Vorige week ontving ik de zakjes ratelaar-zaad die ik besteld had bij De Morgenster. (Later ontdekte ik, dat ook Ecoflora het zaad in zijn assortiment heeft.)
Ik hoop met behulp van dat zaad mijn hooilandjes sneller te kunnen omvormen tot bloemrijke weides.
Ratelaars (Rhinantus spp.) zijn halfparasieten, zoals bijvoorbeeld ook de maretak. Dit betekent dat de plant weliswaar bladgroen bezit, en dus in staat is tot fotosynthese (het met behulp van zonlicht omzetten van water en koolstofdioxide tot suiker), maar dat de plant voor de aanvoer van water en anorganische voedingsstoffen afhankelijk is van haar gastheer.
En de gastheren die de ratelaars aan hun dis moeten dulden, zijn grassen… In vroeger tijden was de aanwezigheid van ratelaar in het hooiland de boeren dan ook een doorn in het oog (getuige dit artikel uit 1897). De ratelaar zou de groeikracht van grassen tot de helft kunnen verminderen, en als gevolg daarvan hebben de bloemplanten letterlijk meer levensruimte.
Ik had al een keer een artikel in een tijdschrift (De Standaard Magazine? Yo?) gelezen, waarin werd aanbevolen om in een bloemenweide ratelaar in te zaaien (kleine ratelaar, Rhinanthus minor, op eerder droge gronden, en grote ratelaar, Rhinanthus angustifolius, op vochtiger bodems)*, om op die manier sneller de groei van grassen te kunnen onderdrukken. Dat was altijd in mijn achterhoofd blijven hangen, en toen ik afgelopen zomer ‘Making Wildflower Meadows‘, van Pam Lewis, las, kreeg ik nog meer zin om dit uit gaan proberen. Pam Lewis heeft van haar domein ‘Sticky Wicket‘ een paradijs van en voor inheemse planten gemaakt, en legt zich tegenwoordig vooral toe op het creëren van bloemrijke graslanden. Zij beschouwt de kleine ratelaar als één van haar grootste bondgenoten bij het onderdrukken van grassen in wilde-bloemenweiden.
Op de Planten- en Moestuindagen in Hex bevestigde Wim Collet van Natuurlijk Tuinieren nog eens, dat het inzaaien van ratelaar kan helpen om grassen in een bloemenweide te onderdrukken.
Ratelaar en het stikstofgehalte in de bodem
Recent zei iemand me bovendien, dat ratelaar ook nog eens interessant is, omdat het de stikstof die in de bodem aanwezig is, in de lucht zou vrijzetten, en op die manier de bodem verder zou verschralen. Dat klinkt natuurlijk erg interessant, maar dit klonk mij zo onbekend in de oren, en bovendien had ik de ratelaar ook al een ‘bodemverbeteraar’ horen noemen (vaak planten die het stikstofgehalte van de bodem verhogen), dat ik het toch even moest gaan nazoeken.
Ik vond de doctoraatsthesis van de bio-ingenieur Els Ameloot, die ze verdedigde in februari 2007, over het ‘Impact van de halfparasitische plant Ratelaar (Rhinanthus spp.) op de structuur en dynamiek van halfnatuurlijke graslanden‘, en die vertelt op vlak van stikstof inderdaad een heel ander verhaal:
De daling van de bovengrondse biomassa zorgt er wel voor dat er minder stikstof wordt afgevoerd van de geparasiteerde plots. Bovendien suggereerden onze resultaten dat de aanwezigheid van Ratelaar zou leiden tot een grotere beschikbaarheid van stikstof in de bodem. Dit zou de verschraling van graslanden kunnen tegenwerken, maar dit moet verder onderzoek uitmaken.
Dr Els Ameloot besluit dat de introductie van Ratelaar om het herstel van soortenrijke graslanden te versnellen, erg onvoorspelbaar is
.
Ik hou jullie dus op de hoogte van het verloop van mijn ‘experiment’. Ach, als het inzaaien niet helpt om sneller de groei van grassen te onderdrukken, dan heb ik (hopelijk) wel minstens een jaar een hele mooier bloeier in de weide.
Morgen vertel ik meer over de voorbereiding van het ‘terrein‘.
*In ons land komt ook nog een derde ratelaarsoort voor, de harige ratelaar (Rhinanthus alectorolophus), die vrij vochtige,kalkrijke bodem zou verkiezen.
(De foto bij dit artikel is van Naturalhistoryman en valt onder een Creative Commons Licentie.)
o! nu ben ik ook wel echt benieuwd naar het effect volgend jaar! Hopelijk krijg je een zee van Ratelaars. Wat zoals je zegt is het een bijzonder mooie plant. En tja, stikstof… als je ziet wat er elk jaar zomaar uit de lucht komt gevallen aan stikstof dan is verschralen op dat vlak sowieso een werkje van lange adem. Daar zou ik me persoonlijk niet teveel van aantrekken (waarmee ik niet wil zeggen dat je nu klaver moet gaan planten he 😉 )
Goh, dat het een halfparasiet was wist ik niet. Erg interessant om te lezen. Heel veel succes met je experiment ook.
