Hier in de Kempen heb ik al zo lang ik woon een roosmarijnstruik naast de keukendeur staan, en hoewel de winters dan niet meer zijn wat ze geweest zijn (ze hebben zich verplaatst naar de Paastijd), heeft mijn roosmarijn nog nooit een dekentje over zich heen gehad in de winter, of het moest er één van sneeuw zijn.
Mijn roosmarijn bloeit intussen al van eind september, begin oktober, en voorlopig lijkt er nog altijd geen eind aan te komen. Ik blijf dat enigszins bizar vinden: Roosmarijn associeer ik toch nog altijd met het Middellandse zeegebied, en ‘daarom’ met hoogzomer, en om één of andere reden heb ik dan het gevoel, dat de plant dan ook rond de zomerzonnewende zou moeten bloeien.
Niet dus, of toch… eigenlijk zijn er meer maanden van het jaar dat Roosmarijn wel dan niet bloeit. Het hoogtepunt van de bloei ligt aan het eind van de winter, begin van de lente. En toch zien we roosmarijn eigenlijk zelden als een lentebloeier.
De geurende dauw van de zee
‘Ros marinus’, is inderdaad letterlijk ‘dauw van de zee’. Waar echter die benaming vandaan zou komen, is mij totaal onbekend.
Laat me dus maar even fantaseren, dat wanneer je op een vroege ochtend ergens op Corsica, niet ver van de kust, door het maquis banjert, je de indruk kan krijgen dat de wolken van roosmarijngeur die je omringen als je de planten kneust, opstijgen uit de dauw die nog op de struiken ligt.
Ik vind de geur van roosmarijn heerlijk, en dat vond men in de 17de Eeuw ook. Toen was ‘l’eau de la reine d’Hongrie’ een ware parfumhit. Het verhaal ging, dat men in een 14de eeuws getijdenboek, dat zou hebben toebehoord aan Isabella van Hongarije, een recept had gevonden van een alcoholaftreksel van roosmarijn. (In de 14de eeuw heeft Hongarije inderdaad een koningin gehad, maar die heette niet Isabella, maar Elisabeth.)
Ook andere versies van die verhaal doen de ronde. Volgens Mrs Grieve was het eau de la reine een wrijfmiddel waarmee men verlamde ledematen inwreef. Koningin Elisabeth (ja, de echte volgens Mrs Grieve) zou door het gebruik hiervan volledig van haar verlamming genezen zijn. Ook voor de behandeling van jicht werd het heel als afdoende beschouwd.
Lodderein
Maar laat mij maar denken, dat l’eau de reine gewoon een lekker geurtje was (eentje waarmee, volgens alweer een andere versie, de koningin tot op hoge leeftijd de meest aantrekkelijke mannen in haar buurt en in haar bed wist te krijgen).
L’eau de reine werd in onze contreien trouwens verbasterd tot ‘lodderein’, en zo ontstonden in de 17de eeuw ook de loddereindoosjes: Een loddereindoosje was meestel een zilveren doosje, dat aan de binnenkant verguld was (omdat zilver kon aangetast worden door de inhoud), dat een doekje bevatte gedrenkt in l’eau de reine.
Het recept van dat geurtje wilde je nog weten? Ach, tientallen versies zijn er te vinden.
Laat ik dus volstaan met een heel simpel, en een meer bewerkelijk:
Eau de la reine d’Hongrie – recept 1
- 40 gr roosmarijnblaadjes
- 10 gr lavendelbloemen
- 0.5 l alcohol 40% (bv vodka)
Laat de kruiden gedurende een maand trekken in de alcohol. Zeef de vloeistof en bewaar in een fles van donkergekleurd glas.
Eau de la reine d’Hongrie – recept 2
Het onderstaande recept staat allicht mijlenver af van het oorspronkelijke. Het is bedoeld als een astringerende gezichtslotion, eerder dan als een reukwater.
- 6 delen citroenmelisse
- 5 delen kamille
- 1 (één!) deel roosmarijn (en dat terwijl roosmarijn het enige ingrediënt is dat traditioneel steeds wordt vermeld)
- 3 delen goudsbloemblaadjes
- 4 delen rozenblaadjes
- 1 deel citroenschil
- 1 deel salie
- 3 delen smeerwortelblad
Doe de kruiden in een glazen pot, en overgiet met appelazijn tot de kruiden helemaal onderstaan. Sluit de pot, en laat gedurende een drietal weken trekken op een warm plekje.
Zeef het aftreksel, en meet de hoeveelheid bekomen vloeistof af. Voeg voor één deel kruidenazijn nog één deel rozenwater of hamameliswater toe.
Lees ook: een legende over Roosmarijn
Vorig jaar op 24 maart: Primula veris – de Gulden sleutelbloem
De rozemarijn doet het bij mij, mijn schoonzus en mijn vader ook erg goed. Van winterschade heb ik ook nog niks gemerkt. Misschien mag hij enkel niet té nat staan.
Rozemarijn kan best tegen een beetje koude hoor. Het is zoals Muggenbeet zegt, de nattigheid die dodelijk is. Dat geldt trouwens voor wel meer van dat soort mediterrane planten: als je de groeiomstandigheden uit het zuiden (droge, stenige hellingen waar het water zo vanaf loopt) nabootst (bijvoorbeeld met een zonnige plek en wat puin aan de voeten) zit je goed.
Klopt, en dat heb ik al diverse malen verkondigd.
Om die reden vraag ik me dan ook af in hoeverre Decleene en Lejeune zelf ervaring hebben met het kweken van kruiden.
En toch klopt het ook niet helemaal:
Zo heb ik in het verleden wel een paar Roosmarijn-cultivars verloren (met name de mooie donkerblauw bloeiende prostrata) aan de vorst, en dan echt niet door natte voeten.
Sommige wintergroene mediterrane planten zoals laurier, mirthe, en een paar roosmarijn-cultivars zijn ‘vorst’gevoelig, maar eigenlijk vooral: ‘uitdrogingsgevoelig’.
Bij strenge vorst bevriest de aarde rondom de plant, die daardoor geen vocht meer kan opnemen, maar op de daarop volgende zonnige dag blijft de plant wel verdampen.
Dat soort planten beschut je – hoe gek het ook mag klinken – best voor de winterse ochtendzon (dan zijn ze meteen ook beschut tegen de uitdrogende oostenwind bij vriesweer).
ik heb ales geleezen ik hat ook nog een zartwite foto met een roosmarijn verhaal
mijn meening is van belang dat jullie its niet kijt wilen van mijn laste meening
ik zou hem kunen verbeederen als jullie asjeblieft van mij verhaal mee willen hepen
xxx joost ps vergeet die pagiena niet
@Joost: Ik begrijp je reactie eerlijk gezegd niet helemaal? Ik vermoed dat je al eerder geprobeerd hebt een reactie te plaatsen, en dat die niet verschenen is?
Waarschijnlijk is er toen iets verkeerd gelopen, want ik kan mij eerlijk gezegd niet herinneren ooit eerder een reactie van jou te hebben gezien.
Welke pagina mag ik niet vergeten?