Dini schreef er in september al over, en Yo is er naar op zoek… En ik heb er gisteren een bakje geoogst! (Ja hoor Yo, er komen er een paar jouw kant op.)
Ja, ik heb het over knolcapucientjes (Tropaeolum tuberosum), ook wel ‘mashua’ genoemd. Van Dini leerde ik dat de knol al bij de Inca’s als voedsel gebruikt werd.
Vorige winter kregen we een paar knolletjes van Lieven David, maar daar hebben we toen maar een paar stukjes rauw van geproefd… Als je alles opeet heb je immers geen plantgoed meer!
De knolcapucientjes zijn verwant aan de Oost-Indische kers (Tropaeolum majus) en de kanariekers (Tropaeolum peregrinum), en dat zie je ook aan de bladvorm. Ook de knolcapucientjes zijn klimmende, rankende planten, die in onze tuin gretig gebruik maakten van de vlakbij groeiende kardoen om zich omhoog te werken.
Knolcapucientjes hebben mooie rood-met-gele bloemen (zie de foto bij Dini’s bericht), maar die bloeien pas heel erg laat – of niet.
In het grote boek van de vergeten groenten las ik dat de plant pas na de herfstnachtevening bloemen gaat vormen, maar hier in de tuin heeft ze dit jaar alvast niet gebloeid. Ze geeft je wel voortdurend de indruk dat ze vol bloemknoppen zit, maar telkens opnieuw bleken het gewoon weer bladeren te worden…
Terwijl ik het voorgaande stukje schreef, was manlief aan het koken. Het werd een wokschotel met knolcapucientjes en snijbiet. De vrij scherpe smaak van de rauwe knollen verdween grotendeels tijdens het koken, maar er bleef voldoende pittigheid over om de aardse smaak van de snijbiet wat op te peppen. Voor herhaling vatbaar dus!
Nog nooit van gehoord, en ik vermoed dat ik de enige niet zal zijn. Maar zo’n wokschotel lijkt me wel wat. Leuk dat je zo in de winter nog van alles uit je tuin kan gebruiken. Onze oogst is op een hoop okkernoten na al helemaal opgeconsumeerd, zelfs de ‘bewaar’appels zijn al weg.
jipie!
Leuk om te lezen dat je het Incavoedsel kunt waarderen. Volgend jaar hoop ik nog meer soorten Incavoedsel op mijn tuin te kunnen oogsten. Op het moment ben ik in het bezit van 3 stekken van de Lepidium peruvianum Chacon, Maca. Zou het mij lukken om deze plantjes op te kweken en over een maand of 7 nieuwe stekken van deze planten te halen, dan ben ik samen met de persoon waar ik ze van kreeg, de enige kwekers in Nederland van deze Peruaanse Ginseng. Zou natuurlijk erg leuk zijn. Tegen de tijd dat de stekjes echte grote planten zijn geworden zal ik over deze plant een stukje op mijn site schrijven.
Dag Dini.
Ik ben zeer geinterreeerd in de maca Lepidium peruvianum. Mocht je een stekje hebben dan hou ik me aanbevolen.
ook ik heb zeldzame planten. misschien wil je een ruil doen?
vriendelijke groet
Elbert.
@bart: Knolcapucientjes zijn groenten die echt wel een plekje verdienen in een onderhoudsarme moestuin. In het voorjaar stop je ze ‘ergens’ in de grond, en in het najaar, nadat het loof is afgestorven, steek je er even een riek onder en haal je de knolletjes boven!
Als er knolletjes blijven zitten (en er is geen al te late nachtvorst) hoef je het jaar nadien zelfs niet eens meer te planten.
Ik las op de NLtalige Wikipedia ie in Zuid Amerika ook wel bekend is als ‘añu’. Naast dat al eerder genoemde ‘mashua’. Zal misschien wel Spaans en Portugees zijn, in welke volgorde weet ik niet. En gesproken over de naamgeving: dat tuberosum als de soort aanduiding in de botanische naam duidt meen ik op de knollen. Maar dat 2e deel van de Nederlandse naam, ‘capucientjes’. Annetanne, heb je enig idee waar dat vandaan zou kunnen komen ?
@AntonV: De Oostindische Kers (Tropaeolum majus) wordt in Vlaanderen ook wel ‘capucine’ of capucientje genoemd, allicht naar de Franse benaming Capucine voor die plant. (Kapuzinerkresse in het Duits). Die naam zou niet naar Capucijnerpaters, maar naar een kap, een capuchon verwijzen, omdat de vorm van de bloem daar aan zou kunnen doen denken.
En van capucien naar knolcapucien is dan maar een kattensprong hé?
Als we het dan toch over naamgeving hebben: de vorm van het blad van de Oost-indische kers doet aan een schild denken. Van het Griekse woord tropaion (Ï„Ïο̉παιον), dat iets als ‘keerpunt’ betekent, is het Latijnse tropaeum afgeleid. En dat ’tropaeum’ (waarin je ons ’trofee’ herkent) was een overwinningsmonument dat bestond uit de buitgemaakte wapens en schilden van de tegenpartij.
