Vorig jaar schreef ik nog, dat mijn herfstkrokussen niet erg geneigd leken zich te vermeerderen, en dat hebben ze blijkbaar ook gelezen. Ik heb in elk geval stellig de indruk, dat er op dit ogenblik echt wel meer bloemen bloeien dan vorig najaar. Laat ik daarom nu maar vast noteren, dat er dit jaar zo’n vijftien vijfentwintig bloeien, dan heb ik volgend jaar alvast zekerheid of het er meer of minder zijn.
De Crocus speciosus zou de grootste herfstbloeiende krokus zijn, maar stel je daar geen reuzen bij voor. Het blijft een delicaat bloempje, dat mooi tot zijn recht komt in een groepje in een kortgemaaid graslandje. Het is dan ook omwille van de herfstkrokussen dat ik het bloemenweitje waar ze groeien altijd tijdig een tweede maaibeurt geef, om niet het risico te lopen de knoppen te beschadigen.
Plant deze krokus zeker op een plekje waar je er dicht bij kan komen, want ze zijn het echt waard om van kortbij bewonderd te worden. Hun lavendelkleurige bloemdekbladeren zijn fijn generfd, en de lange stampers die fel oranje van kleur zijn, zijn aan het uiteinde waaiervormig verdeeld in een massa dunne draden.
Bezoekers denken vaak, dat ik herfsttijloos heb staan bloeien. Ja, ik heb inderdaad, in een verborgen hoekje, hersttijlozen staan, maar dat zijn helaas de ‘waardeloze’ Colchicum byzantinum, waarvan de bloemen na één dag bloeien al omvervallen. Elk najaar neem ik me voor, om ze in de loop van de winter een keer op te rooien en weg te gooien (want ook in het voorjaar is het grove blad van deze soort geen aanwinst in mijn border), maar elke winter opnieuw vergeet ik het.
Misschien moet ik er eerst een keer toe komen om een handvol bolletjes van de inheemse Colchicum autumnale te kopen, en die ingevoerde soort voorlopig als geheugensteuntje in de border laten staan.
De bloemblaadjes van de herfstkrokus zijn over het algemeen fijn generfd, terwijl die van een herfsttijloos vaak een vaag dambordpatroon hebben. Ze doen mij wat denken aan het patroon van een kievitsbloem, maar veel subtieler.
Ook de stijlen maken het onderscheid mogelijk: een krokus heeft drie stijlen, en een herfsttijloos zes. Bovendien zijn de stijlen van de herfsttijloos ongedeeld, en die van de krokus fijn vertakt.
Zijn er alleen paarse krokussen die in de herfst bloeien? Of zijn er ook gele en witte zoals in de lente?
@Marije: voor zover ik het weet, hebben de best gekende herfstbloeiende soorten (Crocus sativus, de safraankrokus, Crocus speciosus en Crocus kotschyanus) inderdaad allemaal bloemen die in het lichtlila tot lichtpaarse kleurenspectrum zitten.
Van C. kotschyanus zouden ook witte cultivars bestaan, maar waar die te krijgen zijn?
Voor een geel alternatief moet je bij een ander plantengeslacht zijn, waar ik vorige herfst ook al over schreef, nl de Sternbergia lutea.
Crocus kotschyanus ‘Albus’ is verkrijgbaar op onderstaand adres:
Kwekerij De Bolle Jist
Adres: Holdingawei 6
9053 LT Finkum
Nederland
Telefoon: 058 2573068
Email-adres: De-Bolle-Jist@zonnet.nl
Plantenlijst: Zie de Plantenlijst [via http://www.plantago.nl > Plant verkrijgbaar > naar beneden scrollen en naam kwekerij aanklikken]
Contactpersoon: Han Nienhuis
Lokatie: vanuit Leeuwarden richting Holwerd, ca. 1 km na Stiens linksaf
Misschien ken je deze website allang, ook van een kwekerij in noordelijk Nederland waar ze veel “wilde” dingen verkopen maar ook diverse bollen waaronder Crocussen. Van de soort die jij noemt hebben ze de Crocus speciosus ‘Conqueror’ (= blauw), zie http://www.dekeltenhof.nl
Ik heb nog een vraagje n.a.v. van dit bericht maar het gaat over een andere plant dus vandaar dat ik er een aparte reactie over schrijf (als je me toestaat):
Je noemde ook de Herfsttijloos en vermeldde bij de uitheemse soort ‘Colchicum byzantinum’ dat de bloemen daarvan al na 1 dag omvallen. Doet de ‘Colchicum autumnale’ dat niet ?
(Ik wist niet eens dat er 2 soorten van bestonden, dus weer iets geleerd. Waarvoor dank.)
@AntonV: De “Herfsttijloos” die je soms in tuinen aangeplant vind, is heel vaak die Colchicum byzantinum. Vandaar dat mensen inderdaad vaak denken dat herfsttijloos, C. autumnale altijd binnen de kortste keren omvalt. Dat doet hij na een aantal dagen ook wel, maar niet zo massaal als de droogbloeier, zoals de C. byzantinum ook genoemd wordt, omdat je de naakte bollen zo op de vensterbank liggend in bloei kan trekken.
