Na de drukte van de eindejaarsperiode wordt het tijd om de draad van mijn vrouwenmantel-reeks weer op te pakken. Na de uitleg over de apomictische voortplanting van enkele weken geleden, vertel ik vandaag waar die prachtige dauwdruppels op de plant vandaan komen.
In een paar volgende artikeltjes heb ik het dan over historische en folkloristische gebruik van de plant, en natuurlijk ook over de hedendaagse toepassingen.
‘Guttatie’ of druppelvorming
Eén van de dingen die Alchemilla tot zo’n aantrekkelijke tuinplant maken, is zeker de manier waarop dauw- en regendruppels op de bladeren blijven liggen. (En dat de mens daardoor al véél langer dan vandaag gefascineerd werd, komt later nog ter sprake..)
’s Morgens vroeg als er dauw hangt, of na een flinke regenbui, liggen de druppels als kristallen parels op de bladeren. Maar niet al die druppels zijn zomaar dauw of regen… Ze zijn een uiting van een fenomeen dat bij heel veel planten voorkomt – namelijk dat overtollig water onder de vorm van druppeltjes wordt afgescheiden – maar er is nauwelijks een plant waarbij het effect zo mooi is als bij de vrouwenmantel.
De opname en transport van voedingsstoffen door een plant gebeurt door een samenspel van waterdruk in de wortels, haarbuiskracht (capilariteit) en een aanzuigkracht vanuit de verdampende organen (= vooral de bladeren).
De bladeren van een plant hebben aan de onderkant afsluitbare huidmondjes waardoor o.a. overtollig water kan worden afgescheiden door middel van verdamping. Hierdoor kan ook een zekere temperatuurregeling plaatsvinden (afkoeling door verdamping). Maar als de luchtvochtigheid erg hoog is, werkt dat systeem niet meer, kan er niet meer verdampt worden, en treedt ‘guttatie’, druppelvorming op. Guttatie is waterafgifte, niet via de afsluitbare huidmondjes aan de onderzijde van het blad, maar via ‘hydathoden’, openingen die niet kunnen worden afgesloten, en die zich bij eenzaadlobbigen (o.a. grassen) aan de top van het blad bevinden, en bij tweezaadlobbigen (heel veel andere planten) aan de zijrand van het blad.
Bij vrouwenmantel vallen de guttatiedruppels niet zoals bij veel andere planten op de grond, maar door de specifieke vorm van het blad blijven ze aan de bovenkant liggen, of rollen naar het midden van het blad toe. En hierdoor kunnen veel kleine druppeltjes zich verenigen tot grotere druppels. Zo’n grotere druppels verdampen ook moeilijker.
(Dit zie je overigens heel mooi op de foto van vrouwenmantel die ik in mei 2008 maakte.)
Het is dan ook niet moeilijk om je voor te stellen dat de alchemisten in vroeger tijden ’s morgens in alle vroegte opstonden om de ‘dauw’ op de bladeren van Alchemilla te verzamelen… maar daarover een volgende keer meer!
3 thoughts on “Diamanten Druppels op Vrouwenmantel”