Dank voor de enorm snelle reactie prachtige uitleg. Aan die Patersorde had ik ook al gedacht maar dat is met IJ i.p.v. IE en is ook weer een erwten- of bonensoort.
En als je me toestaat nog ff van de hak op de tak te springen, wat betreft bloemen zag ik laatst in een ouwerwetse moestuin iets zeer laat in het seizoen nog iets staan bloeien (maar kon niet dichterbij komen) en zag de bloemen aan voor Oostindische Kers. Bij navraag bij 1 van de beheerders van de tuin werd me verteld dat dat 1 of ander soort Meloenen waren nadat de vruchten al waren geoogst. Dat vond ik een beetje sterk verhaal, Meloenen in Nederland op de koude grond (dus niet in een kas of onder glas in een broeibak). En vooral vanwege de nogal koude zomer. Genoeg online info te vinden over Meloenen maar nergens een foto van de bloemen van Meloenen.
Weet jij of die Meloen bloemen op die van Oostindische Kers gelijken ?
@AntonV: even op afbeeldingen van ‘meloen bloem’ zoeken… Ik weet niet of de bloemen die jij zag hier op leken?
En wat ‘capucijner/capuciener’ betreft: officieel is de kloosterorde inderdaad met een ‘ij’, maar in Vlaanderen wordt toch ook vaak over capuciener-monniken gesproken…
Een bekend Vlaams volksliedje gaat dan ook over ‘Jef van de Capucienen, de Capucienen-Jef’.
@Dini: Ik ben wel nieuwsgierig om meer over die Chacon te horen… Toen ik je reactie las dacht ik meteen aan het verhaal over vergeten groenten dat ik een paar maand geleden hoorde vertellen door Bart Belmans van Sanguisorba, maar ik vind de plant toch niet terug in zijn assortimentslijst, terwijl ik bijna zeker ben dat hij er ook van heeft laten proeven…
De Chacon is moeilijk te kweken en het is voor mij ook heel spannend of deze plantjes het gaan redden. Tot nu toe staan ze er mooi bij. Vorig jaar is er wel een plant aangeboden aan de nationale plantentuin te Meisse, door de herontdekker van deze plant in Peru, Dr Chacon.
Mashua; Tropaeolum tuberosum,
Schitterend dat de mashua op jullie website te lezen valt, in 2006 kregen we hem voor het eerst in bloei, wij kweken hem in mengcultuur ( de Andes moestuin) laten hem opklimmen tegen Yacon (Polymnia sonchifolia of Smallanthus sonchifolius) en telen hem samen met oca ( oxalis tuberosum en ulluco tuberosum( melloco, olluco) en de vitelotte aardappel, al 3 jaar op dezelfde plaats zonder ziekten in rijke grond, zonnig, al deze knollen zijn daglengte gevoelig en beginnen tubers te vormen vanaf half september en zelfs sommige na het afsterven van het loof maken nu nog kleine knolletjes. Van Mashua hebben we tot hiertoe met een 9 tal variëteiten gëexperimenteerd en de gele met rode strepen is de lekkerste en meeste opbrengst. Ik zal je in de loop van december wat recepten en teeltervaring over verschillende Andesknollen doorsturen. Graag zet ik jullie link op onze website en vindt je daar in de toekomst ook meer recepten en zal ik onze plantenlijst doormailen indien je dingen zoekt die je niet vindt. Wij ruilen graag de mooie wonderen der natuur alsook tuin en kookervaringen met bijzondere kruiden en historische groenten. Nu het winter is heb ik wat meer tijd om onze website op te smukken en bij te vullen en als tussendoortje op jullie site te surfen.
Gekookt als dessert heerlijk met chocolade van de Sint, in ijsbereidingen, in soepen met mais en parika, in stoofschotels met andere Andesknollen, ,pompoen, quinoa, lekkere Mexicaanse kruiden, in salsa met mango, koriander, lenteui, gestoofd in cocosmelk, rauw in heel fijne julienne ( nie te veel), limoensap, geraspte wortel, aardpeer en knolselder, gekookt en daarna gevuld met chocolade, of een pittige groene vulling, met amandelen en honing, flinterdun in schijfjes rauw gemarineerd met limoensap, koriander, anijstagetes, zeezout of ciderazijn als tapa, gekookt geplet lauw met verse munt en boter en grijze garnalen, geroosterd gevuld met Mexicaanse oregano ( Lippia graveolens( oreganoverbena) in de oven, gebakken in de pan of in schijfjes gegrild met wat passievruchtsap of sinnaasappel afgewerkt…
Pittig detail; Maca (Lepidium peruvianum Chacon) is potentieverhogend en Mashua of anu potentieverlagend.
Smakelijke kruidige groeten
Wim Maes, Cook and Herb ,Brasschaat.
