Wil je trouwen? Draag dan maagdenpalm op de kermis.

Vinca minor - Kleine maagdenpalmAfgelopen weekend vroeg iemand me, of ik niet een keer wat kon vertellen over de Kleine maagdenpalm. Haar geveltuintje wordt op dit ogenblik stilaan opgevrolijkt door die blauwe sterretjes, en dat maakte haar nieuwsgierig naar het plantje.

Of maagdenpalm nu wel of niet inheems is, daarover valt te discussiëren. In de Belgische Ardennen komt het hoogstwaarschijnlijk van oorsprong in het wild voor, en wellicht ook in het zuiden van Nederlands Limburg. Elders in onze streken is het waarschijnlijk verwilderd vanuit tuinen, waar het een graag geziene gast is. Het groeit bij voorkeur op wat vochtige, beschaduwde plaatsen, zoals in loofbossen of hakhoutkanten.

De botanische geslachtsnaam ‘Vinca’ heeft waarschijnlijk zijn wortels in ‘vincire’, binden, boeien, omstrengelen (en het is dus niet afgeleid – zoals soms wordt beweerd – van ‘vinco’, ik overwin (de winter)). In ‘Bokrijks Gecruydt’ – boekje over plantenfolklore, uitgegeven ter gelegenheid van de openstelling van de nieuwe kruidentuin in het openluchtmuseum – wordt verteld hoe vroeger tijdens processies in het wit geklede ‘maagden’ meestapten, het hoofd omkranst met maagdenpalm. Tijdens de kermis die op de processie volgde, toonden deze maagdjes op die manier dat ze nog beschikbaar waren, en een vrijer zochten. In de komende weken zijn er hier in de streek nog verschillende kermissen te verwachten – een hint dus voor mijn trouwlustige dorpsgenotes?

Tot ver in de 19de Eeuw kende men trouwens bij gegoede burgers het ‘palmknopen‘ of ‘palmbinden’ bij een huwelijk: bruidsmeisjes en bruidsjonkers, maar ook familie en vrienden van het bruidspaar kwamen een paar dagen voor het huwelijk samen voor een feest dat tot in de vroege uurtjes kon duren, en dat als aanleiding had het versieren van de kamer/zaal waar het huwelijksfeest zou gevierd worden met verzilverde en vergulde maagdenpalmranken.

Ook de bruid droeg – als symbool van trouw – een krans van maagdenpalm. Trouwens, als je verzekerd wil zijn van de trouw van je geliefde, pluk je tussen de twee lievevrouwefeesten (Maria-Hemelvaart op 15 augustus en Maria-Geboorte op 8 september) een twijgje maagdenpalm en draagt dat altijd bij je.
Andere bronnen noemen het takje maagdenpalm dat in die periode (of tussen half augustus en half september) wordt geplukt dan weer een afweermiddel tegen het boze oog.

Omwille van het altijdgroene karakter van maagdenpalm, is de stap naar een symbool van onsterfelijkheid ook weer niet groot, en dat heeft dan weer tot gevolg dat je het plantje ook op kerkhoven vaak aantreft.

In Frankrijk wordt de maagdenpalm ook wel Violette des sorciers (tovernaarsviooltje) genoemd. Melly Uyldert vertelt daar nog over (maar ik vond nergens anders een bevestiging), dat men in oude boeken over kruidenmagie een zogenaamde tovenaarsborstel tegenkomt, die bestaat uit takjes van ijzerkruid, maagdenpalm, salie, munt, valeriaan en basilicum, samengebonden met ‘een draad van het spinrokken ener maagd’. De steel van de borstel is dan gemaakt van het hout van een hazelaar die nog geen vruchten heeft gedragen, en op de steel staan de tekens van de zeven planeten. Die borstel wordt in water gedoopt en onder het zingen van passende spreuken werden de mensen of voorwerpen die gereinigd moesten worden ermee besprenkeld.

Vorig jaar op 4 maart: Lentekriebels

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

6 thoughts on “Wil je trouwen? Draag dan maagdenpalm op de kermis.

  1. Wat een prachtige geschiedenis rond dit plantje.
    Ook cultuurhistorisch erg interessant. Het laat
    zien welk belang er gehecht werd aan de maagde-
    lijkheid van de vrouw.

  2. Pingback: In bloei op 1 mei

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.