Ik vind het een enorm mooie plant ook, deze voorzomer (midden mei) vond ik er 100en op een stukje grond van een paar vierkante meter. Dat was de Grote, welke heb jij nu ?
Dat je het gekocht hebt ib een zakje zaad (niks mis mee natuurlijk) doet je wel 1 ding missen maar dat zie je volgend jaar nog wel: als ze in zaad gaan worden het zaadbolletjes (of hoe het ook moge heten) waarin heel veel van die zaadjes zitten. Als je dan een stengeltje plukt, en je schud ermee vlakbij je oor dan hoor je de zaadjes in het zaaddoosje ratelen, vandaar ook de naam. Haast moeder natuurs blueprint voor het ouwerwetse baby speelgoed de rammelaar 🙂
@bart: Van klaver heb ik gelukkig niet te veel last. Hier en daar een beetje kleine klaver, en ook wat rolklaver, en inderdaad, ook wat witte klaver, maar dat blijft heel erg beperkt.
@Anton: Ja, ik weet hoe de zaaddoosjes van de ratelaar er uitzien… maar ik plan nog in de loop van het komende jaar nog wat berichtjes in de ratelaar reeks, en ik wilde het pas over de zaaddoosjes en de naamgeving hebben als de planten zaad gevormd hebben.
Oeps, pardon ! Ik wilde je zeker niet het gras (onderwerp) voor je voeten wegmaaien 🙂
Ik bedoel niet het gras waar de plant zelf de groei van tegengaat. Ik kan het ook niet helpen dat een spreekwoord is dat ook over gras spreekt. Ik moet echt oppassen wat ik hier schrijf.
Hé Anne, ik denk dat ik daar ooit iets over schreef, alleen kan ik dat niet meteen opzoeken omdat ik mijn computer het heeft begeven. Intussen heb ik een vervangcomputer waarop ik kan tikken, mail checken en internetten, alleen foto’s uploaden lukt niet en en plus: welke foto’s want ook al mijn recente plantenfoto’s staan op de gecrashte machine. Ik probeer asap wat extra info te verzamelen, zo heb ik een reden om hier weer eens te herbeginnen (zonder beeld dan maar) want op de nieuwe machine is het nog even wachten. Maar ooit (ik durf er geen tijd meer op plakken) zal het hier weer draaien en dan geef ik ook nog wat extra bij jouw duizendblad en kruidenwisartikels (wat je daarna schreef heb ik maar inde rapte en met een half oog kunnen volgen want als ik al eens een computer had de laatste weken moest er vooral op gewerkt worden…)
Heb dit jaar ook bij Ecoflora zaad besteld van kleine ratelaar met de bedoeling de grassen in onze boomgaard te onderdrukken en tevens wat meer bloemen te krijgen. Een eerder experiment met zaad uit NL was mislukt. Waarschijnlijk slecht zaad. Belangrijk om weten is wel dat ratelaar voor de winter moet gezaaid worden en dat het zaad slechts één jaar kiemkrachtig blijft.
Bedankt…
Het was me inderdaad bekend dat ratelaar maar kort kiemkrachtig is, en bovendien een koude-periode nodig heeft om te kiemen.
Maar je bericht doet me wel overwegen om behalve het zaad van De Morgenster ook nog wat zaad bij Ecoflora te bestellen.
Oeps, ik had – toen ik m’n berichtje plaatste – je tweede pagina nog niet gelezen.
Hoi Allen
Ik werk al jaren met ratelaars. wat ook goed werkt is ze voor het planten een nacht in de diepvries leggen
Hier eindelijk resultaat!!
Mooi! Ik heb nu al drie jaar na elkaar ratelaar in de bloemenweide. Vorig jaar groeide die ratelaar echter enorm hoog uit, ruim een meter, en echt mooi vond ik dat niet meer. Momenteel lijken de plekken waar de ratelaar staat echter erg verschraald. De kleine ratelaar is amper 30 cm hoog en begint al te bloeien, de grote ratelaar is iets hoger en bloeit nog niet, maar het ziet er niet naar uit dat die zo hoog gaat worden als vorig jaar.
Hallo AnneTanne, ik wil beginnen van mijn gazon een kleine bloemenweide te maken. Ik woon in Friesland, dichtbij de kust. Maai jij jouw graslandje? En hoeveel gram zaad zou je adviseren voor zo’n 40 vierkante meter? Welke andere bloemen heb jij gezaaid?