Een paar dagen geleden vroeg ik naar titels van boeken die me konden helpen om paddenstoelen op naam te brengen.
Intussen leende ik er alvast een paar in de bib, nl ‘Paddestoelen van West-Europa’ van Roger Phillips en ‘De grote Paddenstoelengids – voor onderweg” van Ewald Gerhardt.
Het eerste boek was mij al van een paar kanten aanbevolen, van het tweede verwachtte ik niet zoveel omdat ‘voor onderweg’ mij altijd als ‘compact maar uiterst onvolledig’ in de oren klinkt. (Al moet ik toegeven dat dit boek met zijn 720 pagina’s niet echt meer aan het predikaat ‘compact’ voldoet.)
Even vergelijken wat die twee over het zwammetje hiernaast te zeggen hebben.
Volgens E. Gerhardt is de wetenschappelijke benaming van deze pijpknotszwam ‘Macrotyphula fistulosa‘, terwijl Phillips hem Clavariadelphus fistulosus of Clavaria fistulosa noemt. Wat zoeken op het internet leert me dat Macrotyphula een recentere benaming is. Op zich hoeven die verschillen niet te verbazen, want aan het ontbreken van de tussen-n in de titel van het boek van Phillips kan je al vermoeden dat dat ouder is (een uitgave van 2000, tegenover 2006 voor het andere).
Dan even kijken hoe ze de paddenstoel verder nog beschrijven:
Gerhardt: “Vruchtlichaam 4-20 (30) cm hoog, enkele mm breed, okergeel tot geelbruin, cylindrisch of zeer slank knotsvormig, met relatief wijde holte, glad of fijn overlangs gerimpeld, bij de basis borstelig behaard, vaak iets wortelend. Vlees bleek geelbruin, elastisch.”
Phillips: “Vruchtlichaam 7-30 cm hoog, 2-8 mm breed, geel, daarna geelbruin tot zeemleerkleurig, jong met spitse, later met stompe top, vaak misvormd, alleenstaand of in groepen.”
En wat ze over het voorkomen zeggen:
Gerhardt: “september tot november, op liggende of begraven takken van loofbomen, vooral berken en elzen, alleenstaand of in groepen groeiend, vaak laat in het jaar; vrij algemeen.”
Phillips: “Op humus, bladeren en . Herfst-winter. Vrij zeldzaam.”
Gerhardt voegt nog de opmerking toe: “Op kleine takken en twijgen komen veel kleinere, gedrongen vruchtlichamen voor, soms slechts 1 cm hoog. Deze worden wel onderscheiden als var. contorta, maar betreffen waarschijnlijk slechts een standplaatsvariant.”
Als ik – op basis van diezelfde twee boeken – het paddenstoeletje hiernaast correct heb geïdentifeerd als zwarte melksteelmycena, dan verschillen ook hier de twee auteurs weer over de mate van voorkomen. Net als de vorige paddenstoel wordt deze door Gerhardt ‘vrij algemeen’ en door Phillips ‘vrij zeldzaam’ genoemd. Nu is het boek van Gerhardt een oorspronkelijk Duits boek, en dat van Phillips is vanuit een Brits standpunt beschreven. En organismen die in het ene land zeldzaam zijn, kunnen elders algemener zijn en omgekeerd.
Chiel Noordeloos lijkt ook iets enthousiaster over het boek van Gerhardt:
Deze gids is in 2006 opnieuw uitgegeven in een sterk verbeterde bijgewerkte editie. Dr. Eef Arnolds, één van de experten op het gebied van paddenstoelen in Nederland, heeft de tekst aangepast aan de huidige stand van kennis. Een aanrader: de beste gids die momenteel verkrijgbaar is.
Over het boek van Phillips zegt hij dan weer:
Goede afbeeldingen, tekst helaas iets verouderd omdat sinds het verschijnen van de eerste druk (1981) veel meer informatie beschikbaar is gekomen over de verspeiding en ecologie van veel soorten. Ook zijn niet alle Nederlandse namen vermeld
Ik denk dus dat ik het boek van Gerhardt, ondanks mijn weerstand tegen het ‘voor onderweg’-stukje van de titel, dan ook maar op mijn verlanglijstje ga zetten…
Hoe meer je gaat letten op paddenstoelen, hoe meer je er over wil weten. De meeste eetbare paddenstoelen ken ik bij naam, uit de tijd dat ik in Duitsland woonde, maar al die mini paddenstoeltjes blijven voor mij een raadsel. Het boekenverlanglijstje is bij mij dus groter geworden.
Leuk dat je die Machiel Evert Noordeloos hebt benaderd en je hebt gedegen adviezen gekregen en best wel snel ook. Erg leuk en misschien moet ik wel gefeliciteerd zeggen en ben er zelf ook blij mee. Ik denk dat ik maar eens bij de stedelijke openbare bieb ga kijken of ze deze 2 boeken hebben.
Ook valt het me op dat veel natuurboeken uit ofwel het Duits ofwel het Engels worden vertaald (slechts zelden uit het Frans of een andere taal). Een bevriende boekillustrator heeft me laatst het waarom uitgelegd (maar dat laat ik maar even achterwege want anders wordt dit een te lange reactie, en het dreigt toch al een heel verhaal te worden). Bij vertalingen wordt er wel altijd een expert van het land ingehuurd, zodat de eigenlijke vertaler niet alles klakkeloos overneemt qua taal en de situatie in bijv. Engeland of Duitsland.