Ps sinds dit jaar gaan er ook enkele gastronomische restaurants mee werken en wordt een deel van onze produktie op gekweekt door mensen in België afkomstig uit Chilie, Peru en Bolivia die hun knolletjes voor meer dan 10 jaar gemist hadden, The Lost Crops of The Incas, finally back to the Incas; Mitakuye oyasin
@Wim Maes: dankjewel voor deze uitvoerige reactie…
Toch eventjes iets verduidelijken over lepidium meyenii, dit is dezelfde plant als lepidium meyenii chacon, en de ‘ontdekking’ door dr. Chacon is iets zoals de ‘ontdekking ‘ van Amerika door Colombus. Beter de mensen eren die die plant honderden of duizenden jaren in stand gehouden hebben….De maca is hier redelijk te kweken (het zou mij zeer sterk verwonderen dat er slechts twee mensen in Nederland die plant kweken, in België ken ik er minstens zes), maar die wortel wordt hier niet dik, hooguit 2 cms. Wel is het mogelijk om er zaad van te kweken (is tevens mogelijk bij ander Andes-knollen, zoals mashua , oca , ullucus , yacon ,mauka en….)wat de selectiemogelijkheden vergroot.
Er bestaan verschillende kleuren van maca, de bleek-gele is de meest courante, een oranje-rode versie is ook nog vrij gewoon. Ook de mashua -knollen kunnen vele kleuren hebben, van wit (zoals op de foto, wellicht is dit de meest courante Colombiaanse varieteit, een verzamelnaam voor deze colombiaanse ‘ondersoort’ is pilifera, die gebruikt wordt voor vele andere soorten witte varietieiten, maar die, denk ik, allemaal dezelfde varieteit zijn) tot rood, geel, paars,…. Een ‘vroege ‘ soort, is ‘Ken Aslett’, een oud-tuinier met die naam vond deze soort in de Kew gardens, waar hij tewerkgesteld was. De soort is wel minder productief. Mashua bladeren zijn trouwens ook zeer lekker (vooral de jonge) en ook de bloemen zijn meer dan de moeite waard.
Ook in die andere Andes-knollen heb je een enorme varieteit, ik moet eens kijken voor de exacte cijfers: hier een ‘uit het hoofd’ opsomming:
oca: minstens 400 varieteiten
ullucus: idem, minstens vierhonderd
yacon: minder, maar zeker een dertigtal, er zijn ook enkele gepanteerde Japanse varieteiten
mauka: heel onduidelijk, maar zeker een twintigtal, err worden er nog steeds bij-geinventariseerd
achira: minstens 30
ahipa: niet zoveel, maar er worden er ook nog bijgevonden, een vijftiental denk ik
van de andere ben ik de tel compleet kwijt (maca, pachyrhizeus erosus en pach.tuberosus)
De Maca of Peruviaanse Ginseng wordt inderdaad door meerdere mensen in Nederland gekweekt, er zijn meer mensen die de laatste hypes op plantengebied willen volgen! Iemand wel eens van de Miracleberry gehoord?
Gelukkig nieuwjaar alvast!
Groeten, Paulien
Ja, van die mirakelbes heb ik al gehoord… Een plantje dat helemaal niet zoet smaakt, maar – ik moet eens opzoeken door welk mechanisme – er wel voor zorgt dat alles wat je er in de periode erna eet, zoet smaakt…
heel veel dank voor je knolletjes, Ann!
Dat zoet vruchtje heet volgens mij Synsepalum dulcificum. Een klein ovaalrood vruchte. Als je een druppel vocht opeet kune daarna een zure citroen zo eten, is dan zoet. Of nog erger (?) als je een druppel neemt en daarn een Cola drinkt ga je die uitspuwen, zo vies zoet.
Ik weet dit uit eigen ervaring, ik heb een paar plantjes en vruchtjes gehad in Suriname
@Jacques Hesen: dankjewel… dat blijkt helemaal te kloppen.
Maarre? Cola? dat smaakt toch ook zonder die mirakelbes vies zoet??? (Tja, ik blijk genetisch tot het slag mensen te horen dat Cola vies vind… net zoals mijn moeder, en net zoals mijn zoon, die het totaal onvoorbereid op 4-jarige leeftijd voorgezet kreeg, en na een slokje voorzichtig vroeg of het wel zeker was dat dat geen vergif was.)
Hey mr Keirsbilck, you expert of all experts, which name has the orange sub variety of mashua I’m propagating in my garden. the other one is called pilifera, but I can’t seem to find this one anywhere on the net….
grtx elzo
Wat gaaf , idd nooit van gehoord maar ik ben dol op O.I. kers . Hoe kom ik aan die plant ?
Ik heb nog wat Mashua Lima voor U.tevens yakon, oxalis en andere Andes groenten
Reactie via mail.
Aad, je aanbod aan LiesjeLier is heel vriendelijk, maar om privacy-redenen worden mailadresssen niet getoond aan bezoekers van deze website. Wellicht neemt Liesje met mij contact om om je mailadres te achterhalen. Ik ga ervan uit dat ik het haar dan mag doorgeven.