De voorbereidende faze

grassen wieden in de weideGisteren vertelde ik al, waarom ik kleine ratelaar (Rhinanthus minor) wilde inzaaien in de bloemenweide.
Ratelaar is een eenjarige plant, en het zaad ervan blijft maar kort kiemkrachtig. Bovendien heeft het een koudeperiode nodig om te kunnen ontkiemen. Je moet het dus in de herfst meteen zaaien.

In ‘Making Wildflower Meadows’ beschrijft Pam Lewis dat er in de eerste jaren maar weinig van de ratelaar-zaden die ze zaaide, tot volwassen plantjes ontwikkelden. Dat veranderde echter toen ze een opvallend verschijnsel constateerde: in een bepaalde zomer verscheen er plots een smal lint van ratelaarplantjes op de plaats waar in het verleden een wissel van een vos (of een das) door de weide liep, en waar het gras door de langdurige betreding al ‘vanzelf’ wat minder dicht groeide.
Ze concludeerde dat haar eerdere strategie om de ratelaar vooral te zaaien op de plekken waar de grassen het dichtst groeiden, wellicht de verkeerde was. En inderdaad: ook al parasiteert de plant op gras, de jonge plantjes hebben – net als alle andere zaailingen – wat ruimte nodig om tot ontwikkeling te komen. Dat najaar zaaide ze het verzamelde ratelaarzaad dus daar, waar de grassen al wat schraler groeiden. Ze hielp de natuur nog een handje door hier en daar wat graszoden weg te halen en de overblijvende zoden wat op te breken. En inderdaad: in april schoten plots wel grote aantallen ratelaar-plantjes op. Toch heeft ze daarna nog verschillende jaren ‘bij moeten springen’ voor de ratelaarpopulatie in staat was zich zonder verder ingrijpen in stand te houden. (Omdat ratelaar eenjarig is, en het zaad maar kort kiemkrachtig blijft, kan één droog voorjaar soms voldoende zijn om een grote populatie ratelaar praktisch te doen verdwijnen.)

Het doctoraal onderzoek van Els Ameloot dat ik gisteren al citeerde, bevestigt de praktijkervaring van Pam Lewis.

Om het succes van introductie te verhogen zouden deze halfparasieten moeten worden ingezaaid op plaatsen waar overleving erg waarschijnlijk is (bv. met relatief lage bovengrondse biomassa), waarna ze naar nabij gelegen ‘doelvegetaties’ zouden kunnen verspreiden. Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met het feit dat op een sterk gedraineerde bodem de ingezaaide planten snel en volledig kunnen verdwijnen bij droge weersomstandigheden, wat meermaals inzaaien noodzakelijk kan maken.

Voorbereiding van de bloemenweide in de voortuin

Wim Collet van Natuurlijk Tuinieren gaf op 14 september tijdens de moestuindagen van Hex een demonstratie over het aanleggen van een bloemenweide. Hij suggereerde uit te gaan van zeer kort gemaaid grasland, en dit vervolgens oppervlakkig te frezen.
Het hooilandje in de voortuin begint echter al stilaan de allures van een bloemrijk grasland te krijgen, en daar durf ik niet meer met een frees aan de slag te gaan, uit schrik te veel van de kruiden te beschadigen.

Net zoals Pam Lewis dat nu en dan doet, ben ik (in de loop van de zomer al) begonnen in de voortuin hier en daar met name de gestreepte witbol tussen de andere planten uit te plukken. Dat gras is op sommige plaatsen nog erg dominant, maar doordat het geen wortelstokken vormt, is het vrij gemakkelijk weg te halen. Ik heb niet de illusie dat ik daardoor voorgoed van de witbol af zal komen – zoals Bart schrijft, blijft het zaad van de witbol lang kiemkrachtig – maar ik hoop in elk geval voor volgend jaar hierdoor de ratelaar meer kansen te geven.
Een week of twee geleden was de weide al kortgemaaid: in het najaar maai ik de bloemenweide met de grasmachine op de hoogste stand, de zeis is voor in het voorjaar! Zaterdag heb ik alvast drie kruiwagens witbol-pollen weggeplukt, en de weide oogt nu al een stuk schraler (foto bovenaan). Een volgend karweitje zal zijn, om de bovenlaag hier en daar toch een beetje losser te maken, door er met een hark doorheen te gaan.

Voorbereiding van het hooilandje in de boomgaard

viltlaagHet hooilandje in de boomgaard vergt een drastischer aanpak. Door een niet zo efficiënt maaibeheer (lees: te laat maaien) is het gras daar gaan legeren en is daar een flinke viltlaag gevormd, die je door machinaal maaien nog nauwelijks verwijderd krijgt.
Stevig harken leek een mogelijkheid, maar vergde meer spierkracht dan ik kon opbrengen.
verwijdering viltlaagEr leek niet veel anders op te zitten dan de viltlaag letterlijk weg te snijden met een sikkel. Natuurlijk heb ik niet het hele hooiland op die manier bewerkt, maar gisteren heb ik toch van zo’n tien tot twintig vierkante meter de viltlaag weggehaald. De bedoeling is om alvast een gedeelte van de hooiweide voor ratelaar ’toegankelijk’ te maken.
na verwijdering van de viltlaagOp deze foto’s is al goed zichtbaar dat in de voortuin (foto bovenaa dit bericht) tussen de grassen veel meer kruiden aanwezig zijn dan in de boomgaard, waar behalve een occasioneel plantje veldzuring nauwelijks iets anders groeit. (Ik realiseer me zelfs, dat de kruipende boterbloem in de boomgaard nauwelijks te vinden is… en dat is dan toch één positief punt!).
(Het bovenstaande schreef ik zondagavond al. Nadien heb ik nog een ‘blauwe maandag’ verder gewerkt in de boomgaard, en intussen is er heel wat meer gras verdwenen dan op de laatste foto te zien is.)

In een volgend bericht – dat allicht een stuk korter zal zijn, vertel ik over het inzaaien van de ratelaar en een aantal andere zaden.

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

3 thoughts on “De voorbereidende faze

  1. @Hans VR: Grijns…
    Ik loop op dit ogenblik toevallig even binnen, maar heb zonet de aarde wat opengeharkt, en kwam mijn zaden (en mijn fototoestel, ten behoeve van een vervolg in deze artikelenreeks) halen toen ik toch even mijn blogje op commentaren checkte.
    Ja dus, ik begin er dadelijk aan…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.