De wilde herfsttijloos heeft meestal maar één tot drie bloemen per plant, de ‘droogbloeier’ vaak vijf of meer, tot zelfs 20. Ook het blad (in het voorjaar) is duidelijk verschillend: Bij de herfsttijloos zijn die tot 5 cm breed, en bij de droogbloeier tot 10 cm breed en in de lengte geplooid.
De droogbloeier is niet inheems, maar wel hier en daar verwilderd. In veel catalogi wordt ze aangeboden als ‘herfsttijloos’, en vaak zelfs met de foute soortnaam.
Overigens zijn er nog meer soorten Colchicum:
Ook C. tenorei (die in het verleden door kwekerijen in onze streken ook als C. autumnale werd aangeboden) bloeit in de herfst, net als C. lusitanum en C. neapolitanum.
Andere soorten bloeien dan weer in de lente.
Op de site ‘Pacific Bulb Society‘ vond ik een overzichtje van zo’n 35 soorten en een aantal cultivars.
Dank je wel voor de uitleg AnneTanne,
Ik had de Herfsttijloos ook onlangs in een heemtuin gezien (was voor mij de 1e x dat ik em zag, ik kende em alleen uit boekjes). Ik verbaasde me er ook over dat er zoveel omver lagen. Alsof er een hond door het perkje had gebanjerd, of dat er een plaatselijk mini wervelstormpje was geweest. Omdat ik het weet aan externe omstandigheden heb ik van de 5 foto’s die ik van het perkje gemaakt had juist die foto gebruikt waarop je de minst ongevallen exemplaren zag. Eigenlijk had ik beter een andere foto kunnen kiezen. Wat ik er over schreef zal dus ook wel niet 100 % kloppen.
(zie http://bio-trivia.blogspot.com/2008/09/herfsttijlloos-heemtuin-begijnhof-52.html).
Ik zal er hierna niet nog verder over doorzeuren maar 1 vraagje nog: zijn Crocussen (of sommige soorten ervan) inheems in de Lage Landen ?
@AntonV: Er zijn geen inheemse krokussen, maar wel twee ingeburgerde soorten, nl de Crocus vernus en de Crocus tomassinianus of boerenkrokus.
Een site waar je kan terugvinden of een soort inheems, dan wel ingeburgerd of inburgerend is, is het Nederlandse soortenregister. (uitleg op deze pagina)
‘Crocus kotschyanus’, hoe verzinnen ze het 😀 (sorry, de puber in mij steekt weer de kop op)
@Bart: Ik kan je helemaal volgen 😉
(Toen ze van de Crocus zonatus een Crocus kotschyanus maakten, waren er in elk geval geen Vlamingen in de zaal veronderstel ik.)
Aangezien ik helemaal geen klassieke talen heb gehad zou ik eigenlijk mijn mond moeten houden maar het onderons pretje wat jullie nu hebben kan ik dus NIET volgen. Als ik vragen mag: bedoelen jullie soms dat “zonatus” en “kotschyanus” nep Latijns (of Grieks ?)is ?
Het was in de 16 t/m 18e eeuw onder wetenschappers mode om hun eigen naam quasi te verlatijniseren en wellicht namen ze het met benamingen van planten ook niet al te nauw.
Misschien wel de beroemdste botanicus van allemaal, een Zweed, die we allemaal kennen als Carolus Linnaeus heette in werkelijkheid Carl von Linné.
@AntonV: Met klassieke talen heeft het niks te maken hoor…
Maar misschien wel met Vlaams versus Nederlands? Het Vlaamse woord ‘kotsen’ is namelijk een dermate onsmakelijke bezigheid, dat het toch enigszins hilarisch is als je dat in een wetenschappelijke benaming terughoort, zeker als je even lekker puberaal uit de bol gaat.
Er zijn wel meer plantennamen waarover we lekker kunnen dollen.
Van beddezeiker tot poepkruid tot kotsboom. Is misschien leuk voor een blogje?
Overigens: behalve een Crocus is er ook een Thymus, Astragalus en Gladiolus kotschyanus.
Komt van de Oostenrijkse botanicus Theodor Kotschy (“godsgeschenk om te kotsen”?), zie
http://de.wikipedia.org/wiki/Theodor_Kotschy.
Kotsen is ook een gewoon, gangbaar Nederlands woord hoor, dat “bij ons” dezelfde onsmakelijke betekenis heeft. Ik had de soortnaam van die Crocus er zelf niet mee geassocieerd.
@Rob: Da’s inderdaad een leuke tip… Wellicht contacteer ik je nog voor meer inspiratie!
Ik heb net Crocus sativus en Crocus zonatus gekocht, bestemd voor mijn tuin in Z Frankrijk, waar ik pas over 2 weken heen ga.
Wat is verstandiger; nu vast oppotten en zo meenemen, of wachten en daar direct de grond in? hoe lang na planten bloeien ze?
als dat te lang duurt bloeien ze pas als ik weer in Nl ben.
Ik zou er waarschijnlijk voor kiezen om ze toch maar in potten te zetten…
Die bloemen zijn immers echt wel ‘klaar’ om uit hun bol te komen piepen, en je loopt anders het risico dat ze gaan verdrogen.
Ik durf niet de voorspellen hoelang het duurt voor ze bloeien…