De mate van voorkomen en de verschillen in beide boeken kan natuurlijk ook komen door een tijdsverschil want ik heb sterk de indruk dat het net als met vlinders ook met paddenstoelen steeds slechter gaat en dan met name omdat ze geplukt worden voor consumptie.
En wat betreft die tussen-n, ofwel de vraag paddestoel of paddenstoel zou een mens zowieso horensdol worden want in 10 jaar tijd is de spelling al een paar keer verandert (de laatste keer werden dingen weer teruggedraaid). Een zeer grote frustratie van me toen ik nog geen 10 jaar geleden de 3delige Dikke van Dale kocht en dacht dat het een investering voor het leven was
@AntonV: Wat ik aangaf, was gewoon wat op de site geschreven staat. Ik heb geen contact met hem opgenomen.
Wat ‘expert van het land’ betreft, soms is dat inderdaad het geval, en bv voor het boek van Gerhard is dat zeker zo, maar het is zeker zo dat ook heel wat boeken behoorlijk ‘klakkeloos’ vertaald worden.
Het tijdsverschil is hier allicht geen verklaring voor de verschillen in voorkomen: het meest recente boek benoemt de paddenstoelen immers als ‘vrij algemeen’, het oudste boek als ‘vrij zeldzaam’. En vermits bij het nieuwste boek de hulp is ingeroepen van de Nederlandse mycologische vereniging, en een dergelijke expertise niet genoemd wordt in het andere, ga ik er toch van uit dat in het boek van Phillips vrij letterlijk vertaald is uit het Engels. (Ik meen – maar ben niet zekerm heb het nu even niet bij de hand – dat het boek van Phillips oorspronkelijk bij Dorling-Kindersley is uitgegeven, en die boeken worden vrij massaal, en niet altijd even goed, in heel veel talen vertaald.)
Dank voor je uitleg !
Ik ken ook wel natuurboeken die klakkeloos vertaald zijn wat vak pas blijkt als je er flink in gaat “spitten”.
Sorry dat ik het “vrij algemeen” en het “vrij zeldzaam” in relatie tot de jaartallen van uitgave van de boeken verwisselde.
Overigens is over dat “algemeen” en “zeldzaam” zowat een apart boek te schrijven. Ikzelf vind dat erg relatieve begrippen waarmee nog al eens gemakkelijk gesmeten wordt zonder het waar, wanneer, etc. oftewel de context aangegeven wordt
Wat betreft Roger Phillips en zijn boek enkele gegevens, ter leringe ende vermaak.
1. Op basis van Phillips’ boek over de paddenstoelen van West-Europa en een vergelijkbaar boek over de paddenstoelen van Noord-Amerika is er een website gemaakt: RogersMushrooms. Hierop staan 3000 afbeeldingen. Plus natuurlijk een index op botanische naam. Zie: http://www.rogersmushrooms.com/.
2. De oorspronkelijke uitgave van de Ned. vertaling (1981) is tot stand gekomen met medewerking van … Chiel Noordeloos. In de latere drukken (4e druk 2001) zijn de fouten niet weggewerkt. Daarom (o.a.) is de heer Noordeloos iets minder enthousiast over Phillips’ boek, denk ik. Hij stond toen aan het begin van zijn fungiele carrière. Intussen heeft hij een indrukwekkende lijst van eigen publicaties. En hij is de paddenstoelenman van het Nationaal Herbarium Nederland, afdeling Leiden.
3. Op de site van de Nederlandse Mycologische Vereniging (http://www.mycologen.nl/) vind je een mooi overzicht van beschikbare paddenstoelenboeken en een overzicht van oude titels.
4. De complete namenlijst van paddenstoelen en schimmels voor Nederland en België vind je (in pdf) op: http://www.inbo.be/docupload/3062.pdf.
Bedankt voor het opzoekwerk, zo maak je het ons wel heel makkelijk!
En wie weet, misschien, als ik héél flink ben, brengt de sint wel het boek van Gerhardt! Of de kerstman!
Dat zijn wel grappige paddestoeltjes vind ik… heb ik dus nog nooit gezien!
Maar idd, hoe groter de paddestoelenfascinatie – hoe meer je er vindt. :-))
In Frankrijk hebben ze trouwens een nieuwe soort ontdekt, die dus voor het eerst hier terug te vinden is – tzijn blijkbaar niet alleen de insectjes die immigreren.
Hallo,
de foto’s van de paddenstoelen zijn fantastisch mooi!
Wat betreft mogelijke boeken hierover… Ik heb er eentje met een 600tal soorten:
PADDENSTOELEN – HERKENNEN EN VERZAMELEN
Till R. Lohmeyer en Ute Künkele
ISBN 13: 978-1-40546-399-7
ISBN 1-40546-399-6
De determinatiekenmerken worden er duidelijk omschreven en het boek is geïllustreerd met prachtige, duidelijke foto’s.
Ik ben er nog niet mee op ” pad ” geweest maar het lijkt me een degelijke gids voor alle
geïnteresseerden!
NB: bedankt voor je reactie op de interactie van salie; zo denk ik er zelf ook over maar
ik wou het nog eens van iemand anders horen…