De maretak is echte een plant van de wintertijd. Want hoewel de plant ook in de zomer wel te zien is – het gelig-groene blad is toch weer net iets anders van kleur dan de gastheer-tint – vallen de bollen toch het best op in de kale wintersilhouetten. Het is dan ook niet gek, dat ook Yo deze week deze maretak in de kijker zette, met een prachtige foto van een maretak-beladen appelboom.
Een maretak zaaien
Jaren geleden heb ik op mijn site al eens beschreven, hoe je een maretak kan zaaien. Ik herneem het stukje over de teelt hier even over, met een paar aanvullingen.
En wat ik vroeger ook niet vertelde, is waar het gebruik van het zoenen onder de maretak vandaan zou kunnen komen.
Het zaad
Wat ik in mijn oude artikel niet vermeldde, is dat je moet trachten te vermijden dat de bessen van de maretak voor het zaaien te lang in het donker bewaard worden. Ook op dat punt is de maretak immers een vreemde eend in de planten-bijt:
De meeste zaden van planten vragen immers om een periode in het donker te verblijven vooraleer te ontkiemen, terwijl de zaden van de maretak licht nodig om in leven te blijven. Het zaaien van zaad uit maretakken die je bij de bloemist koopt, mislukt dan ook vaak precies omdat die te lang in het donker verbleven hebben.
Je gaat dus best zelf (bijvoorbeeld tijdens een uitstapje naar de Voerstreek) op zoek naar een maretak waar je een bessen-twijgje van plukt. Haal de bessen voorlopig niet van het twijgje, maar wacht daarmee tot het ogenblik dat je gaat zaaien.
Maretakken hebben wat kalk nodig, en daarom vind je ze hier in de Kempen nauwelijks. In de Voerstreek zie je ze wel, en vaak overvloedig, en dan vooral in beekdalen. Dat doet veel mensen vermoeden dat de planten water nodig hebben. Dat is niet zo, maar op de hellingen is veel minder kalk aanwezig: die is allemaal uitgespoeld naar de valleien. Bovendien heeft een van de favoriete gastheren van de maretak – de (Canada-)populier – wel een voorkeur voor vochtige bodem.
Zaaien…
Het zaaien kan vanaf de Kersttijd tot in maart. Zaaien van maretak lukt het best op appel, populier, lijsterbes, wilg, meidoorn, robinia, linde en esdoorn. Kies een boom die op een lichte plek staat, want een maretak heeft licht nodig. Wrijf de bessen uit vlak bij de basis van een één- of tweejarige tak, die bij voorkeur horizontaal groeit. ‘Zaai’ bij voorkeur meerdere zaden op één boom: behalve dat je zo je kans op succes verhoogt, heb je hierdoor ook meer kans dat je op termijn toch in elk geval één mannelijke en één vrouwelijke plant overhoudt.
In veel boeken wordt gesuggereerd om een klein krasje in de tak te maken, om de kans op aangroeien te verhogen.
Dat klopt echter helemaal niet. Zoals je verderop zal lezen, zal het kiemende plantje pas in de loop van de zomer in de tak gaan ingroeien, en dan is zo’n krasje al lang geheeld.
Maar anderzijds: door de boom te beschadigen, verhoog je de kans op infecties van de boom, en dat is natuurlijk ook niet wat je wil bereiken.
…en wachten, lang wachten
Voor het kweken van maretak is veel geduld nodig, de plant groeit immers erg traag. Een maretak wordt vooral vermenigvuldigd door zaaien, en dat verloopt niet vanzelfsprekend:
In zijn allereerste levensfaze is een maretak immers geen parasiet, maar staat hij als epifyt volledig zelf in voor de opname van voedingsstoffen (die dan door het blad uit de lucht worden opgenomen).In de loop van de weken nadat je de maretak hebt gezaaid zullen de zaadjes gaan ontkiemen. Uit de bes komt een kiem, die zich ombuigt naar de tak en daar onder de vorm van een hechtschijfje contact mee maakt. In de loop van het eerste groeiseizoen gebeurt er vervolgens weinig: De rest van het zaad komt los van de tak en komt boven het hechtschijfje te staan, maar verder is er zo goed als geen groei te zien. Het plantje heeft bovendien nog geen contact met de sapstroom van de waardplant, en overleeft dus op basis van de reserve in het zaad en van het in de lucht aanwezige water (dit verklaart waarom het zaaien van maretak vooral bij vochtige zomers veel kans op slagen heeft).
