinderplanten aan te planten. .. Ik denk in elk geval dat het niet strikt noodzakelijk is om ’typische vlinder(nectar)planten’ uit ‘de lijstjes’ aan te planten. Heel wat andere bloeiende planten vervullen die functies net zo goed. Maar precies omwille van de stelselmatige afname van de biodiversiteit, denk ik dat het belangrijk is, om in je tuin die biodiversiteit te bevorderen, en dat doe je niet (alleen) door bijen- en vlinderplanten te planten, maar vooral door te zorgen dat je tuin een veelheid aan biotoopjes omvat.
In onze tuin vliegen flink veel vlinders rond, terwijl in de tuin van onze buren, die van oppervlakte vergelijkbaar is, vrijwel geen vlinder te zien is… uitgezonderd af en toe een vlinder die langs onze gemengde haag op even de perceelgrens oversteekt. Het ‘biotoop’ bestaat daar immers uit alleen maar gazon. Maar een tuin hoeft echt niet zo groot als de onze te zijn, om een paradijs voor dieren te zijn. (Zie opnieuw mijn blogpostje waar ik eerder naar linkte.)
Wat ik ook in mijn reactie op Bart aangaf: als een bepaalde vlinder in je omgeving niet voorkomt, mag je tuin volstaan met waardplanten voor die vlinder, toch zal die in je tuin niet opduiken.
(Overigens: ik zie hier elk jaar koninginnenpage-rupsen op de venkel, en dit jaar zag ik de vlinder zelf ook al drie keer. Citroentjes behoren hier tot het courante inventaris. Een dag geen citroentje is een dag geen vlinders, lijkt het wel. Terwijl ik dit schrijf zie ik er weer één voorbij het raam dwarrelen.)
Maar àls een vlinder in je omgeving voorkomt, en die vindt (ook) in jouw tuin de geschikte planten en het geschikte biotoop, dat kan je die zeker wel ontmoeten. Zo zie ik hier regelmatig vlinders die geen typische tuinvlinders zijn, maar vlinders van schrale, korte graslanden: icarusblauwtje, kleine vuurvlinder, hooibeestje… en dat die hier toch steeds weer opduiken heb ik allicht toch te danken aan de bloemenweitjes in de tuin…
Hemelsleutel is inderdaad ook zo eentje dat in elk vlinderplanten-lijstje staat. Ik heb er hier nog nooit iets zien opzitten. Wilde marjolein is bij ons ook de topper met op topdagen tientallen oranje zandoogjes. En onze tuin ligt omringd door groene woestijn, dus ze weten de juiste plekjes toch wel te vinden.
Die zandoogjes op wilde marjolein, dat herken ik…
Op hemelsleutel zie ik hier wel regelmatig vlinders: dagpauwoog, atalanta… de ‘late dienst’ als het ware.
‘Groen woestijn’, heel treffend 😉
kan iemand me een site bezorgen van vlinder/insektenplanten? ben nog in de aanplantfase van een deel van onze tuin en wil graag zoveel mogelijk vlinders, bijen, … aantrekken. bedankt !
Her en der op het internet vind je lijsten van planten, bv op de site van kwekerij Arnica, en drachtplanten.nl is een site exclusief over bijenplanten.
Maar als je gewoon rekening houdt met een paar regels die ik in bovenstaand stukje al aangaf, dan krijg je ook een massa insecten in je tuin (als die tenminste in je omgeving zitten).
Niet zo direct voor vlinders, maar vooral voor allerlei vliesvleugeligen (sluipwespen, zweefvliegen, solitaire bijensoorten…) is het ook nuttig om “nestkamers” op te hangen. Wij hebben al verschillende jaren dikke houten planken (ca. 20x20cm en 5-6cm dik) in bomen en tegen murenopgehangen. In de planken zijn met boren van verschillende dikte tunneltje geboord (dus niet helemaal dwarsdoor boren). Het is altijd wachten in spanning wanneer er ergens een gaatje met een “stopje” bij zal zijn. Dat wil dan zeggen dat de broedkamer bezet is. Ook bundels riet- of bamboestengels in een stuk pvc-buis zijn daarvoor geschikt.
Ik kom hier zo via Google terecht en wat een ontzettend mooie foto’s! bedankt, heb er even fijn van genoten,
Ellen