Een paar dagen geleden liet Bart al een mooie foto van zijn donkere ooievaarsbekken (Geranium phaeum – Weduwe-in-de-rouw) zien.
Die heb ik ook al jaren in mijn tuin, weliswaar in een andere, meer donkerpaarse tint. Die beginnen zo stilaan de allures van ‘ons plaatselijk onkruid’ aan te nemen, dus dat Bart over een paar jaar niet komt klagen dat ik hem niet gewaarschuwd heb.
Maar even serieus, ik vind het een heerlijke plant voor een wat wildere tuin. Ze houdt van relatieve schaduw, en het bevalt haar dus uitstekend aan de rand van de hagen en hier en daar in het bos, en ze zaait zich uit als gek (vooral op groeiplekken die niet al te veel zon krijgen). En als toemaatje is het ook nog eens een fantastische bijenlokker.
Het is trouwens heel mooi om te zien hoe de plant zich ontwikkeld van bloem tot rijp zaad. Nadat de bloem is uitgebloeid, groeit de stamper uit tot de ‘ooievaarsbek’, een recht vooruit gestrekte snavel. (Bij het verwante geslacht van reigersbekken (Erodium) is die snavel niet rechtuit gestrekt, maar vertoont een knik, zoals de hals van een vliegende reiger – maar daar heb ik voorlopig nog geen fotootje van, maar dan kijk je toch gewoon even naar deze reigersbek/reigersnek).
Die snavel is een vijfhokkige kluisvrucht of splitvrucht, dat wil zeggen een vrucht die als ze rijp en droog is openspringt, en één zaad per hokje bevat.
In elke bloem van de ooievaarsbek kunnen dus vijf zaden worden gevormd, en als je weet dat aan één plant een paar tientallen bloemen kunnen komen, is de berekening snel gemaakt, zeker als je weet dat het zaad in gunstige omstandigheden heel gemakkelijk kiemt.
De zaden zitten vast aan lijsten die ontstaan uit delen van de stamper. Bij het rijpen van de vrucht droogt de vrucht steeds verder uit, en tijdens dat drogingsproces wordt er steeds meer spanning opgebouwd in die stijlen. Op een bepaald ogenblik zullen de stijlen helemaal losschieten en met kracht naar boven toe ombuigen, waarbij de zaden worden weggeslingerd (al gebeurt het af en toe dat er eentje blijft vasthangen, en dat is dan weer heel illustratief voor een fotootje!)
De zaden van de Ooievaarsbek hebben niet echt een rustperiode nodig, maar meestal ontkiemen ze toch pas in het volgende voorjaar. In de zaden zitten de kiembladeren op een ingenieuze manier in elkaar gerold, waardoor die vlak na het ontkiemen al een vrij groot bladoppervlak hebben. Dit betekent waarschijnlijk een concurrentievoordeel tegenover andere jonge plantjes, en dit verklaart ten dele het feit dat ooievaarsbekken zo massaal kunnen ontkiemen en uitgroeien.
En ik geniet ervan, van die ooievaarsbekken die het de brandnetels in de haagranden al knap moeilijk beginnen te maken…
Kijk, dit vind ik nu eens een hoopvol stemmend bericht zie! Dat ze zich maar weelderig vermenigvuldigen en de brandnetels den duvel aandoen. Leuke fotoreeks ook, ik ga de exemplaren in m’n tuin in de gaten houden om te zien of ze ook netjes zaadjes vormen. Zoniet zal ik ze vermanend berispen. Denk je dat ik ze nu in het begin wat moet vrijstellen (het gras er wat van rond houden)?
Eerlijk, die kleur ben ik in de geraniums nog niet tegen gekomen. (Zelfs in de lijst van mijn vaste plantenboer worden ze niet vernoemd). IK WIL ZE al is hun kleur moeilijk te combineren! Ook die donker paarse van Bart wil ik. Hopelijk zijn ze beiden kleurhard.
Ook hier worden de geraniums stilaan ‘onkruid’. Ik heb nog de oude, de zachtroze, die zich elk jaar vermeerderen en spontaan opduiken tussen de voegen van de terrastegels. Oersterk zijn ze en vallen enkel bij extreme droogte. Je kan erop rekenen, altijd en overal.
Ik ben benieuwd!
@Chelone: Voor de Geranium phaeum is deze kleur de meest algemeen voorkomende. Ik heb drie verschillende G. phaeum: deze, de ‘soort’, dus de gewone G. phaeum. En dat is een echte inheemse plant, al komt ie maar op een paar plaatsen als echt streekeigen voor (Vlaamse ardennen). (Vermits die de originele kleur van de soort is, is die dus absoluut kleurvast.)
Verder heb ik de G. phaeum ‘Samobor’, die hele uitgesproken donkerpaarse vlekken (kleur van de bloemen) op zijn blad heeft.
Tenslotte de G. phaeum ‘Lividum’ (letterlijk de ‘bleke’ donkere ooievaarsbek) met lichter roze bloemen. Die vind ik het minst mooi, die kleur is wat vuil-roze. Bovendien heb ik het liefst dat de planten zo dicht mogelijk bij de wilde soort staan, hier dus de hele donker bruinpaarse ‘weduwe in de rouw’ zoals de plant ook wel genoemd wordt.
Prachtig die diep rode kleur van die ooievaarsbek.
Maar nu de hamvraag, waar kan je deze kopen of bemachtigen.
@Mesman B: Ik weet niet of je in elk willekeurig tuincentrum de Geranium phaeum vindt, maar op tuinbeurzen wordt hij heel vaak aangeboden. Zelf heb ik een Geranium phaeum en een G. phaeum ‘Samobor’ (die heeft meer uitgesproken donkere vlekken op het blad) gekocht op de plantenbeurs in Bokrijk (elk jaar op 1 mei). Ik heb ook een G. phaeum ‘Lividum’ (met veel lichtere bloemen) gekocht bij kwekerij Bastin, maar het zou mij niet verbazen als hij ook de soort in zijn assortiment heeft.
Kwekerij ecoflora heeft de gewone Geranium phaeum zeker ook.