In de loop van de zomer groeit er uit hechtschijfje een kiemworteltje dat de bast van de plant doorboort, en dat er voor de winter voorbij is in moet slagen om de sapstroom van de gastheer te bereiken. In april van het volgende voorjaar komen dan de eerste twee blaadjes uit het plantje te voorschijn… het is inmiddels al meer dan een jaar geleden dat je het hebt gezaaid…
In het tweede jaar ontstaan er tussen de twee blaadjes van het eerste seizoen twee twijgjes, met elk weer twee en slechts twee blaadjes aan het uiteinde. Nog een jaar later worden tussen de twee bladparen van een jaar eerder weer twee keer twee twijgjes met elk twee blaadjes gevormd. Je merkt wel, de vorming van een beetje maretak vergt jaren…
Zoenen onder de maretak
Er bestaan meerdere verklaringen voor het gebruik van het kussen onder de mistletoe, maar het volgende verhaal zoekt een verklaring in een adaptatie van de Balder-mythe.
De mythe van Balder
Balder, de Germaanse zonnegod, was door vrijwel iedereen zeer geliefd, en alle dieren en planten hadden gezworen hem nooit een haar te krenken… Alle levende wezens dus, behalve de maretak , die hield zich op dat ogenblik afzijdig.
Loki, een van de andere goden, was behoorlijk jaloers op de populariteit van Balder. Hij maakte daarom een speer van een maretak, en gaf die aan Hodir, de blinde tweelingbroer van Balder, en hielp deze zijn speer te richten. Toen deze (zonder het doel te kennen) zijn speer gooide, werd Balder dodelijk verwond. (Deze mythe vind je – een beetje langer uitgewerkt – ook op deze site in het artikel over Sint-Janskruid.)
Waarom dan zoenen?
De folklore vult deze mythe als volgt aan:
Balders moeder, Frigga, had alle planten, dieren en mineralen doen beloven dat ze haar zoon nooit een haar zouden krenken.
Maar Frigga zag de maretak over het hoofd, en daarvan maakte Loki dus gebruik.
Na de moord op Balder, verklaarde Frigga dat de maretak voortaan een heilige plant zou zijn, die liefde in de wereld zou brengen. En Frigga’s wens werd vervuld doordat voortaan, telkens twee mensen elkaar ontmoeten onder de maretak, ze de wedergeboorte van Balder gedenken met een kus.
De foto bij dit artikel is van Saveena, en valt onder een Creative Commons License
Dag Ann,
Vorige week toevallig op de Nederlandse televisie een stukje gezien over de maretak in Nederlands Limburg. Als je zo’n tak ziet in een boom, geeft het mij altijd zo’n mysterieus gevoel. Hier in het uiterste puntje van Noord-Holland zul je hem zeker niet tegen komen, de grond is hier zeer kalkarm. Moet dus eerst naar Limburg om een takje te halen maar dit mag niet en eigenlijk ook maar goed, de één zal het bij een klein takje laten, de ander haalt hem helemaal uit de boom, de plant is in Nederland beschermd en kun je een hoge boete krijgen bij het plukken. Hoe is dat in België?
Groetjes,
Dini
ik zou dolgraag zo’n maretak in één van onze appelaars enten. Maar mijn medetuinierster stelt haar veto, jammer genoeg.
Hoi Bart, Als u zelf wel een appelboompje zou willen hebben met een maretak erop dan heb ik ze staan. De appelboompjes zijn tussen de 4 en 6 jaar oud . Mocht u interesse hebben dan kunt u mij altijd mail sturen naar xhavermeulen@gmail.com.
Met vriendelijke groet, Alex
Hallo mits deze berichten al jaren oud zijn is mijn vraag nu heeft er nog iemand een boompje liefst fruit met maretak op tegen vergoeding natuurlijk Mvg ronny uit Hasselt / Belgisch Limburg
@Dini: In Nederland is de maretak inderdaad beschermd, in België niet. In dit opzicht was Bruno Tobback, voormalig minister van leefmilieu (en van pensioenen – wat een combinatie) dus verkeerd geïnformeerd. In Nederland komt maretak alleen voor in het uiterste zuiden van Limburg. Trouwens, met uitzondering van een gebiedje in Zweden komt de maretak nauwelijks noordelijker voor dan de Belgisch-Nederlandse grens.
@Bart: En is dat veto gebaseerd op het idee dat de maretak de boom schade toebrengt? Tegenwoordig wordt aangenomen dat, hoewel de maretak een half-parasiet is, hij de gastheer nauwelijks last berokkend. Pas als de boom werkelijk overladen is met de maretakken, kan dat eventueel voor problemen zorgen. Ik citeer uit “Goud in groen” van Willem Beekman en Frans Olofson, een leuk boekje ‘over het verborgen leven van de maretak’:
In elk geval, omdat een appelboom toch tientallen jaren kan blijven leven met maretakken in zijn kruin, zou ik er geen enkel bezwaar tegen hebben als er hier een paar zaadjes zouden ontkiemen…
Ziet er prachtig uit AnneTanne zo’n Maretak. Grs, Linda
Leuk om de het achterliggende verhaal van het ‘zoenen onder de maretak’ te lezen. Helaas zie ik niet zo vaak maretakken, aangezien ze in Nederland -zoals je al schreef- alleen in Zuid-Limburg voorkomen. Woon ik toch te noordelijk, maar ik maak graag uitstapjes naar het warme zuiden om ze te zien te krijgen 🙂
Ik heb onlangs eens artikel gelezen over het zaaien van maretak. Vroeger had ik dit reeds meermaals geëxperimenteerd maar zonder succes, na het lezen van het artikel (en nu dit), begrijp ik waarom het vroeger misliep. Ik zou dan ook graag een nieuwe poging wagen, ik zou echter niet weten waar ik momenteel aan besjes kan geraken hier in de buurt (Antwerpen), voor een uitstap naar de voerstreek of zo heb ik de eerste tijd echt geen mogelijkheid. Daarom wou ik vragen of er niemand enkele zaadjes te koop heeft, ik zou het zeer aprecieren.
vriendelijke groeten
Zelf heb ik ook geen bessen/zaden voorhanden, en of ik deze/volgende maand nog in de buurt van maretakken-met-bessen kom, betwijfel ik. Maar mocht het me lukken, zal ik aan je denken!
Beste Liefhebbers,
Hierbij het e.e.a. in het kort.
In het najaar van 2009 kom ik in het blad Landleven te staan met een uitgebreid artikel over de Maretak.
Hierin wordt ook aangegeven dat ik vanaf medio oktober 2009 boompjes, met daarop telkens 2 stuks Martakjes van +/- 4 jaar oud aan ga bieden.
De Maretak is geënt op een sierappelboompje, waarbij het kroontje op +/- 180 cm. zit. Daaronder zitten dan de 2 maretakjes. Dit is dus ongeveer op kijkhoogte. De boompjes staan in pot dus altijd verplantbaar.
Met een vriendelijke Maretakgroet:
Ad van der Maden
0648137678
Voor twee jaar terug al eens een paar zaden van de maretak op een Sering geplaatst. Een van de zaden kreeg wel een kiem die zich al naar de bast van de boom omboog maar heeft het helaas niet overleefd. Nu een tweede poging bij een sierappel. Op dit moment zitten er nog twee van de zes zaden vast.Ik ben benieuwd of het nu wel wat wordt.Zelf woon ik in Zuid-Limburg waar veel populieren staan met maretak.Helaas zitten ze erg hoog in de bomen je kunt er dus niet zomaar bijkomen.De bessen heb ik van een tak van het tuincentra maar ik mocht ook de losse bessen meenemen.
Ann
Benieuwd of ze deze keer wel lukken!
In het arboretum van Kalmthout stonden een paar maand geleden ook sierappeltjes te koop met een maretak op, en ook de reactie hierboven heeft het over een sierappel. Ik vermoed dus dat die een behoorlijke kans van slagen geven!
Beste lezers van Anne Tannes Kruidenklets,
De boompjes op Kamthout komen ook van ons vandaan. Wij zijn de enige die de maretak oftewel de mistletoe op boompjes in pot kweken. Ze zijn daardoor het hele jaar door te planten.
Let wel, het zijn boompjes die in elke kleine tuin en/of bloembak te planten zijn. Ook hebben we maretak op laagstam fruitbomen staan. Er staan inmiddels al diverse boompjes van ons door het gehele land.(Nederland en enkele in Belgie)
Stuur een e-mail naar avdm55@hotmail.com en stel u vraag.
Met een vriendelijke maretakgroet:
Ad van der Maden
is het nog steeds verboden maretak te plukken?
Lees even de eerdere commentaren… Er is immers een verschil tussen de situatie in Nederland en Belgie.
Beste Anne,
Ik kom toevallig vandaag op jouw pagina terecht en lees dat de maretak alleen in het zuiden groeit…
Wel nu, hij groeit ook al jaren en op meerdere plekken in onze tuin in Breezand (tussen den helder en wieringen).
Je mag altijd komen kijken!!
Ik geloof je ook zonder te komen kijken hoor…
Zijn die maretakken daar spontaan gekomen, of heb je een handje geholpen?
18 jaar geleden 2 zaadjes in het Elstar boompje bevestigd met instalatieband afgeplakt en deze na 1 jaar verwijderd. Ik had 3 reuze takken aan de boom. Vorig kerst 3 stuks verwijderd. Dit jaar heeft hij de eerste keer zaadjes gevormd, 2 stuks. Heel blij mee.
In mijn vorige mail schreef ik dat ik 3 mare takken in het boompje had maar dat waren er 4. Na 17 jaar 3 verwijderd. Nu de 1e keer 2 zaadjes.